ÖRGÜTSEL ETİK DEĞERLER VE İŞ TATMİNİ ARASINDAKİ İLİŞKİDE MARKA İMAJININ ROLÜ

Yıl 2022, Sayı: 42, 349 - 373, 29.12.2022

Fatih Elibol , Mustafa Canbek

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1169749

Öz

SSürdürülebilir bir rekabet için dış müşteriler kadar iç müşteri olarak nitelendirilebilecek çalışanların istek, ihtiyaç ve düşüncelerinin dikkate alınması da önemli bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu istek ve ihtiyaçların tatmin edilmesi tıpkı dış müşteri tatminin sağlanması gibi çalışanların da iş tatminini sağlayabilir. Bu düşünceden hareketle mevcut araştırmada iş tatmini üzerinde etkili olabileceği değerlendirilen örgütün etik değerleri ve söz konusu etkide marka imajı algısı aracı değişken olarak incelenmektedir. Bu kapsamda uluslararası düzeyde üretim ve hizmet sağlayan bir mühendislik firmasının 195 çalışanı araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Çevrimiçi anket formları kullanılarak gerçekleştirilen anket çalışmasına 147 çalışan katılmıştır. Elde edilen bulgular örgüt tarafından benimsenen etik değerlerin, çalışanların iş tatmini düzeyleri üzerinde etkili olduğunu ve bu etkide çalışanların marka imajı konusundaki algılarının aracı etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Örgütün etik ilkeler ve değerler çerçevesinde hareket etmesi, çalışanların işlerine ve örgütlerine karşı hissettikleri aidiyeti artırmakta ve bununla birlikte çalışmaktan zevk almaları sonucunu doğurabilmektedir. Ayrıca örgütlerin etik ilke ve değerler konusundaki hassasiyetleri arttıkça, marka imajının çalışanların zihninde güç kazandığını ve böylece işlerinden duydukları hazzın arttığını göstermektedir. Örgütlerin, çalışanları etik değerler konusunda zaman zaman bilgilendirmeleri ve gelecek araştırmalarda marka imajının farklı örgütsel değişkenler aracılığıyla çalışanlar üzerindeki etkilerinin gözlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Marka imajı algısı, etik değerler, iş tatmini.

INVESTIGATING THE MEDIATING ROLE OF THE BRAND IMAGE PERCEPTION BETWEEN ORGANIZATIONAL ETHICAL VALUES AND JOB SATISFACTION

Öz

For a sustainable competition, it is an important requirement to consider the expectations, needs and thoughts of the employees, who can be described as internal customers as well as external customers. Determining and satisfying these expectations and needs can provide job satisfaction of employees, just like external customer satisfaction. Based on this idea, the ethical values of the organization, which is considered to be effective on job satisfaction, and the perception of brand image in this effect are examined as mediating variable in the present study. In this context, 195 employees of an engineering company that provides production and service at an international level constitute the universe of the research. 147 employees participated in the survey, which was carried out using online survey forms. The findings show that the ethical values adopted by the organization are effective on the job satisfaction levels of the employees and the perceptions of the employees about the brand image have a mediating effect in this effect. The fact that the organization acts within the framework of ethical principles and values increases the sense of belonging of the employees towards their work and organization and may result in them enjoying working together. In addition, it shows that as the sensitivity of the organizations on ethical principles and values increases, the brand image gains strength in the minds of the employees and thus the pleasure they feel from their work increases. It is recommended that organizations to inform employees about ethical values from time to time and that the effects of brand image on employees through different organizational variables should be observed in future researches.

Anahtar Kelimeler

Brand image perception, ethical values, job satisfaction.

