THE MARCH 31ST INCIDENT ACCORDING TO THE OTTOMAN PRESS AND WITNESSES' MEMOIRS

Yıl 2024, , 879 - 911, 31.12.2024

Yusuf Taş , Memet Yetişgin

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1499487

Öz

The 31 March Incident has an important place in the state and social life of the Second Constitutional Monarchy period. In this incident, the Ottoman press and conservative newspapers in particular polarised public opinion and created a tense atmosphere. While there were attacks on personal rights, harsh quarrels and accusations in the newspapers, Hasan Fehmi, the editor-in-chief of Serbesti, was assassinated. In this study, the Ottoman press before and after the 31 March Incident is analysed and the memoirs of the witnesses of the period are consulted. Although newspapers were partial to political factions, they were important mass communication tools and sources of the period in terms of reflecting the events daily. At the same time, memoirs are works that contain a kind of defence and accusations of the people who witnessed the period. In this context, the newspapers of the period were analysed and compared with the memoirs of statesmen and witnesses and analyses were made about the 31 March Incident.

Anahtar Kelimeler

31 March Incident, Newspaper, Memoirs, Union and Progress

OSMANLI BASINI VE TANIKLARIN HATIRATLARINA GÖRE 31 MART VAKASI

Öz

II. Meşrutiyet dönemin devlet ve toplumsal hayatında 31 Mart Vakası önemli yer tutar. Bu ayaklanmada Osmanlı basınının ve özelde ise tutucu gazetelerin rolü büyüktür. Kalemler adeta kılıca dönüşerek, kamuoyunu kutuplaştırmış ve gergin bir hava yaratmıştır. Gazetelerde kişilik haklarına saldırılar, sert atışmalar ve suçlamalar yaşanırken, Serbesti Başyazarı Hasan Fehmi de suikasta kurban gitmiştir. II. Meşrutiyet’in getirdiği özgürlük ortamında hızla yükselen ve siyasallaşan basının bu tutumu, dönemin en kötü namlı olaylarından 31 Mart Vakasının da sebeplerinden biri olmuştur. Bu çalışmada 31 Mart Vakası öncesi ve sonrasında Osmanlı basını irdelenmiş ve ayrıca dönemin tanıklarının hatıratlarına başvurulmuştur. Fırkaların sözcüsü olan gazeteler her ne kadar taraf olsalar da, yaşanan hadiseleri günlük yansıtması açısından dönemin önemli kitle iletişim araçları ve kaynaklardır. Aynı zaman da hatıratlar da döneme tanıklık eden kişilerin bir nevi müdafaası ve ithamlarını içeren ve bu maksatla kaleme alınmış eserlerdir. Bu bağlamda dönemin gazeteleri incelenerek, devlet adamları ve tanıkların hatıratlarıyla karşılaştırılmakta ve 31 Mart Vakası hakkında tahlillerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

