Çoklu Doğrusal Regresyon Yöntemini Kullanarak Isparta İçin Referans Evapotranspirasyon Tahminlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 137 - 143, 31.12.2024

Umut Suzan , Hatice Gürgülü

https://doi.org/10.25308/aduziraat.1422420

Öz

İklim değişikliğinin Akdeniz Havzası’nda bulunan ülkemiz için en büyük etkisi kuraklık olarak ortaya çıkmakta; bu durumun su kaynaklarını ve birçok sektörde olduğu gibi tarım sektörünü de olumsuz olarak etkilemesi beklenmektedir. Bu nedenle su kaynaklarının bilinçli ve akıllıca kullanılması gerekmektedir. Tarımsal üretimde bitkinin ihtiyacı olan suyu net olarak belirleyebilmek sulamanın programlamasında ve sulama projelerinde önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Isparta yöresinde temmuz ayının iklim verilerinden yararlanarak Penman-Monteith denklemi ile temmuz ayı için günlük olarak referans evapotranspirasyon (ET0) miktarları hesaplanmıştır. Çoklu doğrusal regresyon modellerinden (ÇDRM) yararlanarak belirtilen denklemin sonucuna en yakın ET0 değerleri elde edilmeye çalışılmıştır. Böylece yöre için eksik ve kayıp veri olduğu durumlarda hassas bir şekilde bitki su tüketim değerlerini belirleyebilmek amaçlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, ÇDRM1 (5 bağımsız değişkenli), ÇDRM2 (4 bağımsız değişkenli) ve ÇDRM3 (3 bağımsız değişkenli) modelleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu bağlamda, diğer modellere göre daha az veriye ihtiyaç duyması sebebiyle ÇDRM3 modelinin tercih edilebilecek bir seçenek olduğu düşünülmektedir. Çalışmanın bir diğer önemli bulgusu ise iklim değişikliğinin etkisine bağlı olarak uzun yıllar boyunca ET0 miktarında artış olduğunun tespit edilmiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

CROPWAT, eksik ve kayıp veri durumu, tahminleme, modelleme

Estimation of Reference Evapotranspiration for Isparta Using Multiple Linear Regression Method

Öz

The highest impact of climate change for our country located in the Mediterranean Basin is drought, which is expected to negatively affect water resources and the agricultural sector as well as many other sectors. Therefore, water resources should be used consciously and wisely. In agricultural production, it is important to be able to clearly determine the water requirement by the plant in irrigation programming and irrigation projects. In this study, daily reference evapotranspiration (ET0) amounts were calculated for July using Penman-Monteith equation by utilizing the climatic data of July in Isparta region. Multiple linear regression models (MLRM) were used to obtain the ET0 values closest to the result of the mentioned equation. The aim is to accurately determine plant water consumption values in cases where there is insufficient and missing data for the region in a sensitive manner. According to the results obtained, there was no statistically significant difference between MLRM1 (5 independent variables), MLRM2 (4 independent variables), and MLRM3 (3 independent variables) models. In this context, MLRM3 is considered a preferable option due to its lower data requirements compared to other models. Another important finding of the study is the increase in ET0 amounts over the years due to the impact of climate change.

