Sınıf Öğretmeni Adaylarının ve Okul Öncesi Öğretmeni Adaylarının Özel Eğitime İlişkin Metaforik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 360 - 388, 30.12.2016

Şükran Uçuş

https://doi.org/10.17984/adyuebd.306775

Cited By: 10

Öz

Bu araştırma sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının “Özel Eğitim” kavramına yönelik sahip oldukları algıları metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgubilim desenine göre düzenlenmiştir. Bu araştırma 2015-2016 akademik yılın güz döneminde Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı ve Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalında lisans eğitimi görmekte olan özel eğitim dersi almış 93 (43 erkek ve 50 kız) son sınıf öğretmeni adayı ve 62 (22 erkek ve 40 kız) son sınıf okul öncesi öğretmeni adayı ile yürütülmüştür. Veriler öğretmen adaylarından “Özel eğitim …… gibidir, çünkü ……” ifadelerin tamamlamasıyla elde edilmiştir. Toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre “Özel Eğitim” kavramı için sınıf öğretmeni adayları 77, okul öncesi öğretmen adayları 41 geçerli metafor üretmiştir. Üretilen bu metaforlar daha sonra ortak özellikleri ve benzetme yönleri dikkate alınarak kategorileştirilmiştir. Bu işlem sonucunda “Özel Eğitim” kavramı için hem okul öncesi hem de sınıf öğretmeni adaylarının metaforları altı kategori altında toplanmıştır. Öğretmen adaylarının “Özel Eğitim”e ilişkin genel olarak algılarının olumlu yönde olduğu görülmüştür. Okul öncesi öğretmeni adayları en çok “Güçlendirici ve Onarıcı Olarak Özel Eğitim” ve “Toplumsal Bilinç Sağlama Olarak Özel Eğitim” kategorilerinde metafor üretirlerken, sınıf öğretmeni adayları ise, “Dikkat, Özveri ve Çaba Ürünü Olarak Özel Eğitim” kategorisinde en çok metaforu üretmiştir. Öğretmen adaylarının “Özel Eğitim” kavramına yönelik oluşturdukları metaforlar içinde “Güç ve Zor olan Bir Yapı Olarak Özel Eğitim” kategorisinde olumsuz nitelikte metaforlara da rastlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi Eğitimi, Sınıf Eğitimi, Özel Eğitim, Metafor

Investigation of Elementary School and Preschool Teacher Candidates Perceptions Regarding Special Education Through Metaphors

Öz

The aim of this study is to find out, with the metaphor technique, the impressions and images of preschool teacher candidates and elementary school teacher candidates about “special education”. The study group consists of 93 (43 males and 50 females) senior class elementary school teacher candidates and 62 (22 males and 40 females) senior class preschool teacher candidates who took Special Education course at Ahi Evran University during 2015-2016 academic year. The data obtained were analyzed with the content analysis in accordance with the qualitative research model “phenomenology”. Thus, the data analyzed made up 6 categories reflecting the images of the teachers regarding “special education”. The most commonly used metaphors are “the special education as strengthening and repairing” and “the special education as providing social awareness“ for preschool teacher candidates. On the other hand, the most commonly used metaphor is “the special education as work of attention, self-abnegation, effort” for elementary school teacher candidates. Teacher candidates also produced negative metaphors on behalf of “the special education as hard and difficult construction” category.

