SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA MERHAMET DOYUMU VE MERHAMET YORGUNLUĞUNUN SÜREKLİ ÖFKE DÜZEYİNE ETKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 40, 436 - 469, 29.04.2022

Fatma Mansur , Merve Özzeybek Taş , Nazmiye Ekinci

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1005629

Cited By: 2

Öz

Günümüzde hastaların giderek bilinçlendiği ve sağlık çalışanlarıyla ilişkilerini daha fazla önemsedikleri görülmektedir. Sağlık çalışanlarının sundukları sağlık hizmetlerinin yanı sıra hastalara karşı tutum ve davranışlarında merhametli olmaları sağlık hizmetinin kalitesi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, sağlık çalışanlarında merhamet doyumu ve merhamet yorgunluğunun sürekli öfke düzeyine etkisini belirlemektir. Araştırmanın evrenini, Türkiye’deki sağlık çalışanları, örneklemi ise kolayda örnekleme yöntemi ile ulaşılan 386 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Çalışma verileri online anket formları aracılığıyla elde edilmiştir. Anket içerisinde katılımcıların kişisel bilgilerini ortaya koyan soruların yanında “Sürekli Öfke Ölçeği” ve “Merhamet Doyumu ve Merhamet Yorgunluğu Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, merhamet doyumu ve merhamet yorgunluğu arasında ters yönlü ve zayıf bir ilişki; merhamet doyumu ile sürekli öfke arasında da yine ters yönlü ancak orta düzeyde bir ilişkinin bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Merhamet Yorgunluğu, Merhamet Doyumu, Sürekli Öfke, Sağlık Çalışanları, Sekonder Travmatik Stres.

THE EFFECT OF COMPASSION SATISFACTION AND COMPASSION FATIGUE ON TRAIT ANGER LEVELS IN HEALTH CARE PROFESSIONALS

Öz

Nowadays, it is seen that patients are becoming more conscious and care more about their relationships with healthcare professionals. In addition to the health services they provide, it is important for the quality of health care that healthcare professionals are compassionate in their attitudes and behaviors towards patients. The aim of this study is to determine the effect of compassion satisfaction and compassion fatigue on trait anger level in healthcare workers. The population of the research consists of health workers in Turkey, and the sample consists of 386 health workers, who are reached by convenience sampling method. Study data were obtained through online questionnaires. "Trait Anger Scale" and "Compassion Satisfaction and Compassion Fatigue Scale" were used in addition to the questions revealing the personal information of the participants in the survey. As a result of the research, an inverse and weak relationship between compassion satisfaction and compassion fatigue; It was also determined that there's an inverse but moderate relationship between compassion satisfaction and trait anger.

Anahtar Kelimeler

Compassion Fatigue, Compassion Satisfaction, Trait Anger, Healthcare Professionals, Secondary Traumatic Stress.

