ECONOMETRIC ANALYSIS OF THE SUSTAINABILITY OF THE FINANCIAL SYSTEM IN THE TURKISH ECONOMY WITH TIME SERIES METHODS

Yıl 2022, Sayı: 42, 227 - 252, 29.12.2022

Bahar Oğul

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1111744

Öz

Achieving macroeconomic balance in terms of national economies and even making it sustainable are among the main economic targets. The concept of fiscal sustainability, which expresses the sustainability of budget revenues and budget expenditures, which are among the economic policy instruments, comes to the fore in this direction. In this study, whether the financial system is sustainable or not was analyzed by considering the model developed by Hakkio and Rush (1991) and Quintos (1995) using annual budget expenditures and budget revenues data for the period of 1980-2020 in the Turkish economy. First of all, ADF unit root test was used to test the unit root level of the variables. The cointegration relationship between the variables was examined by using the ARDL boundary test approach. In addition, FMOLS, DOLS and CCR methods, which are long-term coefficient estimators, were used. ARDL bounds test findings showed the existence of a cointegration relationship between these variables. The short-term ARDL bounds test findings revealed that the budget deficit is sustainable in a weak form. In the long run, ARDL, FMOLS, DOLS and CCR findings revealed that the budget deficit is sustainable in a strong form.

Anahtar Kelimeler

Financial sustainability, ARDL bounds test, time series analysis, Turkish economy

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE MALİ SİSTEMİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ZAMAN SERİSİ YÖNTEMLERİYLE EKONOMETRİK ANALİZİ

Öz

Ülke ekonomileri açısından makroekonomik dengenin sağlanması hatta bunun sürdürülebilir boyutta olması temel ekonomik hedefler arasında yer almaktadır. İktisadi politika araçları içerisinde yer alan bütçe gelirleri ve bütçe giderlerinin sürdürülebilirliğini ifade eden mali sürdürülebilirlik kavramı bu doğrultuda ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada mali sistemin sürdürülebilir olup olmadığı Türkiye ekonomisinde 1980-2020 dönemine ait yıllık bütçe harcamaları ve bütçe gelirleri verileri kullanılarak Hakkio ve Rush (1991) ile Quintos (1995) tarafından geliştirilen model göz önünde bulundurularak analiz edilmiştir. Öncelikle değişkenlerin birim kök düzeyini sınamak için ADF birim kök testinden faydalanılmıştır. ARDL sınır testi yaklaşımından faydalanılarak değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca uzun dönem katsayı tahmincilerinden FMOLS, DOLS ve CCR yöntemlerinden yararlanılmıştır. ARDL sınır testi bulguları söz konusu değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığını göstermiştir. Kısa dönem ARDL sınır testi bulguları bütçe açığının zayıf formda sürdürülebilir olduğunu ortaya koymuştur. Uzun dönemde ise ARDL, FMOLS, DOLS ve CCR bulguları bütçe açığının güçlü formda sürdürülebilir olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Mali sürdürülebilirlik, ARDL sınır testi, zaman serisi analizleri, Türkiye ekonomisi

