KALKINMA PLANLARINDA KADIN: AMAÇ MI? ARAÇ MI?

Yıl 2022, Sayı: 42, 756 - 784, 29.12.2022

Seda Tekeli , Duru Şahyar Akdemir

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1180267

Cited By: 2

Öz

Her ne kadar gündeme gelişi iktisadi konular çerçevesinde olsa da kalkınma kavramı ve sürdürülebilir kalkınma hedefi günümüzde çok boyutlu bir konu halini almıştır. Sürdürülebilir kalkınma, kalkınma konusunun tek boyutlu olarak ele alınması neticesinde ortaya çıkan sorunların bertaraf edilebilmesi için önerilen ve kalkınmanın sürekliliği, devamlılığı anlamına gelen bir kavramdır. Kalkınmanın sürdürülebilir bir şekilde devam etmesi birçok unsura bağlıdır. Birleşmiş Milletler tarafından sürdürülebilir kalkınma hedefleri kısaca 17 başlık altında toplanmaktadır. Bu başlıklar, alt başlıkları ile birlikte incelendiğinde söz konusu hedeflere ulaşmak için dezavantajlı gruplar lehine hak temelli sosyal politika uygulamalarının önemi görülmektedir. Bu çerçevede çalışma sürdürülebilir kalkınma ve dezavantajlı gruplar özelinde kalkınma ve kadın ilişkisine hak temelli yaklaşmakta ve bu eksende kalkınma planlarında dezavantajlı grup olarak kadınlara yönelen uygulamaları tespit etmeyi ve değerlendirmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, Kalkınma Planları, Kadın, Sosyal Politika, Kamu Yönetimi

WOMAN IN DEVELOPMENT PLANS: AN AIM OR A TOOL?

Öz

Although it was brought to the agenda within the framework of economic issues, the concept of development and the goal of sustainable development have become a multidimensional issue today. Sustainable development is a concept proposed to eliminate the problems that arise as a result of the one-dimensional approach to development. The sustainable development means continuity of development.Sustainable development depends on many factors. The United Nations lists the sustainable development goals under 17 headings. When these titles are examined together with their sub-titles, the importance of rights-based social policy practices for women as an disadvantaged groups is understood. The study examines the relationship between development and women on the basis of rights. In this context, the documents of the development plans were scanned with the keyword "women".In development plans, it has been seen that the issue of “women” is handled within the scope of gender-based inequality, gender-based discrimination, unpaid family labor and family and child care responsibility. As a result, women used it as a tool to achieve sustainable development.

Anahtar Kelimeler

Development, Development Plans, Disadvantaged Groups, Social Policy, Public Administration

