Determination of Yield, Yield Components, Quality and Some Amino Acid Contents of Durum Wheat (Triticum durum L.) under Aydın Ecological Conditions

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 213 - 221, 31.12.2024

Yakup Onur Koca , Bahar Kasal

https://doi.org/10.25308/aduziraat.1532769

Öz

The objective of this study is to ascertain the yield, yield components, quality traits and amino acid contents of durum wheat varieties that are well-suited to Mediterranean climate conditions in the Coastal Aegean Region. The study material comprised five durum wheat varieties: Alatay, Çeşit 1252, Poyraz, Şölen 2002 and Yaren. The experiment was conducted as conventional winter wheat without irrigation in the Koçarlı district of Aydın province. The results of the study indicated that the average grain number per spike was 45 pieces, the average of spike length was 6.5 cm, and the average grain yield was 6590 kg ha-1. Upon examination of the grain quality parameters, it was observed that the average protein content of the varieties was 13.9%, while the average starch content was 57.3%. The highest average value in terms of amino acid content was observed for leucine (1.153). Subsequently, the amino acids phenylalanine, valine, arginine, isoleucine, threonine, histidine and methionine were identified, with respective values of 0.705, 0.573, 0.563, 0.555, 0.388, 0.258 and 0.263. The variety with the highest average grain number per spike was identified as Şölen 2002. The varieties with the highest grain yield were Alatay, Poyraz, Şölen 2002 and Yaren. The variety with the highest average of spike length was Çeşit 1252. While all varieties demonstrated high protein contents, the varieties Çeşit 1252 and Şölen 2002 exhibited the highest starch contents. Upon examination of the amino acid contents, it can be recommended that the Poyraz variety be selected for histidine, arginine and threonine, and that Çeşit 1252 be selected for methionine, isoleucine, leucine and phenylalanine amino acids. With regard to the valine amino acid, the Yaren variety was found to exhibit the highest mean values.

Anahtar Kelimeler

Durum Wheat, Yield, Quality, Protein Rate and Amino Acid

Proje Numarası

ZRF-23015

Aydın Ekolojik Koşullarında Makarnalık Buğdayın (Triticum durum L.) Verim ve Verim Unsurları ve Kalite Değerleri ile Bazı Aminoasit İçeriklerinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı Akdeniz iklim koşullarına uygun makarnalık buğday çeşitlerinin Kıyı Ege Bölgesi koşullarında verim, verim öğeleri ve kalite özelliklerinin ile aminoasit İçeriklerinin belirlenmesidir. Çalışma materyali olarak; Alatay, Çeşit 1252, Poyraz, Şölen 2002 ve Yaren olmak üzere 5 farklı makarnalık buğday çeşitleri kullanılmıştır. Deneme Aydın ili Koçarlı ilçesinde kışlık konvansiyonel buğday üretimine uygun şekilde sulamasız koşullarda yürütülmüştür. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre çeşitlerin ortalama başakta tane sayısı 45 adet, başak uzunluğu ortalama değerin 6,5 cm ve tane verimi ortalama değerinin 659 kg da-1 olduğu belirlenmiştir. Tane kalite parametreleri incelendiğinde çeşitlerin ortalama protein oranın %13.9, nişasta oranı ise ortalama %57.3 olduğu görülmektedir. Aminoasit oranları bakımından en yüksek ortalama değeri lösin (1.153) vermiştir. Bunu sırasıyla fenilalanin (0.705), valin (0.573), arjinin (0.563), izolösin (0.555), treonin (0.388), histidin (0.258) ve metionin (0.263) aminoasitleri takip etmiştir. Başakta tane sayış bakımında Şölen 2002, tane verimi açısından Alatay, Poyraz, Şölen 2002 ve Yaran, başak uzunluğu bakımından Çeşit 1252 en yüksek değerlere sahipti. Tüm çeşitlerin protein içeriği yüksek olmakla birlikte, Çeşit 1252 ve Şölen 2002 çeşitleri en yüksek nişasta içeriğine sahip olmuştur. Aminoasit içerikleri incelendiğinde histidin, arjinin ve treonin aminoasitleri açısında değerlendirme yapılırsa Poyraz, metionin, izolösin, lösin ve fenilalanin aminoasitleri yönünden Çeşit 1252 çeşidini önerebiliriz. Valin aminoasidi açısından ise Yaren çeşidinde en yüksek ortalamalara sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık buğday, verim, kalite, protein oranı, aminoasitler

