İHRACATA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARININ ETKİNLİĞİ: MERSİN-TARSUS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Sayı: 39, 533 - 547, 30.12.2021

Hüseyin Şık Mehmet Sami Süygün

https://doi.org/10.14520/adyusbd.872809

Öz

Ülkeler, ekonomik büyümenin en önemli aktörlerinden olan dış ticaretin gelişmesi için işletmelerine destek olmak amacıyla çeşitli teşvik politikalarını uygulamaya koymaktadır. Bu çalışmanın amacı, Ticaret Bakanlığı tarafından sunulan ihracata yönelik devlet yardımlarının etkinliğini, Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’ndeki işletmeler üzerinden ele alarak değerlendirmektir. Nicel bir araştırma olarak tasarlanan çalışma kapsamında, bölgede faaliyet gösteren 196 işletmenin geçerli 101 anketinden elde edilen verilerle ihracat destek programlarının etkinlik oranları tespit edilmiş ve Kruskal Wallis testi ile bir takım faktörlere göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırma bulgularına göre, etkinliği en yüksek çıkan destek kalemi fuar katılım desteği, en düşük çıkan destek kalemi ise test ve analiz raporu desteği olmuştur. Araştırma kapsamında, ihracat desteklerinin etkinliğinin işletme sahibinin eğitim durumuna, işletme çalışan sayısına, işletmenin ihracat yapma süresine ve işletme ihracatının cirodan aldığı paya göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İhracat, İhracat Teşvikleri, Mersin

EFFECTIVENESS OF STATE AID FOR EXPORT: AN APPLICATION ON MERSİN-TARSUS ORGANIZED INDUSTRIAL ZONE

Öz

Countries implement various incentive policies in order to support their businesses for the development of foreign trade, which is one of the most important actors of economic growth. The purpose of this study is to evaluate the efficiency of the state aid for export offered by the Ministry of Commerce through the enterprises in Mersin-Tarsus Organized Industrial Zone. Within the scope of the study designed as a quantitative research, the efficiency rates of export support programs were determined with the data obtained from the valid 101 questionnaires of 196 enterprises operating in the region and it was investigated whether they differ according to some factors with the Kruskal Wallis test. According to the research findings, the most effective support item was the fair participation support, and the lowest support item was the test and analysis report support. Within the scope of the research, it has been determined that the efficiency of export subsidies differs according to the educational status of the business owner, the number of employees, the duration of the business to export and the share of the business exports from the turnover.

