TÜKETİCİLERDE FOMO’YU (FEAR OF MİSSİNG OUT) TETİKLEYEN FAKTÖRLER VE SATIN ALMA DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 41, 172 - 206, 30.08.2022

Arzu Şeker

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1111792

Öz

Günümüzde kitle iletişim araçlarının gelişmesi, insanların sosyal ağlarda çok fazla zaman geçirmesine neden olurken, bir tür psikolojik kaygı olan ve FoMO (Fear of Missing Out) denilen kaçırma korkusunun artmasına veya oluşmasına da yol açmıştır. Bu korku, doğrudan veya dolaylı olarak insan davranışını etkilemektedir. Pazarlama dünyası ise, FoMO’nun satın alma davranışlarına olan etkilerini incelemeye başlamıştır. Bu çalışmada FoMO’ya sahip olan bireylerde, bu kaygıyı harekete geçiren ya da arttıran etkenlerin ve satın alma davranışlarına etkilerinin saptanması nitel yöntemle araştırılmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak 41 katılımcı ile yüz yüze görüşülmüş, FoMO ölçeğindeki sorular yöneltilerek aralarından FoMO’ya sahip olduğu saptanan 30 katılımcıyla derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Betimsel olarak analiz edilen verilerden ait olma ihtiyacı, gösterişçi tüketim ve kıtlık algısı gibi belirgin temalar ortaya çıkmıştır. Bu temaların, bireylerde FoMO’yu artırdığı veya tetiklediği ve satın alma niyetlerini olumlu yönde etkilediği anlaşılmıştır. İşletmelerin de satışlarını artırmak için hedef kitlelerine iletmek istediği pazarlama mesajlarını, bu olguları dikkate alarak gerçekleştirmesi gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

FoMO (Fear of Missing Out), Ait Olma İhtiyacı, Gösterişçi Tüketim, Kıtlık Algısı, Satın Alma Davranışı

FACTORS TRIGGERING FEAR OF MISSING OUT IN CONSUMERS AND THEIR EFFECTS ON PURCHASING BEHAVIOR

Öz

Today, the development of mass media has caused people to spend a lot of time on social networks, while it has also led to an increase or formation of the fear of missing, which is a kind of psychological anxiety called FoMO (Fear of Missing Out). This fear directly or indirectly affects human behavior.The marketing world has begun to examine the effects of FoMO on purchasing behaviors. In this study, the determination of the factors that activate or increase this anxiety and their effects on purchasing behaviors in individuals with FoMO have been investigated with a qualitative method. It has been interviewed with 41 participants face-to-face by using the purposive sampling method and in-depth interviews were conducted with 30 participants who were determined to have FoMO by asking questions on the FoMO scale. Certain themes such as the need to belong, conspicuous consumption and the perception of scarcity emerged from the data analyzed descriptively.It has been understood that these themes increase or trigger FoMO in individuals and positively affect their purchase intentions.It is thought and recommended that businesses should carry out the marketing messages they want to convey to their target audiences in order to increase their sales, taking these facts into account. 

Anahtar Kelimeler

FoMO (Fear of Missing Out), Need for Belonging, Conspicuous Consumption, Perception of Scarcity, Purchase Behavior.

