BURSA – AKÇAPINAR – KAZANPINAR CİVARINDA KİREÇTAŞI KÖKENLİ MERMER OLUŞUMLARININ ETÜT VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 13, 56 - 74, 28.12.2020

Taşkın Deniz Yıldız Veli Uz Nihal Coşkun Ali Uçar

Öz

Bu çalışmada, 16 km2’lik bir alanı kapsayan Bursa ili Akçapınar-Kazanpınar civarı mermer yatakları araştırılmıştır. Mermer yatağının Jeolojik birimleri ve aralarındaki ilişkiler arazi çalışması sırasında gözlemlenerek 1/10000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanmıştır. Aynı zamanda mermer olarak değerlendirilen kireçtaşları ve önemli birimlerden alınan örneklerin ince kesitleri mikroskopta incelenerek mermerlerin mineralojik-petrografik özellikleri belirlenmiştir. Sonrasında araziden alınan numunelerin fiziksel ve mekanik özellikleri yapılan laboratuvar çalışmaları ile ortaya konmuştur. Buna göre, inceleme alanı içinde blok mermer üretimi amaçlı dört farklı bölgede yer alan kireçtaşları, saha ve laboratuvar verileriyle değerlendirilmiştir. Bu bölgelerden mermer üretiminde blok verimi potansiyelinin olduğu Açma Tepe, Belentarla Tepe ile Çalüstü Tepe’si bölgesinden alınan Numune 2 ve 3 üzerinde yapılan makroskopik ve mikroskopik analizlere göre, yapı ve doku, sertlik, mineral büyüklükleri ve dağılımları, kesilebilirlik, cila kabul, ayrışma gibi özellikler olumlu bulunmuştur. Ayrıca albenisi açısından “Apolyont beji”ne benzemesi gibi özellikleri ocak oluşturmada etkili olan faktörler arasındadır. Bunun yanı sıra yine bu yöreden alınan örneklere uygulanan fiziko-mekanik testlere göre elde edilen su emme, porozite, birim hacim ağırlığı ve tek eksenli basınç dayanım değerleri TS değerlerine göre oldukça uygun oldukları belirlenmiştir. En iyi değerleri ise %0,07 su emme, %0,7 porozite ve 1000 kg/cm2 üzerinde tek eksenli basınç dayanımı değerleri ile K2 numunesi vermiştir. Bu sonuçlara dayanarak, yörede üretilen veya üretilecek mermerlerin çok dayanımlı, kompakt, masif kayaç grubuna dahil olduğu, ve blok üretimi, plaka üretimi ve cilalanmasına da uygunluk gösterdiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çatlak, Doğaltaş, Jeoloji, Kireçtaşı, Mermer

Kaynakça

• [1] http://www.bursa.gov.tr/
• [2] Granit T, Tintant H. Observation Preliminaries Sur le Jurasique de la Region Bilecik (Turque). C.R. Acad. Scien. Paris, 1960; 251: 1801-1803.
• [3] Akkuş MF. Dağakçaköy (GB Bursa) ve Fındıklı (GB Gönen) Mıntıkalarındaki Üst Jura. TJK Bülteni 1963; 8 (1-2): 1-9.
• [4] Altıner D, Koçyiğit A, Frinacci U, Nicosia U, Conti MA. Kuzeybatı Anadolu’nun Kuzey Anadolu Fay Zonu Güneyindeki Rosso Ammonitiko’lu Jura – Alt Kretase Stratigrafisi, Bölgenin Paleocografik ve Tektonik Evrimi. TÜBİTAK Raporu, 270 s., 1989.
• [5] Eroskay SO. Paşalar Boğazı – Gölpazarı Sahasının Jeolojisi. İ.Ü. Fen Fakültesi Mecmuası, Seri: B, 1965; 30 (3-4): 135-170.
• [6] Altınlı İE. Yenişehir Havzasının Jeoloji ve Hidrojeolojisi. İstanbul Üniversitesi (İ.Ü.) Fen Fakültesi Mecmuası, Seri B, 1965; 30: 40-42.
• [7] Saner S. Mudurnu – Göynük Havzasının Jura ve Sonrası Çökelim Nitelikleriyle Paleografik Yorumlanması. TJK Bülteni 1980; 23: 39-52.
• [8] Yılmaz Y. Sakarya Kıtası Güney Kenarının Tektonik Evrimi. İstanbul Üniversitesi Yer bilimleri dergisi 1981; 1: 33-52.
• [9] Genç Ş. Geology of The Region Between Uludağ and The İznik Lake. MTA Enstitüsü yayını, 1986; 19-25.
• [10] Ercan T, Ergül E, Akçören F, Çetin A, Granit S, Asutay J. Balıkesir – Bandırma Arasının Jeolojisi, Tersiyer Volkanizmasının Petrojeolojisi ve Bölgesel Yayışımı. MTA Dergisi, 1990; 110: 113-130.
• [11] Lisenbee AI. Structural Setting of Orhaneli Ultramafic Term Masif Near Bursa, Northwestern Turkey. Tez, Pennsylvanya State University, 157 s., 1972.
• [12] Emre H. Orhaneli Ofiyolitinin Jeolojisi ve Petrojeolojisi. Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Bölümü, İstanbul, 1986.
• [13] http://www.mta.gov.tr/v3.0/
• [14] Uz B. Marmosan Mustafakemalpaşa Sincansarnıç Sahasının Etüd ve Değerlendirilmesi. İTÜ Maden Fakültesi YBYK Raporu, 1991; 55-96.
• [15] Uz B, Yıldız TD. Bursa – Doğanalan – Körekem Civarında Mermer Oluşturan Kireçtaşlarının Etüt ve Değerlendirilmesi. Türkiye 9. Uluslararası Mermer ve Doğaltaş Kongresi ve Sergisi, Antalya, 2017; 557-569.
• [16] Dar Mühendislik, Bursa Çevreyolu Kesimi Kesin Proje Jeoteknik Raporu. Kısım II, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü, 1998.
• [17] Kayıkçı S. Bursa İli Akçapınar – Kazanpınar civarının jeolojik haritası (1/10000) ve enine kesiti. İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 2005.
• [18] Tahir Dörtpınar ile kişisel görüşme, 2005.
• [19] T.S.E. TS 10449 Mermer- Kalsiyum Karbonata Esaslı - Yapı ve Kaplama Taşı Olarak Kullanılan. Kasım 1992, Ankara.