Kaynakça

• Aaker, D. A. (2009). Güçlü Markalar Yaratmak. Çev., E. Demir. İstanbul: Kapital Medya Hizmetleri.
• Akgemci, T., Gerşil, G. S., Kalfaoğlu, S., ve Erat, L. (2018). İşveren Markası Algısı ile Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. IV. International Caucasus Central Asia Foreign Trade Logistics Congress. Didim, Aydın.
• Altunoğlu, A. E. ve Karaman, F. (2005). İş Tatmini ve Organizasyon Yapısı: Kamu Üniversitelerine Yönelik Bir İnceleme. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (2), 83-97.
• Atacan, T. ve Genç, K. Y. (2020). İş Etiği. Ankara: Astana.
• Aydın, O. A. (2022). Türkiye’de İş Tatmini ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Bir Meta Analiz Çalışması, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 45-57.
• Brayfield, A. H ve Rothe, H. F. (1951). An Index of Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 35, 307-311.
• Çatır, O. (2019). Örgütsel Etik Değerler ve Etik Davranışın, Örgütsel Bağlılığa ve İş Tatminine Etkisi: Otel İşletmeleri Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 60-72.
• Çiftçioğlu, A. (2011). Örgüt Kültürü ve Etik. Zeyyat Sabuncuoğlu (Ed.), İşletme Etiği içinde (s. 105-119). İstanbul: Beta.
• Davies, G., Mete, M. and Whelan, S. (2018), When employer brand image aids employee satisfaction and engagement, Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 5 (1), 64-80.
• Dedeoğlu, B., Çelik, S., İnanır, A. ve Altay, H. (2016). Moderate Role of Gender and Working Duration in Relationship Among Ethical Leadership, Organizational Commitment and Job Satisfaction. Journal of Management and Economics Research, 14 (4), 45-70.
• Doğanlı, B. (2022). Tüketici Tercihlerinin Oluşumunda, Marka İmajı ve Marka Bağımlılığı İlişkisine, Marka Güveninin Aracılık Etkisinin Belirlenmesi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57 (1), 635-655.
• Dole, C. ve Schroeder, R. G. (2001). The Impact of Various Factors on the Personality, Job Satisfaction and Turnover Intentions of Professional Accountants, Managerial Auditing Journal, 16 (4), 234- 245.
• Düşükcan, M. ve Yüksel, Ö. F. (2019). Etik İklim Algısının İş Görenlerin İş Tatmini Düzeyleri ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Üzerine Etkisi: ARÇELİK A.Ş. Adana ve Elâzığ Bölge Yöneticiliklerinde Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22 (1), 53-65.
• Eminler, O. (2012). Marka İmajının Tüketicilerin Satın Alma Niyetlerine Etkisi: Hazır Giyim Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Eryılmaz, İ. (2019). Örgüt Kültürü ve İş Tatmini Arasındaki İlişkide Sektörel Değişkenlerin Rolü: Kamu ve Özel Sektör Havacılık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Aviation Research, 1 (1), 24-41.
• Filizöz, B. (2011). İnsan Kaynakları Yönetimi ve Etik. Zeyyat Sabuncuoğlu (Ed.), İşletme Etiği içinde (s. 217-249). İstanbul: Beta.
• Gül, D. ve Gökçe, Ö. (2008). Örgütsel Etik ve Bileşenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), 377-389.
• Gülay, B. (2022). Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Marka İmajına Etkisinde Asil-Vekil Sorunu. Selçuk İletişim Dergisi, 15 (1), 477-497.
• Gümüştekin, G. (2020). Etik Davranışlar. Sema Polatcı (Ed.), Kuramsal Temelleriyle Örgütsel Davranış Ölçekleri Rehberi içinde (s.59-72). Ankara: Nobel.
• Gürbüz, S. (2019). Sosyal Bilimlerde Aracı, Düzenleyici ve Durumsal Etki Analizleri. Ankara: Seçkin.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• İlban, M. O. (2007). Destinasyon Pazarlamasında Marka İmajı ve Seyahat Acentalarında Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Halsey, W., (1988). Macmillan Contemporary Dictionary, ABC Tanıtım Basımevi, First Edition, İstanbul.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A regression-based approach edn. New York: Guilford Publications.
• Hunt, S. D., Wood, V. R., ve Chonko, L. B. (1989). Corporate ethical values and organizational commitment in marketing. Journal of Marketing, 53 (3), 79-90.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS-AMOS-META uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karahan, M. O. (2021). Algılanan Elektronik Wom Unsurlarının Marka İmajı ve Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (3), 753-772.
• Kahraman, F. Ç. ve Dündar, G. İ. (2021). Aile Destekleyicisi İş Ortamının İş Tatmini ve İşten Ayrılma Eğilimi Üzerindeki Etkisi: İş-Yaşam Dengesinin Aracı Rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1357-1380.
• Kırkpınar, S. ve İşcan, Ö. F. (2018). Liderlik Tarzlarının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığa Etkileri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 1-29.
• Kocakula, Ö. (2021). Duygusal Emeğin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: İzmir Balçova ve Narlıdere Belediyeleri Örneği. Kent Akademisi, 14 (3), 824-841.