Kaynakça

• Aksu, C. (2011). Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre. Güney Ege Kalkınma Ajansı. 18.01.2022ktarihinde http://cevre.mf.duzce.edu.tr/Dokumanlar/cevre_mf/Dosyalar/S%C3%9CRD%C3%9CR%C3%9CLEB%C4%B0L%C4%B0R%20Kalk%C4%B1nma%20ve%20%C3%87evre.pdf adresinden alınmıştır.
• Akyıldız, F. (2011). “Binyıl Kalkınma Hedefleri, İnsan Hakları ve Demokrasi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(14), 39-61.
• Alemdar, Z. ve Çetin, E. (2021). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Erişimde Normlar ve Standartlar, Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Projesi Faz II. Ankara: CEİD Yayınları.
• 15.01.2022 tarihinde https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/toplumsal-cinsiyet-esitligine-erisimde-normlar-ve-standartlarpdf.pdf adresinden alınmıştır.
• Altındağ, Ö. (2019). “Yoksulluk Üzerine Bir Değerlendirme, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi”, 19 (1), 81-114. 12.11.2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/uobild/issue/51526/661360 adresinden alınmıştır.
• Bagatır, B. (2019). “Greta’dan Sonra İklim Eyleminin Geleceği”, EKOIQ, Kasım-Aralık 2019. 12.02.2022 tarihinde https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/genericdocument/wcms_767233.pdf adresinden alınmıştır.
• Bayır Gürdoğan, Ö. (2019). “Dezavantajlı Gruptaki Çocuklarla Eğitim Süreci: Sınıf Öğretmeni Adayların Görüşleri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (Özel Sayı), 451-464.
• Berktay, F. (2018). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis.
• Birinci, M. ve Bulut, T. (2020). “Covid-19’un Sosyo-Ekonomik Yönden Dezavantajlı Gruplar Üzerindeki Etkileri: Sosyal Hizmet Bakışı Açısından Bir Değerlendirme”, Sosyal Çalışma Dergisi, 4 (1), 62-68.
• BM, 2021: 5-9 Haziran 2000 tarihleri arasında NewYork’ta gerçekleştirilen “Kadın 2000: 21.Yüzyıl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kalkınma ve Barış” (PEKİN+5) BAŞLIKLI Birleşmiş Milletler Genel Kurul Özel Oturumunun Hazırlık Dönemi ve Sonuçları Hakkında Bilgi Notu.
• 15.12.2021 tarihinde https://insanhaklariizleme.org/vt/yayin_view.php?editid1=279 adresinden alınmıştır.
• Çayır, K. (2012). “Yaşçılık/ Yaşa Dayalı Ayrımcılık”. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar (Ed.) K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan. İstanbul: Bilgi Üniversitesi. 163-174.
• Çepel Ünalp, Z. (2020). “Neoliberalizmin Kovid-19 Testi ve Avrupa Birliği: Dezavantajlı Gruplar Örneği”, Ulisa: Journal of Internatioanl Studies, 4 (1), 33-50.
• Çoban, A. (2020). Çevre Politikası Ekolojik Sorunlar ve Kuram. Ankara: İmge.
• Demir Sargut, B. D. (2021). “Kalkınma Planları Kapsamında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadının Kalkınma Planlarındaki Yerinin Analizi”. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (4), 71-82.
• Doğu Marmara Kalkınma Ajansı. (2011). Dilovası’nda Dezavantajlı Grupların İstihdam Potansiyelinin Artırılması: Araştırma Sonuç Raporu. Marka Yayınları Serisi. 22.04.2022 tarihinde https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/dilovas-c4-b1-nda-dezavantajl-c4-b1-gruplar-c4-b1n-c4-b0stihdam-potansiyelinin-art-c4-b1r-c4-b1lmas-c4-b1-ara-c5-9ft-c4-b1rma-sonu-c3-a7-raporu-dfd-2011.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Birinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1963-1967.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Ikinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1968-1972.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Ucuncu_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1973-1977.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Dorduncu_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1979-1983.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Besinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1985-1989.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1990). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Altinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1990-1994.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Yedinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1996-2000.pdf adresinden alınmıştır.
• Devlet Planlama Teşkilatı, (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Sekizinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-2001-2005.pdf adresinden alınmıştır. Devlet Planlama Teşkilatı, (2007). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007-2013). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Dokuzuncu_Kalkinma_Plani-2007-2013.pdf adresinden alınmıştır.
• Erdem, M. S. ve Bozan, M. (2021). “Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Ekolojik Turizmin Kalkınma Planları İçerisinde Değerlendirilmesi”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 67-90.