Kaynakça

• Ağır, H. & Özbek, S. (2021). “Covid-19 Pandemisinin Türkiye Ekonomisine Makroekonomik Etkileri: Betimsel Bir Analiz”. Covid-19 Pandemisi Sürecinde Sosyoekonomik ve Politik İncelemeler (Ed. Demircan Çakar, N., Öncü, M. A. & Gedikli, A.). Düzce: Umuttepe Yayınları, 5-30.
• Akduğan, U. & Doğan, S. (2020). “Türkiye’de Kamu Borcu ve Bütçe Açığının Sürdürülebilirliği: Sınır Testi Yaklaşımı”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12 (22), 15-30.
• Al, İ. (2019). “Mali Sürdürülebilirlik Analizi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7(2), 67-84.
• Altun, N. (2017). “Türkiye’de Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliğinin Ampirik Olarak Analizi: 1950-2015 Dönemi”. The International Journal of Economic and Social Research/AİBÜ İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 13-22.
• Arısoy, İ. & Ünlükaplan, İ. (2010). “Türkiye’de Mali Açıkların Sürdürülebilirliği ile Kamu Gelirleri ve Harcamaları İlişkisinin Analizi”. Maliye Dergisi, 159, 444-462.
• Aytaç, D. & Sağlam, M. (2014). “Kamu Açıkları İç Borç ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(1), 131-149.
• Aslan, A. (2009). “Bütçe Açığı Sürdürülebilirliğinin Dinamik Analizi: Türkiye Örneği”. Maliye Dergisi, 157, 227-234.
• Bakkal, H. (2022). “Türkiye’de Bütçe Açığının Sürdürülebilirliği: 1982-2016 Dönemi”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 588-599.
• Banerjee, A. Dolado, J. & Mestre, R. (1998). “Error-Correction Mechanism Tests for Cointegration in A Single-Equation Framework”. Journal of Time Series Analysis, 19(3), 267-283.
• Brown, R. L., Durbin, J. & Evans, J. M. (1975). “Techniques for Testing the Constancy of Regression Relations Over Time”. Journal of the Royal Statistical Society: Series B, 37, 149-92.
• Budina, N. & Vinjbergen, S. (2008). “Quantitative Approaches to Fiscal Sustainability Analysis: A Case Study of Turkey since the Crisis of 2001”. The World Bank Economic Review, 23, 119-140.
• Carrion‐i‐Silvestre, J. L., & Sansó, A. (2006). “Testing the Null of Cointegration with Structural Breaks”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(5), 623-646.
• Ceylan, R. (2010). “Türkiye’de Mali Sürdürülebilirlik Göstergeleri İstikrarlı mı?”. Maliye Dergisi, 158, 388-397.
• Çınar, S. & Özçalık, M. (2014). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Mali Sürdürülebilirlik: Panel Veri Analizi”. Journal of Yaşar University, 9(33), 5623-5635.
• Dağ, M. (2018). “Türkiye’de Bütçe Açıklarının Gelişimi Üzerine Dönemsel Bir Değerlendirme”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 42-59.
• Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”. Journal of the American Statistical Association, 74-366, 427-431.
• Dökmen, G. & Boz, A. (2017). “Türkiye’de Mali Sürdürülebilirliğe Teorik Bir Yaklaşım: Mali Tepki Fonksiyonu”. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4).
• Elliot, G., Rothenberg T. J. & Stock, J. H. (1996). “Efficient Tests for an Autoregressive Unit Root”. Econometrica, 64, 813-836.
• Erdoğan, L., Tiryaki, A. & Ceylan, R. (2018). “Türkiye’de Uzun Dönem Ekonomik Büyümenin Belirleyicilerinin ARDL, FMOLS, DOLS ve CCR Yöntemleriyle Tahmini”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(4), 39-57.
• Eroğlu, E., & Maraş, G. (2019). “Mali Sürdürülebilirlik Yaklaşımları ve Mali Sürdürülebilirliğe İlişkin Literatür Değerlendirmesi”. Turkish Studies Economics, Finance, Politics, 14(3), 803-829.
• Emirkadı, Ö. (2017). “Türkiye Ekonomisinde Mali Sürdürülebilirlik: Teori ve Uygulama”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(2), 39-56.
• Evans, M. (2006). “A Study of the Relationship Between Regional Ferrous Scrap Prices in the USA”, 1958-2004. Resources Policy, 31(2), 65-77.
• Göçer, İ. & Aslan, R. (2020). “Mali Sistemin Sürdürülebilirliği: Türkiye İçin Yeni Nesil Bir Zaman Serisi Analizi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 12(2), 163-178.