Kaynakça

• Abel, J.P., Bu, C.L., Burr, S.A. (2016). “Social media and the fear of missing out: Scale development and assessment”. JBER 2016, 14, 33–44.
• Argan, M. ve Tokay Argan, M.(2020). “Share or Worry! Relationship among FOMO”. Social Visibility and Conspicuous Sharing. / 11(2), 63-80.
• Atılgan, K.Ö ve Küçüktalaslıo, M. (2019). “Ürün satışlarında uygulanan kıtlık mesajlarının ve fiyat indirimlerinin satın alma istekliliğine etkisinin incelenmesi”. İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, 2019, 375-401 doi: 10.24889/ifede.628972.
• Aydın, H. (2018). “Sosyal Medya Trendi Olan Fomo’nun Pazarlama Alanında Kullanımı Üzerine Literatür Taraması”. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2018; 1(1):1-9.
• Baltacı, A. (2018). “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt; 7 Sayı:1 Haziran 2018, ss. 231-274.
• Barnes, S. (2017). “Don’t Think, Just Drink!’: An Ethnographic Study into Why Young People Engage with Alcohol-Fuelled Leisure Markets of the Night-Time Economy”. Plymouth Law and Criminal Justice Review, 9, 33-54.
• Başkale, H. (2016). “Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. DEUHFED 2016, 9(1), 23-28.
• Başol, G. (2008). Bilimsel araştırma süreci ve yöntem. Kılıç, O. Cinoğlu, M. (Editörler). Bilimsel araştırma yöntemleri içinde 113-143. İstanbul: Lisans Yayıncılık. Berger, J.A ve Heath, C. (2007). “Where Consumers Diverge from Others: Identity Signaling and Product Domains”. August 2007. Journal of Consumer Research, 34(2):121-134. DOI: 10.1086/519142.
• Bauman, Z. (2010). Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var mı?. Çev.,Funda Çoban & İnci Katırcı. İstanbul: De Ki Yayınları.
• Beyens, I., Frison, E. ve Eggermont, S. (2016). “I don’t want to miss a thing: Adolescents’ fear of missing out and its relationship to adolescents’ social needs, Facebook use, and Facebook related stress”. Comput. Hum. Behav.2016, 64, 1–8.
• Boğa, Ö. ve Başçı, A. (2016). “Ağızdan Ağıza Pazarlamanın Gösterişçi Tüketim Üzerine Etkisi”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt 12, Sayı 45, Ocak 2016, ISSN 1300-0845, ss. 463-489 DO1: 10.14783/od.v12i45.1000020022.
• Byun, S. E. (2006). Here today, gone tomorrow: The antecedents and consequences of in-store hoarding at fast fashion stores. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Michigan State University: Department of Advertising, USA.
• Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. New York: Sage.
• Coyne, I. T. (1997). “Sampling in Qualitative Research. Purposeful And Theoretical Sampling; Merging Or Clear Boundaries?”. Journal of Advanced Nursing, 26(3), 623-630.
• Çelik, I. K., O. Eru ve R. Cop (2019). “The Effects of Consumers’ FoMo Tendencies On Impulse Buying and The Effects of Impulse Buying on Post- Purchase Regret: An Investigation on Retail Stores”. BRAIN. Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 10(3), 124-138.
• Çetin, M. ve Yaylı, A. (2019). “Restoran Tercihinde Gösterişçi Tüketim Eğilimi”, Turizm Akademik Dergisi, 6 (2), 227-238.
• Çopuroğlu, F. (2021). “Tüketicilerin sosyal medya kullanımı, fomo ve hedonik tüketim arasındaki ilişki”. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(37), 4298-4326. DOI: 10.26466/opus.845545.
• de Vaus, D.A. (2001). Research Design in Social Research, Sage Publications, London. Gay, L. R. (1996). Educational research: Competencies for Analysis and Application, Prentice-Hall, Inc. New Jersey.
• Eastman, K.J., R.E. Goldsmith ve L.R. Flynn (1999). “Status Consumption in Consumer Behaviour: Scale Development and Validation”. Journal of Marketing Theory and Practice. Summer, 41-52.
• Elliott, M.A. (2010). “Predicting motorcyclists’ intentions to speed: E_ects of selected cognitions from the theory of planned behaviour, self-identity and social identity”. Accid. Anal. Prev. 2010, 42, 718–725.