Anahtar Kelimeler

Early Childhood Education, Elementary education, Special Education, Metaphor

Kaynakça

• Ataman, A. (2005). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim Giriş içinde. (s.11-30). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ataman, A. (2012). Özel Eğitimin Temelleri. Temel Eğitim Öğretmenleri İçin Kaynaştırma Uygulamaları ve Özel Eğitim içinde. Ayşegül Ataman & E. R. Özmen (Ed.) (s. 3-56). Ankara : Vize Yayıncılık.
• Bataineh, O.; Dababneh, K.; Baniabdelrahman, A. (2010). Competencies of learning disabilities for general education teachers in regular classrooms in Jordan. University of Sharjah Journal of Humanities & Social Sciences. 7 (1). 27-45.
• Cavkaytar, A.; Diken, I.H. (2007). Özel Eğitime Giriş. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Demir, Ş. (2014). Özel Eğitim: Öğretime Giriş. Özel gereksinimi olan öğrenciler için öğretim stratejileri içinde . 10. Basımdan çeviri. Ş. Yücesoy Özkan ( Cev.Ed.), (Strategies for teaching learners with special needs, Tenth edition, Eds. Edward A. Polloway, Loretta Serna, James R. Patton & Jenevie W. Bailey). (s.2-13.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık .
• Eğitimde Reform Girişimi (ERG) (2011). Kaynaştırma/ Bütünleştirme İçin Politika Analizi ve Öneriler. İstanbul: Sabancı Vakfı.
• Erbaş, D. (2014). Sınıf Yönetimi Ve Davranışsal Destek Stratejileri. Özel gereksinimli Öğrenciler İçin Öğretim Stratejileri içinde . Ş. Yücesoy Özkan (Çeviri Ed.) (Strategies for teaching learners with special needs, Tenth edition, Eds. Edward A. Polloway, Loretta Serna, James R. Patton & Jenevie W. Bailey). (s.36-67). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık .
• Ergül, C.; Baydık, B. ve Demir, Ş. (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri ve bu görüşlerin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 499–522.
• Fayez, M. M. O.; Dababneh, K.; Jumiaan, I. F. (2011). Preparing teachers for inclusion: Jordanian preservice early childhood teachers' perspectives. Journal of Early Childhood Teacher Education. 32(4).322-337. DOI: 10.1080/10901027.2011.622239
• Güleç-Aslan, Y.; Özbey, F.; Sola-Özgüç, C.; Cihan, H. Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Sorunları ve ihtiyaçları: Vaka Çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31),639-654. - ,ISSN:: 1307-9581. 29.10.2015 tarihinde http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt7/sayi31_pdf/6egitim/gulecaslan_yesim_vd.pdf adresinden erişilmiştir.
• Gözün, Ö.; Yıkmış, A. (2004). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 5(2).65-77.
• Küçük-Doğaroğlu,T.; Bapoğlu-Dümenci, S.S. (2015). Siniflarinda kaynaştirma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştirma eğitimi ve erken müdahale hakkindaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Science Journal. 1(2). 460-473.
• Hen, M.; Tam, K. (2006). Special education in general education programs in Singapore. Teacher Education and Special Education, 29, 149-156.
• Kargın, T. (2010). Kaynaştırma Eğitimi. Öğretmenlik Programları İçin Özel Eğitim içinde. Necate Baykoç Dönmez (Ed.). (s.66-89). Ankara: Gündüz Eğitim Yayınları.
• Kim, J. (2011). Influence of teacher preparation programmes on preservice teachers’ attitudes toward inclusion. International Journal of Inclusive Education,15(3), 355-377. DOI: 10.1080/13603110903030097.
• Milli Eğitim bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (MEB) (2000)., http://mevzuat.meb.gov.tr/html/66.html
• Özdemir, S. (2012). Kaynaştırma Eğitiminde Sosyal Uyumun Desteklenmesi. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş içinde. A. Ataman (Ed.).(s.103-127). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip olduğu metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sarı, H.; Çeliköz, N.; Seçer, Z. (2009). An analysis of pre-school teachers’ and student teachers’ attitudes to inclusion and their self-efficacy. Internatıonal Journal of Special Education, 24 (3), 29-44.
• Şahbaz, Ü.; Kalay, G. (2010). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19), 116-135.
• Sharma, U.; Simi, J.; Forlin, C. (2015). Preparedness of Pre-service Teachers for Inclusive Education in the Solomon Islands. Australian Journal of Teacher Education, 40(5). 103-116. Retrieved from http://ro.ecu.edu.au/ajte/vol40/iss5/6
• Sucuoğlu, B.; Kargın, T. (2014). İlköğretimde Kaynaştırma Uygulamaları Yaklaşımlar, Yöntemler ve Teknikler. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Temel, Z. F. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18,148-155.
• Üstün, A.; Yılan, G. (2003). Okul öncesi öğretmenlerinin, zihinsel engelli çocukların kaynaştırma yoluyla eğitimlerine ilişkin sahip oldukları tutumlar. Eurasian Journal of Educational Research,13, 122-128.
• Varlıer, G.; Vuran, S. (2006). The views of pre-school teachers about integration. Educational Sciences Theory & Practice, 6(2).578-575.
• Vaughn, S.; Linan,-Thompson, S.; Hickman, P. (2003). Response to instruction a means of identifying students with reading/learning disabilities. Exceptional Children, 69, 391-409.
• Yatkın, S.; Sevgi, H. M.; Uysal, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin, kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve çeşitli değişkenlere göre mesleki tükenmişliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (Özel Sayı), 167-180.
• Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2006). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.