TÜRKİYE’DE BİREYSEL İŞ UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK SÜRECİ VE DÜNYADAKİ ÇAĞDAŞ UYGULAMALARLA KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Sayı: 39, 582 - 615, 30.12.2021

İsmail Hakkı Dinçay

https://doi.org/10.14520/adyusbd.992019

Öz

Uyuşmazlıkların eski dönemlere nazaran gerek uzmanlık isteyen, gerekse gittikçe karmaşıklaşan yapısı nedeniyle bireyler bir yandan ilişkilerine devamlılık kazandırmaya çalışırken bir yandan da uyuşmazlıklarına çözüm arayışı içine girmişlerdir. Uzun bir zaman aralığına yayılan yargısal süreçler bireyleri ve devletleri alternatif çözüm yöntemleri üzerine odaklanmaya yöneltmiştir. Arabuluculuk zamanla bu alternatif çözüm yöntemlerinden en hızlı çözüm üretilebilen ve aynı zamanda en çok tercih edilen yöntemlerinde başında gelir olmuştur. Bu çalışmada alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin gelişim evreleri, çeşitleri değerlendirildikten sonra, arabuluculuk süreci ve bireysel iş uyuşmazlıklarına uyarlanması ele alınmıştır. Ülkemizde halen uygulanan bireysel iş uyuşmazlıklarındaki zorunlu arabuluculuk sürecinin eksikleri ve diğer kanunlarla çelişen yönleri değerlendirilmiş, farklı ve başarılı ülke örnekleri ele alınarak karşılaştırmalar yapılmış, sonuç bölümünde ise neler yapılabileceğine dair öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

: Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri, Dava Şartı Olarak Arabuluculuk, İşçi-İşveren Uyuşmazlıkları, İşçi Alacakları

COMPARISON WITH INDIVIDUAL LABOR DISPUTES IN TURKEY IN MEDIATION PROCESS AND PRACTICE OF CONTEMPORARY WORLD

Öz

Due to the nature of the disputes that require both expertise and increasing complexity compared to the old times, individuals have been seeking solutions to their disputes while trying to add continuity to their relations. The judicial processes spanning a long period of time have led individuals and governments to focus on alternative solution methods. Mediation has become one of the most preferred methods that can produce the fastest solution from these alternative solution methods over time. In this study, the stages of development of alternative disputere solution methods, after evaluating their types, the mediation process and their adaptationtoin dividual business disputes are discussed. The deficiencies of the compulsory mediation process and the contradictory aspects with other laws in individual business disputes, which are stil applied in our country, have been evaluated, comparisons have been made by considering different and successful country examples, and suggestions on what can be done in the conclusion section are presented.

Anahtar Kelimeler

Alternative Dispute Resolution Methods, Mediation as a Condition Requirement, Worker-Employer Disputes, Worker Claims