• Elhai, J.D., Levine, J.C., Alghraibeh, A.M., Alafnan, A.A.,Aldraiweesh, A.A. ve Hall, B.J. (2018). “Fear of missing out: Testing relationships with negative a_ectivity, online social engagement, and problematic smartphone use”. Comput. Hum. Behav. 2018, 89, 289–298.
• Flick, U. (2014). An Introduction To Qualitative Research. New York: Sage.
• Good, M.C. ve Hyman, M. R. (2020). ‘Fear of missing out’: antecedents and influence on purchase likelihood”. Journal of Marketing Theory and Practice, 28: 3, 330-341, DOI: 10.1080/10696679.2020.1766359.
• Graneheim, U. H. ve Lundman, B. (2004). Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve. Nurse Education Today, 24, 105–112.
• Guba, E. G., ve Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30 (4), 233-252.
• Güllülü, U., Uğur, S. Ve Bilgili, B. (2010). ”Kendini Gösterim ve Kişilerarası Etkileşimin Gösterişçi Tüketim Üzerindeki Etkileri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”. H.U. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 28, Sayı 1, 2010, s. 105-139.
• Güner Koçak, P. (2017). “Gösterişçi Tüketim Üzerine Teorik Ve Uygulamalı Bir Çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi XLIII, 2017/2, 79-112.
• Herman, D. (2012). The Fear of Missing Out by Dan Herman. http://www.danherman.com/The-Fear-of-Missing-Out-(FOMO)-by-Dan-Herman.html, 05.02.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Hodkinson, C. (2016). “Fear of missing out (FoMO) marketing appeals: A conceptual model”. J. Mark. Commun. 2016, 25, 65–88.
• Holloway, I., ve Wheeler, S. (1996). Qualitative research for nurses. Oxford: Blackwell Science Ltd.
• Jung, J. M. ve Kellaris, J. J. (2004). “Cross-national differences in proneness to scarcity effects: The moderating roles of familiarity, uncertainty avoidance and need for cognitive closure”. Psychology & Marketing, 21 (9): 739-753.
• Kadıoğlu, Z.K. (2013). “Kitle İletişim Araçlarının Şekillendirdiği Sosyal Kimlikler ve Aidiyet Duygusu Ekseninde Tüketici Davranışları”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2013/II 45 101-114.
• Kang, I., Cui, H. ve Son, J. (2019). “Conformity Consumption Behavior and FoMO”. Sustainability, 11, 4734. https://doi.org/10.3390/su11174734
• Kılınç, K. (2021). Dijital Pazarlamada Karanlık Sosyal Medyanın (Dark Social Media) Yükselişi. Dijital Gelecek Dijital Dönüşüm (372). İstanbul: Efe Akademi Yayınevi.
• Kim, M.J. ve Lee, M.Y. (2016). “It’s not just a winter parka: The meaning of branded outdoor jackets among Korean adolescents”. JGFM 2016, 7, 60–71.
• Kim, J. Lee, Y. ve Kim, M.L. (2020). “Investigating ‘Fear of Missing Out’ (FOMO) as an extrinsic motive affecting sport event consumer’s behavioral intention and FOMO-driven consumption’s influence on intrinsic rewards, extrinsic rewards, and consumer satisfaction”. PLoS ONE 15(12): e0243744. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0243744. Krefting, L. (1991). “Rigor in qualitative research: the assessment of trustworthiness”. The American Journal of Occupational Therapy, 45 (3), 214-222.
• Lai, C., Altavilla, D., Ronconi, A. ve Aceto, P. (2016). “Fear of missing out (FOMO) is associated with activation of the right middle temporal gyrus during inclusion social cue”. Comput. Hum. Behav. 2016, 61, 516–521.
• Lee, S. Y. (2012). The effect of scarcity on product evaluation. Yayınlanmamış Doktora Tezi. McGill University, Desautels Faculty of Management, USA.
• Lincoln, S. Y., ve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Thousand Oaks, CA: Sage, InElo, S., Kääriäinen, M., Kanste, O., Pölkki, T., Utriainen, K. ve Kyngäs, H. (2014). Qualitative content analysis: a focus on trustworthiness, SAGE Open, 1-10.
• Mason, R. (2001). “Conspicuous Consumption: A Literature Review”, European Journal of Marketing, 18(3), 26-39.
• Metin, B., Pehlivan, R. ve Tarhan, N. (2017). “Üsküdar Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması”. The Journal of Neurobehavioral Sciences, 4(2): 43-46.
