MEHMED FEVZÎ EFENDİ'S ACHIEVEMENT CALLED BY KEV‘İB-İ Şİ‘R Ü İNŞÂ AND DESCANTS IN THE ACHIEVEMENT

Yıl 2010, Sayı: 5, 86 - 145, 01.12.2010

Mehtap Erdoğan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.76

Öz

It has been become widespread in particular recently aspect about that descant is not a form or kind of poem but a form of composition in the music and murabba poem form has been called as descant because murabba was also composed in the form of descant, then briefly these might have been given name of descant altough descant has been considered as a form of poem by some researchers. This kind of poem whose first exemplaries were seen in sixteenth century developed importantly in ninetheeth century. It is known that poets like Nedim, Enderunlu Vasıf, Enderunlu Fazıl showed interested in descant very much and wrote a lot of descants. But in called by Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ of Mehmed Fevzî who lived in the end of ninetheeth century there are his 77 descants which haven’t been appeared in those knowing until today. With his 77 descants Mehmed Fevzî is ones of whose their names need calling to mind amoung ones writing descant mostly. Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ beeing a prose book is more different than other prose books because it includes a gazel and descant as well as verses relating to subject in the end of all matters.

Anahtar Kelimeler

Descant, murabba, form of poem, Mehmed Fevzî, Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ.

MEHMED FEVZÎ EFENDİ'NİN KEV‘İB-İ Şİ‘R Ü İNŞÂ ADLI ESERİ VE BU ESERDEKİ ŞARKILARI

Öz

Şarkı, bazı araştırmacılar tarafından başlı başına bir nazım şekli olarak ele alınmakla birlikte özellikle son zamanlarda onun bir nazım şekli ya da türü olmayıp musikide bir beste formu olduğu, murabbaların da genellikle şarkı formunda bestelendiği için murabba nazım şekline şarkı isminin verilip daha sonra bunlara kısaca şarkı denilmiş olabileceği görüşü yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Nedim, Enderunlu Vasıf, Enderunlu Fazıl gibi şairlerin şarkıya büyük ilgi gösterdiği ve çok sayıda şarkı yazdığı bilinmektedir. Ancak 19. yüzyılın sonlarında yaşamış olan Mehmed Fevzî’nin Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ adlı eserinde yazmış olduğu 77 şarkı bugüne kadar bilinenler arasında yer almamıştır. Bir inşa kitabı olan Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ’da her mensur kısmın sonunda konuyla ilgili kısa bir mesneviyle beraber birer gazel ve şarkıya yer verilmiş olması onu diğer inşa kitaplarından farklı kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şarkı, murabba, nazım şekli, Mehmed Fevzî, Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ.

Kaynakça

• Aksu, Cemal (1996). İbrahim Hanif Divanı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baybara, Neriman (2007). Kureyşî-zâde Mehmed Fevzî Efendi Hayatı ve Eserleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bursalı Mehmed Tahir (2000). Osmanlı Müellifleri. Haz. Mustafa Tatcı, Cemal Kurnaz, Ankara: Bizim Büro Basımevi: 249-250.
• Cengiz, Halil Erdoğan (1986). Divan Şiirinde Musammatlar. Türk Dili Dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), s. 291-429.
• Erdoğan, Mustafa (2002). Türk Edebiyatında Muhammes. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göçgün, Önder (1987). Ziya Paşa’nın Hayatı, Eserleri, Edebî Şahsiyeti ve Bütün Şiirleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal (1999). Son Asır Türk Şairleri. C. IV, Haz. İbrahim Baştuğ, Ankara: AKMB. Yayınları.
• İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal (1999). Son Asır Türk Şairleri. C. I, Haz. Müjgan Cunbur, Ankara: AKMB. Yayınları.
• İpekten, Haluk (2005). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İzzet Bey (Beylikçi) Divanı (1258). İstanbul.
• Koçver, Ayten (2008). Mahmud Celaleddin Paşa Divanı İnceleme-Metin. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kurnaz, Cemal, Çeltik Halil (2010). Divan Şiiri Şekil Bilgisi. Ankara: H Yayınları.
• Mermer, Ahmet vd. (2006). Eski Türk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Okutan, Gülten (2004). “Fevzî” maddesi, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. 4, Ankara: AKMB. Yayınları.
• Öztuna, Yılmaz (2000). Türk Mûsikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Tansel, Fevziye Abdullah (1989). Ziya Gökalp Külliyatı I, Şiirler ve Halk Masalları. Ankara.
• Uzun, Mustafa (1995). “Fevzî Efendi Edirne Müftüsü” maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 12: s. 506-509.
• Uzun, Mustafa (1996). Dinî Edebiyatımızın Son Temsilcilerinden Mehmed Fevzî Efendi ve Dinî Mesnevileri. İstanbul: Marifet Yayınları.
• Velibeyoğlu, Veli Recai (1975). Örneklerle Bütün Basılı Şiir Kitapları Antolojisi. İstanbul.
• Yıldıran, Meliha (1994). Ahmet Cevdet Paşa Divançesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.