Öz
Tekel, Türkiye’nin en eski ve köklü bir kamu işletmesiydi. Bu işletme daha çok tütünün üretimi, işlenmesi ve satılması ile ilgili süreçleri kontrol etmiştir. Tekel işletmeleri hem kurulduğu bölgenin tarım üreticileri hem de işgücü için temel bir geçim kaynağı olmuştur. 2008 yılında özelleştirilen TEKEL’in işçileri, geçici personel statüsü ile kamu kurumlarına dağıtılmıştır. Bu makalede, yaklaşık dört yıldır yeni kurumlarında çalışan Adıyaman eski Tekel işçilerinin önceki ve bugünkü çalışıma ilişkileri karşılaştırmalı bir perspektifte incelenmiştir. Alan araştırmasının bulgularına göre; Adıyaman Tekel’in kapatılması, işçileri ve ailelerini ekonomik, sosyal ve psikolojik açıdan son derece olumsuz etkilemiştir. Tekel dönemi ile karşılaştırıldığında çalışma koşullarından memnuniyet derecisi oldukça düşüktür. Tekel dönemine göre uğradıkları kayıplar, bu memnuniyetsizliğin temel nedenidir. Aradan geçen dört yıllık süre dikkate alındığında, görüşmecilerin yarıdan fazlasının (% 62.8) çalışma yaşamındaki sıkıntılarının devam ettiği görülmüştür. Geçici personel statüsünde çalışan eski Tekel işçilerinin temel sıkıntıları kadrosuzluk ve daha insanca yaşayacak bir ücret almamalarıdır.
Anahtar Kelimeler: TEKEL, Tekel İşçisi, Çalışma, Geçici Personel, Adıyaman
Kaynakça
- KAYNAKÇA
- Akat, İ. (1984). Endüstri Toplum Bilimi. İzmir: Ege Basım.
- Aysu, A. (2010). “Tekel ve Tütünün Öyküsü.” Tekel Direnişinin Işığında Gelenekselden Yeniye İşçi Sınıfı Hareketi.
- (Der.) Gökhan Bulut. Ankara: Notabene Yayınları. 201-209.
- Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Çev.,Ümit Öktem, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
- Bilton, T. vd. (2009). Sosyoloji. Çev.,Nurgök Özkale, Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Boratav, K. (1974). Türkiye’de Devletçilik. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Cemal, N. (2012). Tekel’in Elleri, Mücadele ve Yordam. İstanbul: H2O Yayıncılık.
- Doğruel, F. ve Doğruel, A. S. (2000). Osmanlı’dan Günümüze Tekel. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
- Emiroğlu, vd. (2006). Ekonomi Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Günaydın, G. (2010). Tarım ve Kırsallıkta Dönüşüm. Ankara: Tan Kitabevi.
- Kaya, G. (2014). Kentleşmenin Toplumsal Boyutları (Adıyaman Örneği). Ankara: Ütopya Yayınevi.
- Kaymakçı, M. ( 2009). Türkiye Tarımı Üzerine Notlar. Antalya: Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
- Kepenek, Y. ve Yentürk. N. (2007). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Keskin, N.E. ve Yaman, M. (2013). Türkiye’de Tütün, Reji’den TEKEL’e TEKEL’den Bugüne. Ankara: Notabene Yayınları.
- Koç, N.K (2012). “Türkiye’deki Yazılı Basında Tekel İşçi Eyleminin Sunumu.” Çalışma ve Toplum, 4, 189-216.
- Lordoğlu, K. ve Özkaplan, N. (2005). Çalışma İktisadı. İstanbul: Der Yayınları.
- Marshall. G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Çev., Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Mütevellioğlu, N. (2010). “Özelleştirmenin Krizine Karşı Toplumsal Olanı Savunmak.” Tekel Direnişinin Işığında Gelenekselden Yeniye İşçi Sınıfı Hareketi. (Der.) Gökhan Bulut. Ankara: Notabene Yayınları. 159.181.
- Orman, T. (2011 ). 2000-2010 Döneminde Tütüne Yönelik Uygulamaların Adıyaman Tütün Üreticisi Ailelere Yansıması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Özkul, M. (1997). Çalışma Sosyolojisi İşgücünün Sosyolojik Özellikleri. Isparta.
- Ören, K. (2013). Çalışma Sosyolojisi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Sallangül, S. ve Kahraman, F. (2010). “Çalışma Hakkı Ekseninde 4/C’nin Düşündürdükleri ve Burdur Şeker Fabrikası İşçileri”, 5. Karaburun Bilim Kongresi, 2-5 Eylül, İzmir.
- Silah, M. (2005). Endüstride Çalışma Psikolojisi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Suğur, N. (2012). “Türkiye’de Çalışma Yaşamı ve Sorunları.” Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. (Der.) Zerrin Sungur. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları. 208-226.
- Tatar, M. (2013). Adıyaman İşgücü Piyasası Analizi (2013). Adıyaman: İŞKUR.
- TÜİK (2013), Seçilmiş Göstergelerle Adıyaman 2012. Ankara: TÜİK Matbaası.
- Türkmen, N. (2012). Eylemden Öğrenmek Tekel Direnişi ve Sınıf Bilinci. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Uznay, F 82014). Türkiye’de Sarmalık Kıyılmış Tütün Üretim ve Ticaret Durumu, Sorunları ve Çözüm Yolları, Adıyaman İli Örneği. İzmir: Meta Basım Matbaacılık.
- Uzun, Ö. (2010). Tütün ve Sigaranın İktisadı. Bursa: Ekin Yayınevi.
- Yeldan, E. (2010). Tekel İşçilerinin Öğrettikleri, Cumhuriyet, 03.02.2010.
- Sayılı Devlet Memurları Kanunu, www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pd.
- http://www.yamanhaber.com/haber/6416/4-cye-tekel-iscilerin-yuzde-90i-muracaat-etti.html, 11-08-2010.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Sayı: 21 |