Destekleyen Kurum

ADÜ BAP

Proje Numarası

ZRF-23015

Kaynakça

• Acikgoz N, Ilker E, Gokcol A (2004) Assessment of Biological Research on the Computer. ISBN: 973-483-607-8 Ege University Seed Technology Center, Publication No: 2 Bornova-Izmir, Turkey (in Turkish).
• Akar T, Cengiz MF, Tekin M (2019) A comparative study of protein and free amino acid contents in some important ancient wheat lines. Quality Assurance and Safety of Crops & Foods, 11(2): 191-200.
• Aksoy M., (2000). Beslenme biyokimyası.ISBN 975-8322-07-9 Hatipoğlu yayınları. 622s.
• Anonim (1998). http//www.populermedikal.com. /sizofrenitedavi.html
• Anonim (2002). http//www.geocities.com/biyolojikpsikiyatri /sol27.html
• Anonim (2003). http//www.doctorhan.com /osa/gs/gb1.html
• Anonim (2023). Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) paroru. https://www.makarna.org.tr/uploads/files/tmsd_sektor_raporu_aralik_2023.pdf
• Anonim (2024). TMO haberi. https://www.tmo.gov.tr/kurum-haber/864/turkiye-bugday-ve-bugday-mamulleri-ihracatinda-dunyada-marka-haline geldi#:~:text= T%C3%BCrkiye'nin%20durum%20bu%C4%9Fday%C4%B1%20yani,rekor%20%C3 %BCretim%2C%20ihracata%20da%20yans%C4%B1d%C4%B1.
• Atlı A, Koçak N, Aktan M (1993) Ülkemiz çevre koşullarının kaliteli makarnalık buğday yetiştirmeye uygunluk yönünden değerlendirilmesi, Hububat Sempozyumu, s.345-351, Konya.
• Aydoğan S, Şahin M, Göçmen-Akacık A, Kaya Y, Kara İ, Türköz M, Akçura M (2012) Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5(1): 82-85.
• Başkonuş T, Yüce İ, Dokuyucu T, Akkaya A (2022) Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) İleri Hatlarının Kahramanmaraş Ekolojik Koşullarında Tarımsal ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(3): 674-681.
• Boyacı A (2012) Akdeniz koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yüksek Lisans Tezi,s Antakya/Hatay.
• Çetin GN, Ayrancı R (2021) Kırşehir ekolojik koşullarında bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve verim bileşenleri bakımından değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1): 9-20.
• Coşkun Y (2003) Farklı dozlarda ve zamanlarda uygulanan azotun makarnalık buğdayın verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Harran Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Y. Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• Diepenbrock W, F. Ellmer, J. Leon(2016) Ackerbau, Pflanzenbau und Pflanzenzüchtung, UTB, Verlag Eugen Ulmer Stuttgart, 376 S.
• Erekul O, Yiğit A (2018) Buğdayda tane dolum dönemindeki yüksek sicakliğin protein yapisina etkisi. Uluslararası Tarım, Çevre ve Sağlık Kongresi (26-28 Ekim 2018 - Aydın) kitabı, Sayfa 80-90.
• FAO/WHO Expert Consultation (1991) Report of the Joint FAO/WHO Expert Consultation: Protein Quality Evaluation. FAO Food and Nutrition Paper no.51.
• Gagliardi A, Carucci F, Masci S, Flagella Z, Gatta G, Giuliani MM (2020) Effects of genotype, growing season and nitrogen level on gluten protein assembly of durum wheat grown under Mediterranean conditions. Agronomy, 10(5): 755.
• Farooq M, Bramley H, Palta, J. A, Siddique HM (2011) Heat stress in wheat during reproductive and grainfilling phases. Critical Reviews in Plant Sciences, 30 (1): 1-17.
• Fassio A, Fernández EG, Restaino EA, La Manna A, Cozzolino D (2009) Predicting the nutritive value of high moisture grain corn by near infrared reflectance spectroscopy. Computers and Electronics in Agriculture 67(1–2): 59-63.
• Imura K, Okada A (1998) Amino acid metabolism in pediatric patients. Nutrition, 14(1): 143– 148.
