Farklı Ekim Zamanları ve Ekim Sıklıklarının Gümüşhane Şeker Fasulyesinin Agronomik ve Teknolojik Özellikleri Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 2, 275 - 284, 31.12.2024

Gonca Soydaş , Bilge Bahar

https://doi.org/10.25308/aduziraat.1581547

Öz

Değerli genetik kaynaklardan olan yerel fasulye çeşitleri, fasulye üreticileri ve tüketicilerin tercihleri için önemli gelir kaynakları olarak kabul edilmektedir. Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) yerel çeşitlerinde farklı ekim zamanları ve ekim sıklıkları üzerine sınırlı sayıda çalışma yapılmıştır. Çiftçilere, yeni bir alternatif seçenek sunmak için yapılan bu çalışma, farklı ekim zamanları ve ekim sıklıklarının, Türkiye’de Gümüşhane Şeker Fasulyesi olarak bilinen bir fasulyenin tarımsal ve teknolojik özellikleri üzerindeki etkisini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Araştırma, üç farklı ekim zamanında (22 Mayıs, 6 Haziran, 21 Haziran 2020) ve altı ekim sıklığında (30×5 cm, 30×10 cm, 30×15 cm, 45×5 cm, 45×10 cm, 45×15 cm); tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre Gümüşhane’de bir çiftçi tarlasında yürütülmüştür. En yüksek tane verimi 22 Mayıs tarihinde 30×10 cm (8,96 t ha-1) ve 30×15 cm (8,87 t ha-1) ekim sıklıklarında elde edilmiştir. “Bitkisel üretimin altın kuralı” olarak çiftçilere erken ekim zamanı (22 Mayıs) önerilmektedir. Ayrıca, Gümüşhane Şeker Fasulyesi’nde gerek tarımsal ve teknolojik özellikler açısından ve gerekse tohum ihtiyacının 30×10 cm ekim normuna göre daha az olması nedeniyle üreticilere 30×15 cm ekim sıklığı tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Phaseolus vulgaris L., ekim zamanı, ekim normu, teknolojik özellikler, verim

Effect of Different Sowing Times and Sowing Densities on the Agronomical and Technological Traits in Gümüşhane Sugar Bean

Öz

Locally adapted Landraces are considered as valuable genetic resources, important income sources for local bean producers and consumers' preferences. A limited number of studies have been carried out on different sowing times and densities in landraces of common bean (Phaseolus vulgaris L.). To present alternative options for farmers, especially new ones, this study aimed to reveal the effect of different sowing times and densities on the agronomical and technological traits of a common bean known as Şeker fasulye (sugar bean) in Gümüşhane, Türkiye. The study was conducted in a field of farmer in Gümüşhane in three different sowing times (22 May, 6 June, 21 June 2020) and six sowing densities (30×5 cm, 30×10 cm, 30×15 cm, 45×5 cm, 45×10 cm, 45×15 cm) using split-plot design in randomized blocks. The highest grain yield was obtained in sowing densities of 30×10 cm (8.96 t ha-1) and 30×15 cm (8.87 t ha-1) on 22 May. As “a golden rule of plant production”, the early sowing time (22 May) is recommended to the farmers. Also, 30×15 cm sowing density is suggested to the producers due to the less seed requirements for the agronomical and technological traits in landrace of common bean (Gümüşhane Sugar Bean).