Anahtar Kelimeler

Export, Export Incentives, Mersin

Kaynakça

• Ahmad, I. (2015). The Value of Export Incentives. The Lahore Journal of Economics, 99-127.
• Akça, M. (2011). İhracat Teşviklerinin İşletmeler Üzerindeki Etkileri:Gaziantep İlinde Bir Uygulama. Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Aktaş, E. (2011). İhracatta KDV İadesi Uygulamaları: Mobilya İşletmeleri Örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı.
• Atayeter, C., & Erol, A. (2009). Türkiye'de Uygulanmakta Olna İhracat Teşvikleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(1), 1-26.
• Avcı, İ. (2015). İhracatta Uygulanan Teşviklerin Uluslararası Pazarlamaya Etkisi ve Bir Uygulama. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı İşletme Yüksek Lisans Programı.
• Balassa, B. (1978). Export Incentives and Export Performance in Developing Countries: A Comparative Analysis. Reprinted from Weltwirtschaftliclies Archiv 1, 24-61.
• Baştürk, S., & Taştepe , M. (2020). Evren ve Örneklem, Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 129-159). Ankara Vize Yayıncılık.
• Büyükakın, F., & Özyılmaz, S. (2016). İhracatı Teşvik Politikalarının Etkinliği: Afyonkarahisar Örneği, 47-68.
• Cevahir, H. (2007). Türkiye'de İhracat Teşviklerinin Etkinliği. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Çelik, K. (2008). Uluslararası İktisat. Trabzon: Murathan Yayınevi.
• Enabor, E. (1976). Policies Towards Wood Products Export in Nigeria. The University of British Columbia, Faculty Of Forestry, Degree of Doctor.
• Ersungur, M. Ş., & Yalman, N. İ. (2009). Bölgesel Kalkınmada İhracat Teşviklerinin Etkinliği: Sivas İlinde Bir Uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 81-98.
• EXİMBANK. (2020). Ocak 19, 2020 tarihinde https://www.eximbank.gov.tr/tr/urun-ve-hizmetlerimiz/krediler adresinden alındı
• Gebreyesus, M., & Demile, A. (2017). Why export promotion efforts failed to deliver? Assessment of the export incentives and their implementation in Ethiopia . Ethiopian Development Research Institute .
• Gilaninia, S., Taleghani, M., & Koohestani, M. R. (2013). Export Incentives and Its Importance in the Export Performance. Arabian Journal of Business and Management Review, 52-57.
• Gönül, A. (2019). Türkiye’de İhracata Yönelik Vergisel Teşvik Uygulamaları ve Karşılaşılan Sorunlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi İşletme Ana Bilim Dalı Uluslararası İşletmecilik Bilim Dalı.
• Gül, Y. (2019). İhracat Teşviklerinin Etkinliği: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Huda, N. S. (2013). Export Barriers for SMES, A Case Study of Bangladeshi Small and Medium Sized Shrimp Exporting Companies to the European Market. Sovania University of Applied Sciences, Business and Administration, Degree Programme in İnternational Business, Bachelor’s Thesis.
• İpek, H. (2015). Uluslararsı Ticaret, Türkiye-Türkmenistan İlişkileri ve Taşımacılık Uygulamaları, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• İşleker, A. (2010). İhracatı Teşvik Politikalarının Adana İli Üzerinde Etkinliği. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Jainok, J. (2017). Küreselleşme Sürecinde Tayland'ın Dış Ticareti ve Türkiye Arasındaki İlişkiler Bir Araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi
• Jingbo, H. (1998). Foreign Trade Policy Reform in China. School of Oriental and African Studies University of London, D. degree in economics.
• KOSGEB. (2019). 15.10.2019 tarihinde https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/destekler/3/destekler adresinden alındı
• Naidu, G. M., & Rao, R. T. (1993). Public Sector Promotion of Exports:A Needs-Based Approach . Journal of Business Research, 85-101.
• Onaran, Z. A., & Öztürk, T. Y. (2008). The Effects of Economic Policies and Export Promotion on. Journal of Naval Science and Engineering, 60-75.
• Önder, H. (2005). İhracat Teşviklerinden Yararlanmayı Etkileyen Faktörler (Kütahya Merkez İlçede Bir Uygulama). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı.
• Penpeci, Ü. (2019). Dış Ticaret. Dış Ticaretin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi; Türkiye Uygulaması (1980-2017), 5. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Bilim Dalı.
• Ponom, I. K. (2019, Ağustos). The Impact of International Trade and Competitive Markets: Comparison between Bangladesh and Finland. Centria University of Applied Sciences.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2019). 17.10.2019 tarihinde sanayi.gov.tr: https://www.sanayi.gov.tr/destek-ve-tesvikler/sanayi-yatirimlari/md1203011615 adresinden alındı
• Sandalcı, U. (2010, Aralık). İhracat Teşvikleri ve Türkiye'nin İhracatı Üzerine Etkileri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası İktisat Teori Pratik ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Süygün, S. (2019). A. A. Eren, & A. M. Köktaş içinde, Dynamics of Globalization at the Crossroads of Economics (s. 35-43). Peter Lang GmbH, Internationaler Verlag der Wissenschaften.
• Süzer, A. Y. (2019). İhracat Teşvikleri. Bölgesel Kalkınmada İhracat Teşviklerinin Etkinliği: Karaman İli Örneği. Karaman Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı
• Şaşmaz, M. Ü., & Kıramıklı, A. (2018). Türkiye’de İhracatı Teşvik Uygulamaları ve İhracat Potansiyelinin Artırılmasına Yönelik Değerlendirmeler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2837-2867.
• Şimşek, M., & Yazıcı, R. (2004). İhracat Teşviklerinin Etkinliğini Ölçmeye Yönelik Bir Analiz: Bilecik ve Eskişehir Örneği. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 121-140.
• Tekin, E. (2019). İhracat Teşviklerinin Etkinliği: İnegöl Mobilya Sanayi Üzerine Bir Uygulama. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İşletmecilik ve Ticaret Anabilim Dalı
• Ticaret Bakanlığı. (2019). 18 Aralık 2019 tarihinde ticaret.gov.tr: https://ticaret.gov.tr/data/5b87fac913b8761160fa1cf0/Devlet_Yardimlari_Rehberi.pdf adresinden alındı
• Trademap. (2020). 23.02.2020 tarihinde trademap.org: https://bit.ly/3ievsbh adresinden alındı
• TÜBİTAK. (2020). 25.02.2020 tarihinde https://www.tubitak.gov.tr/tr/icerik-hakkimizda adresinden alındı
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). 12.02.2020 tarihinde tuik.gov.tr: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046 adresinden alındı
• Undenge, S. J. (1994). Trade Policies and Export Promotion fort he Zimbabwe Clothing Sector. Middlesex University, degree of Doctor.
• Valderama, P. V. (1976). Export Incentive Policies and Economic Development in Brazil. The Ohio State University.