SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ DİJİTAL VATANDAŞLIK KAVRAMINA YÖNELİK ALGILARININ METAFORLAR YOLUYLA BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 38, 104 - 143, 31.08.2021

Feyzullah Ezer Selda Aksüt

https://doi.org/10.14520/adyusbd.785021

Cited By: 1

Öz

Araştırma nitel araştırma desenlerinden, olgubilim desenine uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim öğretim yılı bahar dönemi Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı 1., 2., 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören 180 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık kavramına yönelik algılarını metaforlar yoluyla belirlemek amacıyla, “dijital vatandaşlık, …………. ya/ye benzer; çünkü …………” ifadesinin yer aldığı bir formdan yararlanılmıştır. Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık kavramına yönelik 132 metafor geliştirdikleri ve geliştirilen bu metaforların 9 kavramsal kategoride yer aldığı belirlenmiştir. Farklı bölümlerde öğrenim gören öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık kavramına yönelik algıları ile ilgili metafor çalışmaları yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Dijital vatandaşlık, Metafor, Sosyal bilgiler, Öğretmen adayları

DETERMINING THE PERCEPTIONS OF SOCIAL STUDIES TEACHER CANDIDATES REGARDING THE DIGITAL CITIZENSHIP CONCEPT VIA METAPHORS

Öz

This study, in which the perceptions of Social Studies teacher candidates towards the concept of digital citizenship were tried to be determined through metaphors, was carried out with the phenomenological design, one of the qualitative research designs. The sample group of the study consisted of 180 teacher candidates receiving education in years 1, 2, 3 and 4 in Fırat University Faculty of Education Department of Social Studies Education during the spring term of the 2019-2020 academic year. In order to determine the perceptions of Social Studies teacher candidates regarding the digital citizenship concept via metaphors, a form including the statement “digital citizenship is like …………. because …………”, was used. It was determined that the teacher candidates developed 132 metaphors regarding the digital citizenship concept and these metaphors were involved in 9 conceptual categories. It can be recommended to conduct metaphoric studies on the perceptions of teacher candidates from different departments, regarding the digital citizenship concept.