• Keller, K. L. (2013). Strategic Brand Management Building, Measuring and Managing Brand Equity (4 ed.). New Jersey: Pearson Education Inc., as Prentice Hall.
• Ker, M. (1998). Profesyonel İmajın, İmaj Yönetimi Kapsamında Yeri ve Önemi, Pazarlama Dünyası Dergisi, 12 (71), 25-28.
• Kılınç, İ. ve Ağraş, S. (2010). İş Etiği. Derya Ergun Özler (Ed.), Örgütsel Davranışta Güncel Konular içinde (s. 65-79). Bursa: Ekin.
• Kılıç, T. ve Saygılı, İ. (2021). İş Tatmini ile Alt Boyutları Arasındaki İlişkiler ve Demografik Faktörlerin Bu Değişkenler Üzerindeki Etkisi: Görgül Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1), 1-17.
• Küçükoğlu, M. T. (2012). Etik Değerler ve Etiğin Kurumsallaşması. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 177-185.
• Lee, J. L., James, J. D. ve Kim, Y. K. (2014). A Reconceptualization of Brand Image, International Journal of Business Administration, 5 (4), 1-11. Locke, E. ve Henne, D. (1986), Work Motivation Theories, International Review of Industrial and Organizational Psychology, 1, 1-35.
• Luthans, F., (1995). Organizational Behavior. McGraw-Hill, Inc., New York, USA.
• Mabkhot, H. A., Shaari, H. ve Salleh, M. S. (2017). The Influence of Brand Image and Brand Personality on Brand Loyalty, Mediating by Brand Trust: An Empirical Study, Jurnal Pengurusan, 50 (18), 71 – 82.
• Meenaghan, T. (1995), The role of advertising in brand image development, Journal of Product & Brand Management, 4 (4), 23-34.
• Mert, Ö. Ü. G., ve Yılmaz, O. (2018). Örgütsel Kültürün Kurum İmajı ve Marka Bağlamında Örgütsel Performansa Etkisinin Araştırılması. Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5 (23), 1194-1208.
• Meydan, C. H., Köksal, K. ve Uğurlu Kara, A. (2015). Örgüt İçinde Sessizlik: Örgütsel Etik Değerlerin Etkisi ve Adalet Algısının Aracılık Rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (3), 142-159.
• Nayır, B. ve Afacan Fındıklı, D. M. (2018). İşveren Marka Yönetiminin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: İstanbul’da Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergis, 17. Uik Özel Sayısı, 1-18.
• Örselli, E. (2015). Yönetsel Etik Değerler: Kavramsal Bir Analiz. Hasan Hüseyin Bircan; Bülent Dilmaç (Ed,), İçinde: Değerler Bilançosu Felsefe, Sosyoloji, Kamu, Eğitim Ankara: Çizgi Kitabevi.
• Salinas, E. A. ve Perez, J. M. P. (2009). Modeling the brand extensions' influence on brand image, Journal of Business Research, 62, 50-60.
• Schwartz, M. S. (2005). Universal moral values for corporate codes of ethics. Journal of Business Ethics, 59 (1), 27-44.
• Schwartz, M. S. (2013). Developing and sustaining an ethical corporate culture: The core elements. Business Horizons, 56(1), 39-50.
• Seyhan, F. ve Sivuk, D. (2021). Örgütsel Çatışma, Örgütsel Stres, İş Yaşam Kalitesi, İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Sağlık Çalışanlarının Verimliliği Üzerine Bir Araştırma. Verimlilik Dergisi, (4), 185-201.
• Sucu, İ. (2020). Kurumsal Sosyal Sorumluluk Kampanyalarının Marka İmajına Etkisi: Türkcell Markası Örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (21), 1-8.
• Şahin, E. ve Selek, N. (2021). Yenilenen Kurumsal Marka İmajının Reklamlar Aracılığı ile Tüketiciye Aktarılması: Petlas Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 24 (1), 288-306.
• Tekingündüz, S., Top, M. ve Seçkin, M. (2015). İş Tatmini, Performans, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Hastane Örneği. Verimlilik Dergisi, (4), 39-64.
• Tuğsal, T. ve Çekener, M. (2019), Marka İmajının Marka Güveni Üzerindeki Etkisi: Lojistik Sektöründe Ampirik Bir Araştırma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (95), 282-294.
• Ülgen A. A. ve Dönmez, D. (2007). Türkiye’de Faaliyet Gösteren En Büyük 500 İşletmede Etik Kodları Araştırması. Öneri Dergisi, 7 (28), 151-158.
• Yalçın, A. ve Ene, S. (2015). Online Ortamda Kurumsal Marka İmajının Marka Sadakati ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34 (1), 113-134.
• Yerden, K. N. (2020). Marka İmajı: Göbeklitepe ile Stonehenge Arkeoloji Alanlarının Marka İmajı Açısından Betimsel Analizi. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3 (4), 291-310.
• Yıldırım, A. (2021). Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatmini Üzerindeki Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Etkileri: Özel Eğitim Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (80), 2202-2218.
• Yılmaz E. (2010). Marka İmajının Tüketici Satın Alma Kararına Etkisi ve Alışveriş Merkezlerine İlişkin Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Wijaya, B. S. (2013). Dimensions of Brand Image: A Conceptual Review from the Perspective of Brand Communication, European Journal of Business and Management, 5 (31), 55-65.