Anahtar Kelimeler

Phaseolus vulgaris L., sowing date, sowing norm, technological traits, yield

Kaynakça

• Akgunduz M (2016) Maş Fasulyesi (Vigna radiata L.) Genotiplerinin Kuraklık Hassasiyetlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Anonymous (2001) Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri Teknik Talimatı. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Belgeler/Tescil/Teknik%20Talimatlar/Yemeklik%20Tane%20Baklagiller/yemeklik%20tane%20baklagiller.pdf Accessed 10 August 2022.
• Anonymous (2020a) Soil Analysis Results of the Experimental Area. Republic of Türkiye Ministry of Agriculture and Forestry, Erzincan Horticultural Research Institute, Erzincan, Türkiye.
• Anonymous (2020b) Climatic Data for Gümüşhane Province in 2020. Türkiye State, Meteorological Service, Gümüşhane, Türkiye.
• AOAC (2003) Official Methods of the AOAC, Methods 920.87.
• Atli A, Koksal H, Dag A (1994) Yemeklik Tane Baklagillerde Kalite Değerleri. Gıda Sanayii 7(3): 44-48.
• Aydogan S, Sahin M, Akcacik AG, Hamzaoglu S, Demir B, Gucbilmez CM, . . . Keles R (2020) Konya Koşullarında Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 9(2): 259-270.
• Aydogan C (2017) İleri Ispir Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Hatlarında Verim ve Kalite Çalışmaları. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Canci H, Bozkurt M, Kantar F, Yeken MZ, Özer G, Ciftci V (2019) Batı Anadolu Fasulye Genetik Kaynaklarının Biyolojik Çeşitliliğin Araştırılması ve Karakterizasyonu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 22 (Ek Sayı 2): 251-263.
• Cengiz B (2007) Sakarya ve Eskişehir Lokasyonlarında Yetiştirilen Bazı Kuru Fasulye Çeşitlerinin Kalite Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
• Ceyhan E, Önder M, Kahraman A (2019) Fasulye Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 23(49): 67-73.
• Cakir G (2019) Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Eskişehir Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu ile Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüsek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Caliskan S, Aytekin RI, Yagiz AK, Yavuz C (2018) Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinde Tam ve Kısıtlı Sulama Uygulamalarının Tane Kalitesi Üzerine Etkisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Ayhan Şahenk Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi, Bitkisel Üretim ve Teknolojileri Bölümü, Niğde. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknolojileri Dergisi 6(12): 1853-1859.
• Cinar T (2015) Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Erzurum Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu ve Tarımsal Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Deniz S (2008) Gevaş Yöresinde Toplanan Bazı Kuru Fasulye Hatlarında (Phaseolus vulgaris L.) Verim ve Bazı Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Direk M, Bayramoglu Z, Paksoy M (2002) Konya İli’nde Fasulye Üretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 16(30): 21-27.
• Eroglu I (2007) Tuz Stresinin Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Kültür Çeşitlerinde Tohum Çimlenmesi ve Fide Gelişimi Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• JMP (2007) JMP User Guide, Release 7 Copyright, ©2007, SAS: Institute Inc., Cary, NC, USA, ISBN: 978-1-5994-408-1.
• Kacar O, Cakmak F, Coplu N, Azkan N (2004) Bursa Koşullarında Bazı Kuru Fasulye Çeşitlerinde (Phaseolus vulgaris L.) Bakteri Aşılama ve Değişik Azot Dozlarının Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18(1): 207-218.
• Kahraman A (2008) Konya Bölgesi’nde Yetiştirilen Kuru Fasulye (Phaseolus Vulgaris L.) Populasyonlarının Genetik Farklılıklarının ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kahraman A (2014) Ekim Zamanlarının Kuru Fasulyegenotiplerinde (Phaseolus vulgaris L.) Verim, Verim Unsurları ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Karabacak T (2018) Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşitlerinin Agro-Morfolojik Özelliklerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Karasu A (1993) Bazı Nohut Çeşitlerinin Agronomik ve Teknolojik Karakterleri Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Kaur M, Singh N (2006) Relationships between Selected Properties of Seeds, Flours and Starches from Different Chickpea Cultivars. International Journal of Food Properties 9: 597-608.
• Konuk A, Uzun T (2021) Kuru Fasulye Genotiplerinde Bazı Tarımsal Özelliklerin Belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi 10(2): 161-168.
• Korban SS, Coyne DP, Weihing JL (1981) Rate of Water Uptake and Sites of Water Entry in Seeds of Different Cultivars of Dry Bean. HortScience 16(4): 545-546.
• Masa M, Tana T, Ahmed A (2017) Effect of Plant Spacing on Yield and Yield Related Traits of Common Bean (Phaseolus vulgaris L.) Varieties at Areka, Southern Ethiopia. Journal of Plant Biology and Soil Health 4(2), 13.
• Manjeru P, Madanzi T, Makeredza B, Nciizah A, Sithole M (2007) Effects of Water Stress at Different Growth Stages on Components and Grain Yield of Common Bean (Phaseolus vulgaris L.). Department of Agronomy, Faculty of Natural Resources Management and Agriculture, Midlands State University. African Crop Science Conference Proceedings 8: 299-303.
• Peksen E (2005) Samsun Koşullarında Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Verimle İlgili Özellikler Bakımından Karşılaştırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20(3): 88-95.
• Peksen E, Artik C (2005) Antibesinsel Maddeler ve Yemeklik Tane Baklagillerin Besleyici Değerleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20(2): 110-120.
• Serengul S (2019) Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bingöl Koşullarındaki Verim ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Bingöl.
• Sozen O, Karadavut U (2020) Farklı Lokasyonlarda Yetiştirilen Kuru Fasulye Genotiplerinin (Phaseolus vulgaris L.) Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 7(4): 1205-1217.
• Schwartz HF, Brick MA, Nuland DS, Franc GD, Tech ED (1996) Dry Bean Production and Pest Management. Regionalbulletin, 562 p. Universities of Colorado, Nebraska, USA.
• Sehirali S (1988) Yemeklik Tane Baklagiller. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın no: 1089, 435 p. Ankara, Türkiye.
• Sehirali S, Atli A (1993) Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) Pişme Özellikleri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayinları, Yayın no: 161. Tekirdağ, Türkiye.
• Sener A, Kaya M (2022) Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Agro-Morfolojik Karakterizasyonu. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 27(2): 318-330.
• Taskesen S (2019) Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Erzincan Koşullarındaki Verim ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Bingöl.
• Turker ZP (2019) Türkiye’de Yetiştirilen Fasulye Genotiplerinin Bazı Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• TÜİK (2022) Türkiye İstatsistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr Accessed 10 February 2023.
• TÜRKPATENT (2019) Gümüşhane Şeker Fasülyesi. Tescil No: 472.https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/6ce39331-bfdd-4aa8-b3a4-3148d9cd2c62.pdf. Acessed 9 July 2024.
• Ucar O (2020) Organik Yemeklik Tane Baklagil Yetiştiriciliği: Tarım ve Hayvancılıkta Yapılan Çalışmalar ve Güncel Değişimler. U. Sevilmis (Ed.), 263-290, İksad Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Ucar O (2021) Yemeklik Tane Baklagil Yetiştiriciliğinde Sıra Aralığının ve Ekim Sıklığının Önemi. ISPEC 6th International Conference on Agriculture, Animal Science and Rural Development, May 16-18, 2021 Siirt, Türkiye.
• Ulker M (2008) Orta Anadolu Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Varankaya S, Ceyhan E (2012a) Yozgat Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26(1): 27-33.
• Varankaya S, Ceyhan E (2012b) Orta Anadolu Bölgesi’nde Fasulye Tarımında Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Önerileri. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26(1): 15-26.