Anahtar Kelimeler

Digital citizenship, Metaphor, Social studies, Preservice teachers

Kaynakça

• Arslan, S. (2016). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Fırat, Dicle, Siirt, Adıyaman Üniversiteleri Örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Aslan, S. ve Çakmak, Z. (2018). “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.” Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1): 72-99.
• Ata, B. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. Sosyal Bilgiler Öğretimi, Demokratik Vatandaşlık Eğitimi (33-47). Ankara: Pegem Akedemi Yayınları. Aydın, A. (2015). “Dijital Vatandaşlık.” Türk Kütüphaneciliği, 29(1): 142-146.
• Berson, I. R. and Berson, M. J. (2003). “Digital Literacy for Effective Citizenship (Advancing Technology).” Social Education, 67(3): 164-167.
• Berson, M. J. and Balyta, P. (2004). “Technological Thinking and Practice in the Social Studies: Transcending the Tumultuous Adolescence of Reform.” Journal of Computing in Teacher Education, 20(4): 141-150.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (15. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cerit, Y. (2008). “Öğretmen Kavramı İle İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri.” Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4): 693-712.
• Creswell, J. W. (2020). Beş nitel araştırma yaklaşımı, M. Aydın (Çev.). M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.), Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni içinde (s. 71-112). 2013, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Crowe, A. R. (2006). “Technology, Citizenship, and The Social Studies Classroom: Education for Democracy in a Technological Age.” International Journal of Social Education, 21(1): 111-121.
• Çepni, O., Oğuz, S. ve Kılcan, B. (2014). “İlköğretim Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlığa Yönelik Görüşleri.” Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(3): 251-266.
• Çubukçu, A. ve Bayzan, Ş. (2013). “Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Algısı ve Bu Algıyı İnternetin Bilinçli, Güvenli ve Etkin Kullanımı İle Artırma Yöntemleri.” Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5: 148-174.
• Elçi, A. C. ve Sarı, M. (2016). “Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersinde Dijital Vatandaşlık: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması.” Journal of Human Sciences, 13(2): 3602-3613.
• Er Tuna, Y. ve Mazman Budak, F. (2013). “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının ‘Tarih’ Kavramına İlişkin Algılarının Mecazlar/Metaforlar Yardımıyla Analizi.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(14): 609-642.
• Gazi, Z. A. (2016). “Tüm Eğitim Kademesinin Geleceği İçin Dijital Vatandaşlığın İçselleştirilmesi.” Eğitim ve Bilim, 41(186): 137-148.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Konuşma ve Yazma Sürecinde Metaforlardan Yararlanma Durumları. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Goldstein, L. B. (2005). “Becoming a Teacher as a Hero’s Journey: Using Metaphor in Preservice Teacher Education.” Teacher Education Quarterly, 32(1): 7-24.
• Görmez, E. (2016). “Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları Hakkındaki Görüşleri (Bir Durum Çalışması).” Turkish Studies, 11(21): 125-144.
• Heafner, T. (2004). “Using Technology to Motivate Students to Learn Social Studies.” Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 4(1): 42-53.
• Işıklı, Ş. (2018). “Dijital Vatandaşlık: Katılımcı Demokrasi Kuramına Aktüel Bir Katkı.” International Journal of Information, Technology and Philosophy, (1): 142-161.
• İşman, A. and Güngören, Ö. C. (2014). “Digital citizenship.” The Turkish Online Journal of Educational Technology, 13(1): 73-77.
• Kara, T. ve Atasoy, E. (2019). “Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitaplarının (2018) Dijital Vatandaşlık Kavramı ve Alt Boyutları Bağlamında İncelenmesi.” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 22(41): 133-153.
• Karaduman, H. (2011). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Ortamdaki Tutumlarına Etkisi ve Öğrenme Öğretme Sürecine Yansımaları. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karaduman, H. and Öztürk, C. (2014). “Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Vatandaşlık Tutumlarına Etkisi ve Dijital Vatandaşlık Anlayışlarına Yansımaları.” Journal of Social Studies Education Research, 5(1): 38-78.
• Kaya, A. ve Kaya, B. (2014). “Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Algısı.” International Journal of Human Sciences, 11 (2): 346-361.
• Kılcan, B. (2017). Eğitim Bilimlerinde Metaforların Veri Toplama Aracı Olarak Kulla¬nılması, Örnek Bir Uygulama. Metaforlar & Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi (93-111). Ankara: Pegem Akademi.
• Kırık, A. M., Bölükbaş, K. ve Cengiz, G.(2019). “Sosyal Medya Bağlamında Dijital Vatandaşlık: TRT İstanbul Radyosu Prodüktörleri Üzerinden Bir Değerlendirme.” Mavi Atlas, 7(2): 1-27.
• Kocadağ, T. (2012). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Korkmaz, F. ve Ünsal, S. (2016). “Okul Öncesi Öğretmenlerin ‘Teknoloji’ Kavramına İlişkin Metaforik Algılarının İncelemesi.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35): 194-212.
• Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U. ve Yakar, H. (2017). “Gençlere Yönelik Dijital Vatandaşlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Journal of Computer and Education Research, 5(10): 298-316.
• Mısırlı, Z. A. (2013). Ortaokul Öğrencilerinin Eğitim Teknolojisi Standartlarına İlişkin Yeterliklerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2016), Analizde ilk adımlar (A. Ersoy, Çev.). (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev. Ed.), Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi içinde (s.50-88). 1994, Ankara: Pegem Akademi.
• Miller, T. (2002). Culturel Citizenship. Handbook of Citizenship Studies (231–243). London: Sage.
• Moore, K. R. (2005). Democracy and Cyberspace. Digital Democracy: Discourse and Decision Making İn The İnformation Age (39-60). London: Taylor & Francis.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J. and McNeal, R. S. (2008). Digital Citizenship: the İnternet, Society, and Participation. London: The MIT Press.
• Musgrave, M. L. (2016). Digital Citizenship in Twenty-First-Century Young Adult Literature. New York: Palgrave Macmillan.
• Nebel, M., Jamison, B. and Bennett, L. (2009). “Students as Digital Citizens on Web 2.0.” Social Studies and the Young Learner, 21(4): 5-7.
• Ohler, J. B. (2010). Digital Community, Digital Citizen. Thousand Oaks: Corwin Press.
• Özer, Ü. (2016, Nisan). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlığa İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. V. Sakarya’da Eğitim Araştırmaları Kongresinde sunulan bildiri, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Öztürk, C. (2007). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi-Yapılandırmacı Bir Yaklaşım (21-50). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Öztürk, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Peker Ünal, D. (2017). “Bir Öğretim Programındaki Dijital Vatandaşlık Öğeleri ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Ögelerine Sahip Olma Durumları.” Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2): 180-195.
• Reynolds, L. and Scott, R. (2016). Digital Citizens: Countering Extremism Online. London: Demos.
• Ribble, M. S., Bailey, G. D. and Ross, T. W. (2004). “Digital citizenship: Addressing appropriate technology behavior.” Lear-ning & Leading with Technology, 32 (1): 7-11.
• Saban, A. (2009). “Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler.” Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2): 281-326.
• Safran, M. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış. Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (1-19). Ankara: Pegem Akademi.
• Sakallı, H. (2015). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Sakallı, H. ve Çiftci, S. (2016). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeyleri İle Siber Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Adnan Menderes Üniversitesi Örneği.” Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2): 100-119.
• Sari, İ. (2019). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Öğretmenlere Uygulanan Seminer ve Öğrencilere Yapılan Etkinliklerin Katkıları Bakımından Dijital Vatandaşlık Olgusu. Yayınlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Som Vural, S. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Dijital Vatandaşlık Göstergelerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Som Vural, S. ve Kurt, A. A. (2018). “Üniversite Öğrencilerinin Bakış Açısıyla Dijital Vatandaşlık Göstergelerinin İncelenmesi.” Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1): 60-80.
• Soriani, A. (2018). “From Media Education to Digital Citizenship: Origins, Perspectives and Policy Implementations in the School Systems Across Europe.” Journal of Theories and Research in Education, 13(3): 85-113.
• Tan, B. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin İnternet Kullanımına İlişkin Görüşlerinin Dijital Vatandaşlık Kapsamında İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Tatlı, A. (2018). Öğretmenlerin Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Bilgi Okuryazarlığı İle İnternet ve Bilgisayar Kullanım Özyeterlikleri Bağlamında Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Thomas, S. N. (2018). “Promoting Digital Citizenship in First-Year Students: Framing Information Literacy as a Tool to Help Peers.” College and Undergraduate Libraries, 25(1): 52-64.
• Tonga, D. (2019). Öz Denetim. Sosyal Bilgilerde Beceri Eğitimi (431-444). Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, S. ve Karasu Avcı, E. (2018). “2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı'nın Dijital Vatandaşlık Bağlamında İncelenmesi.” Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1): 28-38.
• Vanfossen, P. J. (2001). “Degree of Internet/WWW Use and Barriers To Use among Secondary Social Studies Teachers.” International Journal of Instructional Media, 28(1): 57-74.
• Yalçınkaya, B. ve Cibaroğlu, M. O. (2019). “Dijital Vatandaşlık Algısının İncelenmesi: Ampirik Bir Değerlendirme.” Business & Management Studies: An International Journal, 7(4): 1188-1208.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.