• Molden, D.C.; Lucas, G.M.; Gardner,W.L.; Dean, K.; Knowles, M.L. Motivations for prevention or promotion following social exclusion: Being rejected versus being ignored. J. Personal. Soc. Psychol. 2009, 96, 415–431.
• Neuman, W. L. ve Robson, K. (2014). Basics Of Social Research. Toronto: Pearson Canada.
• Oberst, U., Wegmann, E., Stodt, B., Brand, M. ve Chamarro, A. (2017). “Negative consequences from heavy social networking in adolescents: The mediating role of fear of missing out”. J. Adolesc. 2017, 55, 51–60.
• Özteke Kozan, H.İ., Kavaklı, M., Ak, M. ve Kesici, Ş. (2019).” Akıllı telefon bağımlılığı, genel aidiyet ve mutluluk arasındaki ilişkilerin yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmesi”. Klinik Psikiyatri 2019;22:436-444.
• Przybylski, A.K., Murayama, K., DeHaan, C.R. ve Gladwell, V. (2013). “Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out”. Comput. Hum. Behav. 2013, 29, 1841–1848.
• Sandelowski, M. (1993). “Rigor or rigor mortis: the problem of rigor in qualitative research revisited”. Advances in Nursing Science, 16(2), 1–8.
• Sharts-Hopko, N. C. (2002). “Assessing rigor in qualitative research”. Journal of the Association of Nurses In Aids Care, 13 (4), 84-86.
• Suri, R., Kohli, C. ve Monroe, K.B. (2007). “The Effects of Perceived Scarcity on Consumers’ Processing of Price Information”. Journal of the Academy of Marketing Science, 35(1): 89-100.
• Tashakkori, A. ve Teddlie, C. (2010). Sage Handbook Of Mixed Methods in Social & Behavioral Research (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Taylor, D.G. ve Strutton, H.D. (2016). “Does Facebook usage lead to conspicuous consumption?: The role of envy, narcissism and self-promotion”. Journal of Research in Interactive Marketing 10(3):231-248.DOI: 10.1108/JRIM-01-2015-0009.
• Tozkoparan, S. ve Kuzu, A . (2019). “The relationship between Fear of Missing Out (FoMO) levels and cyberloafing behaviors of teacher candidates”. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(1) , 87-110. DOI: 10.18039/ajesi.520825.
• Tüfekçi, İ., Erciş, A. ve Türk, B. (2014). “Moda Odaklı İçgüdüsel Satın Alma Davranışına Etki Eden Faktörler”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 4, Yıl: 2014, Sayfa: 587-606.
• Ulaştıran, T. (2017). Çağımızın Salgını Fomo: Pazarlama Dünyasındaki Başarısının Ardındaki Gerçekler. https://www.pazarlamasyon.com/cagimizin-salgini-fomo-pazarlama-dunyasindaki-basarisinin-ardindaki-gercekler, 05.01.2022 tarihinde erişildi.
• Usta Ahmetoğlu, E. (2015). “Satın Alma Niyeti Üzerinde Ürün Kıtlık Mesajları, Algılanan Kalite ve Algılanan Değerin Etkisi”. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Cilt 7 Sayı 1, Haziran 2015, 157-177.
• Uzun, V., Gözükara, E. ve Bilgin, M. (2019).“Bazı sosyal medya değişkenleri açısından ergen ve genç yetişkinlerin FoMO düzeylerinin incelenmesi”. İnternational journal of arts and social studies, 2, 43-59.
• Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Z. Gültekin ve C. Atay, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Wegmann, E., Oberst, U., Stodt, B. ve Brand, M. (2017). “Online-specific fear of missing out and Internet-use expectancies contribute to symptoms of Internet-communication disorder”. Addict. Behav. Rep. 2017, 5, 33–42.
• Whittemore, R., Chase, S. K., ve Mandle, C. L. (2001). Validity in qualitative research”. Qualitative Health Research, 11, 522-537.
• Wolniewicz, C.A., Tiamiyu, M.F., Weeks, J.W. ve Elhai, J.D. (2018). “Problematic smartphone use and relations with negative a_ect, fear of missing out, and fear of negative and positive evaluation”. Psychiatry Res. 2018, 262, 618–623.
• Wong, N.Y.C. (1997). “Suppose You Own the World and No One Knows? Conspicuous Consumption Materialism and Self”. Advances in Consumer Research, 24, 197-203.
• Wu, W. Y., Lu, H. Y., Wu, Y. Y. ve Fu, C. S. (2012). “The effects of product scarcity and consumers’ need for uniqueness on purchase intention”, International Journal of Consumer Studies, 36(3), 263-274.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.