Anahtar Kelimeler

CROPWAT, missing and lost data, forecasting, modeling

Kaynakça

• Akgül A, Çevik O (2003) İstatistiksel Analiz Tek. SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulaması, Emek Ofset, Ankara.
• Alexandris S, Kerkides, P and Liakatas A (2006) Daily Reference Evapotranspiration Estimates by the ‘Copais’ Approach, Agricultural Water Management 82: 371 -386.
• Anonim (2023a) Isparta (il) Bitki Örtüsü, https://tr.wikipedia.org/wiki/Isparta_(il), (Erişim Tarihi: 25.02.2023).
• Anonim (2023b) Isparta Ekonomik Yapı, https://isparta.ktb.gov.tr/TR-71027/ekonomik-yapi.html (Erişim Tarihi: 26.02.2023).
• Atış A, Cemek B, Taşan M, Safi S (2015) Samsun İli için Bitki Su Tüketiminin Deterministik Modelle Belirlenmesi. 2nd International Conference on Sustainable Agriculture and Environment, September 30 – October 3, 296 – 304, Konya.
• Azlak, M, Şaylan L (2019) İklim Değişikliğinin Türkiye’de, Trakya Bölgesinde, Referans Evapotranspirasyona Olan Etkilerinin Belirlenmesi, Toprak Su Dergisi Özel Sayı 77-85.
• Bayramoğlu E (2013) Trabzon İlinde İklim Değişikliğinin Mevsimsel Bitki Su Tüketimine Etkisi: Penman-Monteith Yöntemi, Kastamonu Üni. Orman Fakültesi Dergisi 13(2):300 - 306.
• Benli B, Bruggeman A, Oweis T and Üstün H (2010) Performance of Penman-Monteith FAO56 in a Semiarid Highlan Environment, Journal of Irrigation and Drainage Engineering 136(11).
• Büyüköztürk Ş (2003) Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayıncılık, Ankara. Çakmak B ve Gökalp Z (2011) İklim Değişikliği ve Etkin Su Kullanımı, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 4(1): 87 – 95.
• Gavilian P, Berengena J, Allen R G (2007) Measuring Versus Estimating Net Radiation and Soil Heat Flux Impact on Penman-Monteith Reference ET Estimates in Semiarid Regions, Agricultural Water Management, 89: 275-286.
• Güngör Y, Erözel Z, Yıldırım O (2012) Sulama, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• IPCC (2013) Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assesment Report of Intergovermental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor,
• S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bexand P.M. Midgley (eds.)] Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdomand New York, USA.
• İltir, C (2019) Excel ile İstatistik Veri Analizi, Seçkin Yayıncılık.
• Kanber R (2006) Sulama, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitapları: Yayın No: A-52, Adana.
• Karaca C, Büyüktaş D, Sönmez F K, Tekelioğlu B (2017) Kıyas Bitki Su Tüketiminin (ET0) Hesaplanması Amacıyla Kullanılan Bilgisayar Yazılımlarının Karşılaştırılması, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırması Dergisi, 6(1): 118 – 128.
• Kaya S (2011) Yarı-Kurak İklim Koşullarında Farklı Yöntemlerle Hesaplanan Referans Evapotranspirsayon Değerlerinin Karşılaştırılması, Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 1(1): 58 – 90.
• Peker, F, Bayhan, H, Akkoyunlu A (2021) Global Gerçek Evapotranspirasyon (ETa) Haritalarından Arazi Kullanım Sınıflarına Ait ETa Kayıplarının Tahmini, European Journal of Engineering and Applied Sciences 4(1), 18 - 26.
• Pereira, L S, Allen, R G, Smith M, Raesda D R (2015) Crop Evapotranspiration with FAO56: Past and Futura, Agricultural Water Management, 147, 4 - 20.
• Razzaghi F, Sepaskhah A R (2011) Calibration and Validation of Four Common ET0 Estimation Equations by Lysimeter Data in a Semiarid Environment, Archives of Agronomy and Soil Science 58(3): 303-319.
• Suzan U ve Gürgülü H (2021) Çoklu Doğrusal Regresyon Modelleri İle İzmir İçin Referans Bitki Su Tüketiminin Tahminlenmesi, 3rd International Conference on Food, Agriculture and Veterianary, 19-20 June, Izmir.
• Turan E S (2018) Türkiye’nin İklim Değişikliğine Bağlı Kuraklık Durumu, Artvin Çoruh Üniversitesi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(1): 63 – 69.
• Türkeş M (2012) Kuraklık, Çölleşme ve Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Şavaşım Sözleşmesi’nin Ayrıntılı bir Çözümlemesi, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20(1): 7 – 55.
• Urrea R, Martin de Santa Olalla F, Moratalla A (2006) Testing Evapotranspiration Equations Using Lysimeter Observations in a Semiarid Climate, Agricultural Water Management, 85: 15-26.
• Usta S, Gencoglan S (2019) Estimation of Reference Evapotranspiration Using Multiple Linear Regression Models, International Journal of Scientific and Technological Research, 5(2): 5-19.
• Ünlükara, A (2021) Sulama Mühendisliği, Erciyes Üniversitesi (Basılmamış).
• Ünver Ö, Gamgam H (1999) Uygulamalı İstatistik Yöntemler, Siyasi Kitabevi, Ankara.
• Yıldırım, O (2013) Sulama Sistemlerinin Tasarımı, Ankara Üniversitesi Basımevi.