Kaynakça

• Akın, E. (2019). Sağlık çalışanlarında öfke ve işe bağlı gerginlik ile tıbbi hatalarda tutum ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Alan H. (2018). Merhamet yorgunluğu ve yönetici hemşirenin rolü. Sağlık Ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(2), 141-146.
• Aslan, H., Gemlik, N. ve Bektaş, G. (2016). Determination of anger expression and anger management styles and an application on operating room nurses, International Journal of Commerce and Finance. 2(2), 27-39.
• Atıcı, E. (2005). Erişkin lösemili hastalarda hasta- hekim ilişkisinin tıp etiği ilkeleri açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Balinbin, C. B. V., Balatbat, K. T. R., Balayan, A. N. B., Balcueva, M. I. C., Balicat, M. G. B., Balidoy, T. A. S.,Macindo, J. R. ve Torres, G. C. S. (2019). Occupational determinants of compassion satisfaction and compassion fatigue among filipino registered nurses. Journal of Clinical Nursing, 29, 955-963.
• Bilgin Stamnitz, B. (2019). Sağlık çalışanlarında öfke ifade tarzlarının empati ve stres düzeyi ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Castaneda, G. A. ve Scanlan, J. M. (2014). Job satisfaction in nursing: a concept analysis. Nursing Forum, 49(2), 130–138.
• Cömert Altunay, H. (2019). Sağlık çalışanlarında tükenmişlik. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Craig, C.D. ve G. Sprang, G. C.D. Craig ve G. Sprang (2010) Compassion satisfaction, compassion fatigue, and burnout in a national sample of trauma treatment therapists. Anxiety, Stress, ve Coping, 23 (3), 319-339.
• Çınarlı, T. (2019). Acil hemşirelerinde merhamet yorgunluğunu etkileyen faktörler. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Çingöl, N. Çelebi. E, Zengin. S, Karakaş, M. (2018). Bir sağlık yüksekokulu hemşirelik bölümü öğrencilerinin merhamet düzeylerinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 21(1), 61-67.
• Denk, T. (2018). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde mesleki yaşam kalitesi merhamet memnuniyeti merhamet yorgunluğu. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gaziantep.
• El-bar, N., Levy, A., Wald, H. S. ve Biderman, A. (2013). Compassion fatigue, burnout and compassion satisfaction among family physicians ın the negev area- a cross- sectional study. Israel Journal Of Health Policy Research, 2(31), 2.
• Gürdoğan, P. E., Öztürk, S., ve Uğur, E., (2017). Yoğun Bakımda Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Öfke Düzeyleri Hasta Yakınlarının Görüşlerini Etkiler mi?. Sağlık Ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 4(1), 1-7.
• Hunsaker, S., Chen, H.-C., Maughan, D. ve Heaston, S. (2015). Factors that ınfluence the development of compassion fatigue, burnout, and compassion satisfaction in emergency department nurses. Journal of Nursing Scholarship, 47(2), 186–194.
• Hunt, P., Denieffe, S. Ve Gooney, M. (2019). Running on empathy: relationship of empathy to compassion satisfaction and compassion fatigue in cancer healthcare professionals. European Journal of CancerCare, 28, 1-8.
• İlhan, H. K. (2014). Hemşirelerin çalışma ortamında öfke düzeyi ve öfke ifade tarzı. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kalaycı. Ş. (2005). Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kalender, A. ve Uludağ, A. (2004), Sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde doktor-hasta ilişkisinin rolü. Amme İdaresi Dergisi, 37(4), 117-132.
• Karslı, N. (2011). Öfke kontrolü ve dindarlık ilişkisi (Erzurum örneği). Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kase, S. M., Waldman, E. D., ve Weintraub, A. S. (2018). A cross-sectional pilot study of compassion fatigue, burnout, and compassion satisfaction in pediatric palliative care providers in the United States. Palliative and Supportive Care, 1–7.
• Kayalı, S., Durmuş K.M., Aren, A., Akça, Ö. ve Tan, M.Y. (2018). Acil tıp kliniğinde çalışan sağlık personelinin sosyo-demografik özelliklerinin öfke tarzları ve saldırganlık düzeyleri üzerine etkisi. İstanbul Tıp Dergisi, 19(1), 18-21.
• Keskin, G., Gümüş B. A., ve Engin, E. (2011). Bir grup sağlık çalışanında öfke ve mizaç özellikleri: ilişkisel bir inceleme. Düşünen Adam, 24(3), 199-208.
• Kılıç, D., Bakan, A., Aslan, G. ve Uçar, F. (2020). Onkoloji birimleri ve yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerde etik duyarlılık ve merhamet yorgunluğu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4 (1), 20-29.
• Kişmir, Ş. ve İrge, N. T. (2020). Merhamet yorgunluğu düzeyinin çalışanların motivasyonu ve iş doyumlarına etkisi: sağlık çalışanları üzerinde bir uygulama. RveS -Research Studies Anatolia Journal, 3 (1), 1-18.
• Klimecki, O. M. ve Singer, T. (2015). Compassion, brain mapping: an encyclopedic reference. Elsevier, 3, 195-199.
• Kocatepe, V., Uğur, E. ve Karabacak, Ü. (2017). Yoğun bakım ve palyatif bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin sürekli öfke ve öfke ifade tarzları ile bakım davranışları arasındaki ilişki. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(1), 13-20.