• Gregory, A. W. & Hansen, B. E. (1996). “Practitioners Corner: Tests for Cointegration in Models with Regime and Trend Shifts”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 58(3), 555-560.
• Gürdal, T. & Yardımcıoğlu F. (2005). “Türkiye’de Faiz Dışı Fazlanın Gelişimi ve Ekonomik Etkileri Açısından Değerlendirilmesi”. Sayıştay Dergisi, 58, 21-39.
• Hakkio, C. S. & Rush, M. (1991). “Is the Budget Defict Too Large?”. Economic Inquiry, 29, 429-445.
• Hansen, B. E. & Phillips. P. C. B. (1990). “Estimation and Inference in Models of Cointegration: A Simulation Study”. Advances in Econometrics, 8, 225-248.
• Harvey, D. I., Leybourne, S. J., & Xiao, B. (2008). “A Powerful Test for Linearity When the Order of Integration is Unknown”. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3).
• Hepsağ, A. (2011). “Mali Politikaların Sürdürülebilirliğinin Yapısal Kırılmalı Periyodik Birim Kök Testi ile Analizi: Türkiye Örneği”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 32-45.
• International Money Found (IMF), 2021. https://www.imf.org/en/Data 15.12.2021.
• İlgün, M. F. (2018). “Fiscal Sustainability: An Empirical Investigation in the Oil Producer and Non-Oil Producer Mena Countries”. Journal of Current Researches on Business and Economics, 8(1), 71-84.
• Jha, R. & A. Sharma. (2004). “Structural Breaks, Unit Roots, and Cointegration: A Further Test of the Sustainability of the Indian Fiscal Deficit”. Public Finance Review, 32(2), 196-219.
• Johansen, S., & Juselius, K. (1990). “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration-With Appucations to the Demand for Money”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Kantarcı, H. B. (2005), “Yeni Türk Lirasının Mali Disiplin Bakımından Değerlendirmesi”. Finans Politik, Ekonomik Yorumlar Dergisi, 490, 62-59.
• Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). “Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks”. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Leybourne, S. J., Newbold, P. & Vougas, D. (1998). “Unit Roots and Smooth Transitions”. Journal of Time Series Analysis, 19, 83-97.
• Narayan, P. K. & Narayan, S. (2005). “Estimating Income and Price Elasticities of Imports for Fiji in a Cointegration Framework”. Economic Modelling, 22(3), 423-438.
• Park, J. Y. (1992). “Canonical Cointegrating Regressions”, Econometrica, 60(1), 119-143.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
• Pesaran, M. H. & Shin, Y. (1999). “An Autoregressive Distributed Lag Modeling Approach to Cointegration Analysis”. In: Strom, S., Holly, A., Diamond, P. (Eds.), Centennial Volume of Rangar Frisch, Cambridge: Cambridge University Press.
• Prohl, S. & Schneider, F. G. (2006). “Sustainability of Public Debt and Budget Deficit: Panel Cointegration Analysis for the European Union Member Countries”. Johannes Kepler University of Linz Department of Economics Working Paper, No: 0610, 1-26.
• Quintos, C. E. (1995). “Sustainability of the Deficit Process with Structural Shifts”. Journal of Business and Economic Statistics, 13, 409-417.
• Sollis, R. (2004). “Asymmetric Adjustment and Smooth Transitions: Acombination of Some Unit Root Tests”. Journal of Time Series Analysis, 25, 409-418.
• Stock, J. H. & Watson, M. W. (1993). “A Simple Estimator Of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems”. Econometrica, 61(4), 783-820.
• Şen, H., Sağbaş, İ. & Keskin, A. (2010). “Türkiye’de Mali Sürdürülebilirliğin Analizi: 1975-2007”. Maliye Dergisi, 158, 103-123.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim Ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü, https://muhasebat.hmb.gov.tr/genel-yonetim-mali-istatistikleri, 15.12.2021.
• Taş, S. & Özbek, S. (2021). “Enflasyon Hedeflemesi Stratejisinde Genişletilmiş Taylor Kuralı’nın Geçerliliği: Türkiye Üzerine Ampirik Bulgular”. Journal of Economics and Research, 2(1), 13-25.