KAMU DİPLOMASİSİ AÇISINDAN TİKA VE YUNUS EMRE ENSTİTÜSÜNÜN AFGANİSTAN’DAKİ FAALİYETLERİ

Yıl 2022, Sayı: 40, 666 - 695, 29.04.2022

Zabihullah Dashti İbrahim Kamil

https://doi.org/10.14520/adyusbd.990570

Öz

Türkiye, zengin medeniyet ve kültürün yanı sıra ortak geçmişi ve Türk kavimlerinin varlığı dolayısıyla güçlü bağları olan Afganistan ile daima dostluk ilişkileri içerisinde olmuştur. Bu ilişkiler Rusya ve İngiltere’nin bölgede hâkimiyet kurma çabaları sırasında da değişmeden devam etmiştir. Türkiye-Afganistan ilişkileri, her iki devletin tarihî, siyasi, kültürel ve ekonomik özellikleri çerçevesinde gelişmiştir. Soğuk Savaş yıllarında Afganistan’ın Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmesi Türkiye’yi üzmüş, Moskova ile Ankara’nın farklı bloklarda bulunması sebebiyle Türkiye’den Afganistan’a beklenen yardım yapılamamıştır.1990’dan sonra ise Doğu Bloku ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla uluslararası sistemin tek kutuplu hale gelmesi Türkiye ile Afganistan arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkı sağlamış, 1990’lı yıllarda Türkiye her türlü desteği vermeye devam etmiştir.Türkiye’nin Afganistan’a yönelik geliştirdiği kamu diplomasisi ve bu yönde attığı adımlar diğer ülkelere göre Afganistan tarafından çok daha kolay kabul görmüş ve benimsenmiştir. Türkiye, özellikle 2001 yılından bu yana gelişim süreçlerine dahil olmuş ve Afganistan'a yardımlarını artırmıştır. Ankara, TİKA ve Yunus Emre Enstitüsü gibi kurumları sayesinde Afganistan halkına ulaşmış, eğitimden sağlığa, alt yapı çalışmalarından değişim programlarına kadar çeşitli projeler yürütmüştür. Bu çalışmada, Türkiye-Afganistan ilişkilerinin kısa tarihçesi, uluslararası ilişkilerin savaştan yumuşamaya dönüşümünü sağlamayı amaçlayan yumuşak güç anlayışının ortaya çıkması ile Türkiye’nin kamu diplomasi uygulayıcısı olan TİKA ve Yunus Emre Enstitüsünün Afganistan’daki faaliyetleri, etkinlikleri ve karşılıklı işbirliği imkânları incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Türkiye, Kamu Diplomasisi, TİKA, Yunus Emre Enstitüsü.

ACTIVITIES OF TİKA AND YUNUS EMRE INSTITUTE IN AFGHANISTAN IN TERMS OF PUBLIC DIPLOMACY

Öz

The common history and culture between Turkey and Afghanistan have always been one of the primary grounds on which the two nations share strong friendship ties. The existing relationship between these two countries continues to grow stronger even with significant efforts made by Russia and Great Britain unceasingly trying to establish dominance in these regions. Due to the strong historical ties between the two countries, the public diplomacy developed by Turkey for Afghanistan has been widely accepted and adopted by the Afghan people. Since 2001, Turkey has been involved in developmental processes and has increased its aid to Afghanistan. In addition, institutions such as TİKA and Yunus Emre have extensively reached the people of Afghanistan, and carried out various projects. In this study, a brief history of Turkey-Afghanistan relations, Turkey’s practitioner of public diplomacy TIKA and the Yunus Emre Institute’s activities in Afghanistan and the possibilities of mutual cooperation between the two countries are examined.

Anahtar Kelimeler

Afghanistan, Turkey, Public Diplomacy, Soft Power, TİKA, YunusEmre Institute.