Kaynakça

• Allison, J. (2018). Alternative Dispute Resolution Research, USA: Harvard Law School Library.
• Besieux, T.,Leanerts, O., Veldeman, V. (2019). Mediation and Conciliation in Collective Labor Conflicts in Belgium, Industrial Relations Conflict Management, London: Springer Open.
• Bollen, K.,Euwema, K,Munduate, M. (2016). Advancing Workplace Mediation Through Integration of Theory and Practice, USA: Springer.
• Bulur, A. (2007). “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Arabuluculuk Yöntemi.”Ankara Barosu Dergisi, 65(4):1-17.
• Clark, B. (2012). Lawyer sand Mediation, USA: Springer.
• Clarke, S.A. (2008). Master of TheRolls, These Condition Civil Mediation Council National Conference, The Future Of Civil Mediation, Birmingham.
• Çelik, E. (2020). “İnsan Hakları Bakımından Kırılgan Kavramına Bir Giriş ve Kavramın AİHM Kararlarındaki Görünürlüğü.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi,22 (1): 57-77.
• Çetintürk,E. (2008).Onarıcı Adalet, Ankara: Adalet Yayınevi,
• Deyneli, F. (2019). “Hollanda Adalet Sisteminde Performans Esaslı Bütçe Uygulaması.”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Birliği Dergisi, 6 (2): 185-208.
• Erdoğan, Y.G. (2009). “Alternatif Uyuşmazlık Çözümlerinin Hukuki Temelleri, Hak Arama Özgürlüğü ile İlişkisi, Olumlu ve Olumsuz Yönleri.”Hukuk Gündemi Dergisi, 2: 21-36.
• Ertürk, E. (2020). “Uluslararası Hukukta Tanıma Teorilerinin Eleştirel Değerlendirilmesi.”, Ankara Barosu Dergisi, 78 (1): 191-212.
• Folberg, J. (1984). Mediation A Comphensive Guide To Resolve Conflicts Without Litigation, San Francisco: Amazon Coop.
• Görkem, Z.E. (2015). Arabuluculuk Sürecinde Arabulucunun Hukuki Statüsü-Hakları-Yükümlülükleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Hanks, M. (2012). “Perspectives On Mandatory Mediation”, UNSW Law Journal, Vol.35 (3): 929-952.
• Hopt,K.J.,Steffek, F. (2012). Mediation: Principles and Regulation in Comparative Perspective, UK: Oxford.
• Ildır, G. (2003). Alternatif Uyuşmazlık Çözümü-Medenî Yargıya Alternatif Yöntemler, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Karacabey, K. (2016). “Zorunlu Arabuluculuğun Hukukun Temel İlkelerine Aykırılığı ve Uygulanabilirliğine Dair Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi,1:458-489.
• Kekeç, E.K. (2010).Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Konuralp, H. (1996).“20.Yüzyıl Sonunda Medenî Usûl Hukuku Sorunlarına Bir Bakış.” Yeni Türkiye, 10: 537-54.
• Mert, İ.S., Abubakar, A.M. (2020). “Arabuluculuk Yetkinliği Ölçeği: Bir Ölçek Gerçekleştirme Çalışması.”İş ve İnsan Dergisi, 7 (1): 49-57.
• Öz, T. (2011).Yeni Borçlar Kanunun Getirdiği Başlıca Değişiklikler ve Yenilikler, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Özbek, M. (2004).Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Ankara: Yaklaşım Yayınları.
• Özbek, M. (2005).“Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Aile Arabuluculuğu Konulu Tavsiye Kararı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2: 71-102.
• Özbek, M. (2007). “Avrupa Birliğinde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 68: 265-320.
• Özveri, M. (2020). “İş Mahkemeleri Kanunu ve Zorunlu Arabuluculuk Uygulamaları.”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2 (2):917-938, 2020
• Pekcanıtez, H.,Akkan, M., Özekes, M. (2009). Medenî Usûl Hukuku, Ankara: On İki Levha Yayınları.
• Peksan, S.,Delen M., Yorgun S. (2019), İş Hukukunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Uygulaması ve Arabulucuların Görüşlerine İlişkin Bir Araştırma, Çalışma Ve Toplum Dergisi,2020/1:321-346
• Richbell, D. (2014). How To Master Commercial Mediation, UK: Bloomsbury.
• Scimecca, J. A. (1993).Theory and Alternative Dispute Resoution: A Contradiction In Terms? (Sandole, Dennis J. D./Merwe, Hugo van der: Conflict ResolutionTheory and Practice, Integration and Application, Manchester: Manchester University Press.
• Sevim, O.U. (2016).Avrupa Birliği Muktesebatı ve Türk Hukukunda Arabuluculuk, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Singer, R. L. (1994). Settling Disputes, Conflict Resolution In Business, Families And The Legal System, Second Edition, Boulder: Dempsey Familiy Law.
• Soygüt Aslan, M. B. (2010). “Ceza Hukukunda Mağdurun Korunması ve Onarıcı Adalet Anlayışı.” Kazancı Hukuk Dergisi Uzlaşma Özel Sayısı, 283-311.
• Süzek, S (2006). İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayınları, 3.Baskı.
• Şanlı, C. (1996). “Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları Üzerine Düşünceler.” Yeni Türkiye Dergisi,10: 461-465.
• Şanlı, C. (2016), Uluslararası Ticarî Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, İstanbul: Beta Yayınları.
• Tahtalı, M.B. (2020). “Türk Hukuk Sisteminde Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Koşullarının Hak Arama Hürriyeti İle Çelişen Yönleri.”II. Uluslararası Davraz Kongresi, 3293-3335
• Tanrıver, S. (2020) “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 147: 111-142
• Verleij, N. (2011).“Dünyada Arabuluculuk Uygulamaları Konferansı.“ Türkiye Barolar Birliği, Ankara, 81-110
• Weiner, M. (2020). “The Demography Of Race and Ethnicity In The Netherlands: An Ambiguous History of Tolerance and Conflict.” Springer Dordrecht, Vol.4: 575-596.
• Yavuz, H.A. (2015). “Onarıcı Adalet ve Uzlaştırma Kurumu Bağlamında Ceza Adalet Sisteminde Mağdurun Konumu.”Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 6 (23): 85-115.