• Kara R, Dumlupınar Z, Akkaya A, Dokuyucu T (2008) Bazı makarnalık buğday genotiplerinin Kahramanmaraş koşullarında fenolojik dönemler, bazı bitkisel özellikleri ve tane verimi bakımından değerlendirilmesi, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 11(1): 89-96.
• Kendal E (2009) Güneydoğu Anadolu Bölgesinde farklı dozlarda uygulanan çinko (ZnSO4) gübresinin makarnalık buğday çeşitlerinde verim, verim unsurları ve kalite özelliklerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 84 sayfa. (Basılmamış), Adana.
• Kendal E (2013) Bazı makarnalık buğday çeşitlerinde genotip x çevre interaksiyonunun kalite ile verim özelliklerine etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. (Basılmamış Doktora tezi) 187 s. Hatay.
• Kılıç H (2014) İleri Kademe Makarnalık Buğday Hatlarının Farklı Çevrelerde Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1 (2): 194-201.
• Kılıç H, Dönmez E, Yazar S, Şanal T, Altıkat A (2007) Elâzığ ve Malatya Şartlarına uygun makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi, (2): 6–13.
• Konak C, Turgut İ, Erkul A, Öncan F, Koca YO (2005) İleri makarnalık buğday hatlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu) Cilt II, s,713-718. Oluwaniyi OO, Dosumu OO, Awolola GV (2010) Effect of local processing methods (boiling, frying and roasting) on the amino acid composition of four marine fishes commonly consumed in Nigeria. Food Chemistry, 123(4): 1000-1006.
• Öner K, Kendal E (2022) Mardin İli Sınırlarından Toplanan Yerel Makarnalık Buğday Popülasyonlarının Karakterizasyonu. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü Dergisi. ISSN: 2146-4693. S137-156. (2022)
• Özgüner S (2006) Tokat-Kazova koşullarında bazı makarnalık buğday (Triticum durum desf.) hat ve çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Y. Lisans Tezi, Tokat.
• Polat MS (2017) Makarnalık buğdayda kalite ve verim istikrarı. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, s. 81, 2017.
• Sakin MA, Naneli İ, Özdemir K, Şahinter S (2016) Tokat-Zile Koşullarında Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi*. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University (JAFAG), 33(1): 149-161. https://doi.org/10.13002/jafag977.
• Saldamlı İ (2007) Gıda Kimyası, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, ISBN: 978-975-491-385-9, Ankara, 398s. Sulek A, Cacak-Pietrzak G, Różewicz M, Nieróbca A, Grabiński J, Studnicki M ... & Dziki D (2023) Effect of production technology intensity on the grain yield, protein content and amino acid profile in common and durum wheat grain. Plants, 12(2): 364.
• Taşdemir T (2010) Yapraktan mangan uygulamasının ekmeklik ve makarnalık buğdaylara etkileri. Eskişehir Osmangazi Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Y. Lisans Tezi, Eskişehir.
• Türköz M, Mut Z (2017) Konya ekolojisinde bazı makarnalık buğday genotiplerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31 (2): 27- 36.
• Ünal S (2002) Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler, Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi, s: 25-37: 3-4 Ekim, Gaziantep.
• Yang J., Wang J., Lu G., Fei S., Yan T., Zhang C., ... & Tang X (2021) TeaNet: Deep learning on Near-Infrared Spectroscopy (NIR) data for the assurance of tea quality. Computers and Electronics in Agriculture, 190, 106431.
• Yazar S, Karadoğan T (2008) Bazı makarnalık buğday genotiplerinin orta Anadolu bölgesinin taban ve kıraç arazi koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 32-41.
• Yiğit A. (2015) Türkiye'de yaygın olarak yetiştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin protein, aminoasit dağılımı ve antioksidan aktivitelerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Y. Lisans Tezi, Aydın.