Kaynakça

• Akbaba, T. (2018). Türkiye Cumhuriyetinin Afganistan’a Eğitim Alanındaki Katkıları (1932-1938), İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Aydemir, B. vd., (2017). Bir Dış Politika Aracı Olarak TİKA: Türkiye’nin Orta Asya Ülkelerine Yaptığı kalkınma Yardımlarının İncelenmesi, International Journal of Academic Value Studies, 3 (12), 233-248.
• Başar, U. (2018). Afganistan’da Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Üzerine Güncel Bir Değerlendirme Aydın Tömer Dil Dergisi, 1,1-20.
• Balcı, A. (2004). Afganistan: Ulus Devlet ve Kabilecilik Arasında, Kemal İnat, Burhanettin Duran, Muhittin Ataman (ed.), Dünya Çatışma Bölgeleri, Ankara: Nobel Yayınları.
• Bayır, Ö. Vd. (2014). Dış Politika Analizinde Temel Öğeler, Faruk Sönmezoğlu, Özgün Erler Bayır (ed.), Dış Politika, Karşılaştırmalı Bir Bakış, İstanbul: DER Yayınları.
• Cull, N. J. (2009). Public Diplomacy: Lessons from the Past, Los Angeles: Figueroa Press.
• Çınarlı, Ö. (2009). Afganistan’daki İç Savaş ve Dış Müdahale (1989-2001), (Yayınlanmamış (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dashti, Z. (2021). Zahir Şah Dönemi Afganistan-Türkiye İlişkileri (1933-1973). Anasay, (17), 125-152.
• Demir, V. (2012). Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç, İstanbul: Beta Yayınları.
• Ekşi, M. (2015). Kültürel Diplomasi ve Yunus Emre Enstitüsü, Mehmet Şahin ve B. Senem Çevik (ed.), Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Erdal, H. (2012). Uluslararası İlişkiler Kavram ve Olaylar Sözlüğü, Ankara: Barış Kitap Yayınevi.
• Faozi, F. (2018). Afganistan’da Yeni Açılan Türkoloji Bölümlerinin Türk ve Afganistan Kültüre Etkisi, ASEAD,5, (12), 772-780.
• Fevzi, F. (2015). Afganistan’da Türk Dili ve Eğitimi, Tehlikedeki Diller Dergisi, 40-43.
• Hayri, A. (2010). Afganistan’da Dil Politikaları, TSA, 1, 47-58.
• Kalın, İbrahim, (2011), Soft Power And Public Diplomacy İn Turkey, Percettions, 16, 5-23.
• Kardeş, Şaban. vd., (2014). Uluslararası İlişkilere Giriş, İstanbul: Küre Yayınları.
• Keyman, E. F. (2010). Globalization, ModernityandDemocracy: TurkishForeignPolicy 2009 and Beyond, PerceptıonsJournal of InternatıonalAffaırs, Center for Strategic Research, 15, 3-4.
• Kuğu, A. (2020). Afganistan'da İktidar Mücadelesi ve Dış Müdahale sonrası: Uluslararası Toplum İçin Bir Yol Haritası, (Basılmamış Doktora Tezi).İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kurtuluş, B. (2015). Türkiye’nin Kamu Diplomasisinde Sivil Toplun Kuruluşlarının Rolü: İnsani Yardım Kuruluşları ve İnsani Diplomasi Perspektifi, Mehmet Şahin ve B. Senem Çevik (ed.), Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Küçük, E. (2018). Türkiye’nin Arabulucu Rolü: İran-Afganistan Sınır Hakemliği”, Tarih Okulu Dergisi, 26, 307-333.
• Mark, L. ( 2002). Public Diplomacy, London: Foreign Policy Center.
• Melissen, J. (2005). The New Public Diplomacy, London: Palgrave Macmillan.
• Misbahzada, K. (2008). Tarih-i Siyasi Muhtasar-i Afghanistan, Tahran: Aftab Araştırma Merkezi Yayınları.
• Nye, J.(2002). “The Information Revolutionand American Soft”, Asia Pacific Review, 9(1), 60-76.
• Nye, J. (2004). Soft Power: The Means to Success in World Politics, New York: Public Affairs.
• Sarıhan, Z. (2002). Kurtuluş Savaşımızda Türk-Afgan İlişkileri, İstanbul: Analiz Basın Yayını.
• Sümer, Gültekin, (2020). “Yumuşak Güç Yanılgısı”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 1143-1160.
• Şahin, vd., (2015). Türkiye’de Kamu Diplomasisi ve Yumuşak Güç; Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Şimşir, B. N. (2019). Atatürk Ve Afganistan, Ankara: Türk Tarihi Kurumu Yayınları.
• Tamanna, F.(2014). Siyaseti Harici Afganistan Der Spehri Hamkariy Hayi Mentikayi, Kabil: İhrarı Yayınları.
• Telci, İ. N. (2015).Yumuşak Güç Ve Düşünce Kuruluşları: Türkiye Örneği, Mehmet Şahin ve B. Senem Çevik (ed.), Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Yegin, A.(2015). İran’ın Yumuşak Gücü, SETA, (118), 1-18.
• Yılmaz, A. N. Vd. (2018). Türkiye’nin Orta Asya’daki Yumuşak Gücü ve Kamu Diplomasisi Uygulamalarının Analizi. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 119 (235), 141-184.
• Yılmaz, S. (2008). Güç ve Politika, İstanbul: Alfa Yayınları.