• Lachman, V.D. (2016). Compassion fatigue as a threat to ethical practice: Identification, personal and workplace prevention/management strategies. MEDSURG Nursing, 25(4), 275-278.
• Li, A., Early, S.F., Mahrer, N.E., Klaristenfeld, J. L. ve Gold, J. I. (2014). Group cohesion and organizational commitment: protective factors for nurse residents’ job satisfaction, compassion fatigue, compassion satisfaction, and burnout. Journal of Professional Nursing, 30(1), 89–99.
• Lombardo, B. ve Eyre, C. (2011). Compassion fatigue: a nurse’s primer. The Online Journal of Issues in Nursing, 16(1), 1-8.
• Membriaco, N., Papazian, L., Kentish-Barnes, N., Pochard, F., ve Azoulay, E. (2007). Burnout syndrome among critical care healthcare workers. Current Opinion in Critical Care, 13(5), 482–488.
• Moscoso, M.S.ve Spielberger, C. D. (2011). Cross-cultural assessment of emotions: the expression of anger. Revista de Psicología, 29 (2), 343-360.
• Neville, K. ve Cole, D. A. (2013). The relationships among health promotion behaviors, compassion fatigue, burnout, and compassion satisfaction in nurses practicing in a community medical center. The Journal of Nursing Administration, 43(6), 348–354.
• O’Callaghan, E. L., Lam, L., Cant, R. ve Moss, C. (2019). Compassion satisfaction and compassion fatigue ınaustralian emergency nurses: a descriptive cross-sectional study. International Emergency Nursing.
• Öngören, B. (2017) Hekim-hasta ilişkisi ve sağlık hizmetlerinde iletişim. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 1, 57-69.
• Özan, A. (2019). Yoğun bakım hemşirelerinde merhametin ve merhamet yorgunluğunun belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Özdemir, S. (2013). Tıp eğitimi sürecinin öğrencilerin hasta hekim ilişkisine yönelik tutumları üzerine etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Papadopoulos I, Zorba A, Koulouglioti C, Ali S , Aagard M , Akman O , ... Vasiliou M., (2016)International study on nurses’ views and experiences of compassion. International Nurse Review, 63, 395–405.
• Pehlivan, T ve Güner, P. (2017) Compassion Fatique: The known and unknown. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 129-134.
• Pehlivan, T. (2019). Onkoloji-hematoloji hemşirelerine uygulanan kısa ve uzun süreli merhamet yorgunluğu dayanıklılık programının yaşam kalitesi, algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Polat, F. ve Erdem, R. (2017) Merhamet yorgunluğu düzeyinin çalışma yaşam kalitesi ile ilişkisi: sağlık profesyonelleri örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 291-312.
• Račić, M., Virijević,A., Ivković, N., Joksimović, B. N., Joksimović, V. R. ve Mijovic, B. (2018). Compassion fatigue and compassion satisfaction among family physicians in the republic of srpska, Bosnia And Herzegovina. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics.
• Sabery, M. Zagheri Tafreshi, M. Mohtashami, J. ve Ebadi, A. (2017). Development and psychometric evaluation of the nurses’ compassion fatigue inventory. Journal of Nursing Measurement, 25(3), 185-201.
• Sacco, T. L., Ciurzynski, S. M., Harvey, M. E. ve Ingersoll, G. L. (2015). Compassion satisfaction and compassion fatigue among critical care nurses. Critical Care Nurse, 35(4), 32–42.
• Sağlam, E. (2020). Üniversite öğrencilerinde sürekli öfke ve öfke ifade tarzı düzeyleri ile empati ve affedicilik düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Shahsavarani, A. M.ve Sima, N. (2014) Explaining the bases and fundamentals of anger: a literature review. Noohi International Journal of Medical Reviews, 1(4), 143-149.
• Şahan, H. (2015). İlçe sağlık merkezlerinde çalışanların tükenmişlik düzeylerinin iş tatmini düzeylerine etkileri üzerine bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Şener Akkoç, M. (2011). Acil servis sağlık çalışanlarının tolerans düzeyleri ile öfke kontrolleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şirin, M. ve Yurttaş, A. (2015). Hemşirelik bakımının bedeli: merhamet yorgunluğu. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 123-130.
• Tengilimoğlu, D. (2014). Sağlık İşletmeleri Yönetimi. Geliştirişmiş 7.Basım, Ankara: Nobel.
• Van Mol, M., Kompanje, E., Bakker, J., ve Nijkamp, M. (2014). Compassion fatique and burnout among healtcare professionals in the ICU. Critical Care, 18(1), -19.
• Weintraub, A. S., Geithner, E. M., Stroustrup, A. ve Waldman, E. D. (2016). Compassion fatigue, burnout and compassion satisfaction in neonatologists in the US. Journal of Perinatology, 36(11), 1021–1026.
• Yılmaz, G. Ve Üstün, B. (2018). Hemşirelerde profesyonel yaşam kalitesi: merhamet memnuniyeti ve merhamet yorgunluğu. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(3), 205-211.
• Zhang, Y.Y., Han, W.L., Qin, W., Yin, H.-X., Zhang, C.F., Kong, C. ve Wang, Y.L. (2018). Extent of compassion satisfaction, compassion fatigue and burnout in nursing: a meta-analysis. Journal of Nursing Management, 26(7), 810-819.