31 Mart Vakası, Gazete, Hatırat, İttihat ve Terakki.

Etik Beyan

Çalışmamızın bilimsel olarak etik kurallara uygun olduğunu beyan ederim.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri MMZC, Dev.: 1, Cilt: 3, İçt. Sen.: 1 , İnikad: 56, 16 Nisan 1909 (31 Nisan 1325)
• Ahmad, F. (1971). İttihat ve Terakki 1908-1914 (Jön Türkler). İstanbul: Sander Yayınları
• Ahmet, Rıza (2001). Anılar. Haz.: Haluk Y. Şehsuvaroğlu, İstanbul: Cumhuriyet Yayınları
• Akşin, S. (1972). 31 Mart Olayı. İstanbul: Sinan Yayınları
• Akşin, S. (1994). Şeriatçı Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı. Ankara: İmge Kitabevi
• Armaoğlu, F. (1997). 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• Bengi, H. (2000). Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın. Ankara: AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi
• Cemal Paşa. (2001). Hatıralar, Haz.: Alpay Kabacalı, İstanbul: İş Bankası Yayınları
• Çapanoğlu, M.S. (1962). Basın Tarihine Dair Bilgiler Ve Hatıralar. İstanbul: Hür Türkiye Dergisi Yayınları: 3 Bleda, M.Ş. (1979). İmparatorluğun Çöküşü. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Danişmend, İ.H. (1986). 31 Mart Vakası. İstanbul: Fatih Matbaası
• Hurşid Paşa. (31 Mart Divan-ı Har-i Örfi Reisi / Seryaver / Bahriye Nazırı). (2019). 31 Mart İhtilali’nin Tarihçesi. Yay. Haz: Hakan Özdemir. İstanbul: Yeditepe Yayınları
• Tunçay, M., Akbayar N., Çavaş R., Demirel, Y. (2021). II. Meşrutiyet’in İlk Yılı 23 Temmuz 1908 – 23 Temmuz 1909. Koor.: Tamer Erdoğan. İstanbul: YKY
• Kabacalı, A. (1993). Türkiye’de Siyasal Cinayetler. İstanbul: Altın Kitabevi
• Karabekir, K. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti. İstanbul: YKY
• Mevlânzade Rifat, (2010). 31 Mart Bir İhtilalin Hikayesi. Sad.: Berire Ülgenci, İstanbul: Pınar Yayınları
• Ortaylı, İ., Erdinç, E.Ş. (2016). İttihat ve Terakki - Osmanlı İmparatorluğu’nda Gizli Örgütlenmeler ve Darbeler. Haz.: Alper Çeker. İstanbul: İnkılâp Kitabevi
• Şeyhülislam Cemaleddin Efendi (1978). Siyasi Hatıralarım 1908-1913. Sad.: Ziyaeddin Engin İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları
• Tahsin Paşa, Esbak Mabeyn Başkatibi (1931). Abdülhamit ve Yıldız Hatıraları. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi
• Tanör, B. (2020). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. İstanbul: YKY
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi. 6. Baskı Çeviri Kitap
• Artuç, N., (2019). Sıra Dışı Bir İttihatçı Besarya Efendi’nin Hayatı ve II. Meşrutiyet Dönemi Hatıraları. Romenceden Çev.: Esin Elkan Yılmaz. İstanbul: Timaş Yayınları
• Kansu, A. (2017). 1908 Devrimi, Çev.: Ayda Erbal. İstanbul: İletişim Yayınları Kitapta Bölüm
• Alkan, A.T. (1999). Ordu Siyaset İlişkisinin Tarihine bir Derkenar: 31 Mart Vakası ve Sonuçları. Ed. G. Eren, Osmanlı II. Ankara: 420-429 Dergide Makale
• Aysal, N. (2006). “Örgütlenmeden Eyleme Geçiş: 31 Mart Olayı”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. S. 37-38: 15-53
• Çavdar, N. (2011). Siyasi Denge Unsuru Olarak 31 Mart Vakası’nda Ahmet Tevfik Paşa Hükümeti. History Studies, 3 (1): 69-82
• Eryaman, A. (2020). “1909 Matbuat Kanunu Matbuat Hürriyeti Getirdi Mi? İkinci Meşrutiyet Osmanlı Meclisi Mebusan’ında “Matbuat Hürriyeti” Tartışmaları (1909-1914)”, OTAM, 48: 43-63
• Özel, M. (2022). “Türkiye’de Donanma Cemiyetleri: Tarihsel Süreçte Gelişim ve Bağış Kampanyaları.” Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi. Sayı: 7: 20-57
• Gazeteler Hukuk-u Umumiye, 20 Şubat 1909, 4 Mart 1909
• İkdam, 12 Mart 1909, 8 Nisan 1909, 14 Nisan 1909, 21 Nisan 1909
• Mizan, 14 Nisan 1909, 15 Nisan 1909
• Osmanlı, 14 Nisan 1909, 18 Nisan 1909
• Serbesti, 26 Şubat 1909, 6 Nisan 1909, 8 Nisan 1909
• Servet-i Fünun, 30 Ağustos 1908
• Tanin, 2 Mart 1909, 9 Nisan 1909,
• Volkan, 17 Şubat 1909, 8 Nisan 1909, 10 Nisan 1909, 15 Nisan 1909, 16 Nisan 1909, 20 Nisan 1909