• Ergil, G. (1982). “Üç Beş Yıllık Kalkınma Planlarında Kadınlara İlişkin Siyasalar ve Dolaylı Sonuçları.” Türk Toplumunda Kadın (Ed.) N. Abadan Unat. İstanbul: Araştırma, Eğitim, Ekin Yayınları. 199-220
• Es, M., ve Menteşe, B. (2018). “Yerel Yönetimlerde Dezavantajlı Gruplara Yönelik Uygulanan Sosyal Politikalar: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Örneği”. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(19), 525- 551. doi:10.31199/hakisderg.403146
• Geyik, O. (2020). “Türkiye’de Dezavantajlı Gruplara Yönelik Yapılan Mali Yardımlar Üzerine Bir İnceleme”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 52-66.
• Hamamcı, C. (2013). “Üçüncü Kuşak İnsan Hakları”. Yeni Kuşak İnsan Hakları (Ed.) K. Akkoyunlu Ertan. Ankara: Türkiye Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. 49-78
• Harris, M. J. (2000). Sürdürülebilir Kalkınmanın Temel Prensipleri, (Harris,J .M. (2000). Basic Principles of Sustainable Development. Global Development and Environment Institute Working Paper:00-04, Tufts University, USA), Çev. Emine Özmete. 17.01.2022 tarihinde http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/EmineOzmet2eviri.pdf adresinden alınmıştır.
• International Labour Organisation (2012). R202 - Social Protection Floors Recommendation 11.03.2022 tarihinde https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:3065524 adresinden alınmıştır.
• Işık, M. ve Demirok, K. (2021). “Sosyal Politika Kapsamında Kamu Kuruluşları Tarafından Bir Dezavantajlı Grup Olarak Engellilere Yönelik Verilen Hizmetlerin Etkinliği: Isparta İli Örneği”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4 (1), 111-135. Kalkınma Bakanlığı, (2014). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf adresinden alınmıştır.
• Kalkınma Bakanlığı, (2019). On Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2019-2023). 12.02.2022 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/12/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf adresinden alınmıştır.
• Kaos GL Derneği, (2018). Heteronormatif Olmayan Bir Sosyal Hizmet Mümkün. 20.05.2022 tarihinde https://kaosgldernegi.org/images/library/2018sosyal-hizmet-2018-web.pdf#page=21 adresinden alınmıştır.
• Kazu, İ. Y. (2019). “Sosyo-Ekonomik Açıdan Dezavantajlı Kişilerin Eğitimleri Sırasında Karşılaştıkları Sorunlar”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 38-47.
• Keleş, R. (2019). 100 Soruda Çevre Çevre Sorunları ve Çevre Politikası. İzmir: Yakın. Kılıç, S. (2012). “Sürdürülebilir Kalkınma Anlayışının Ekonomik Boyutuna Ekolojik Bir Yaklaşım”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47, 201-226.
• Mayer, E. S. (2003). What is a “Disadvantaged Group?”. Effective Communities Project. 20.05.2022 tarihinde https://studylib.net/doc/8720705/what-is-a-%E2%80%9Cdisadvantaged-group%3F%E2%80%9D adresinden alınmıştır.
• Özar, Ş. (2012). “Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Kadın Emeği ve İstihdamı Politikaları: Kadın Hareketi, Sendikalar, Devlet ve İşveren Kuruluşları”. Geçmişten Günümüze Türkiye'de Kadın Emeği. (Ed.) A. Makal ve G. Toksöz. Ankara: İmge. 223-255
• Özdek, Y. (2000). Uluslararası Politika ve İnsan Hakları. Ankara: Öteki.
• Özmehmet, E. (2008). “Dünyada ve Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(12), 1853- 1876.
• Şahinöz, A. (2019). “Sürdürülemeyen “Sürdürülebilir” Kalkınma”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 77-102. Şenses, F. (2006). Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, 4. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tutulmaz, O. (2012). “Sürdürülebilir Kalkınma: Sürdürülebilirlik İçin Bir Çözüm Vizyonu, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi”, 11(3), 601-626.
• Turgut, N. (1997). “Sürdürülebilir Kalkınmanın Sağlanmasında Katılımın Rolü”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 52 (01), 701-716. DOI: 10.1501/SBFder_0000001996.
• United Nations, 1992: Report of the United Nations Conference On Environment and Development. 15.02.2022 tarihinde https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_CONF.151_26_Vol.I_Declaration.pdf adresinden alınmıştır.
• URL1: TDK Sözlük 19.01.2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişim sağlanmıştır.
• URL2: Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Sürdürülebilir Kalkınma. 18.01.2022 tarihinde https://www.mfa.gov.tr/surdurulebilir-kalkinma.tr.mfa adresinden erişim sağlanmıştır.
• URL3: Binyıl Kalkınma Hedefleri 19.01.2022 tarihinde https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/mdgoverview/millennium-development-goals.html adresinden erişim sağlanmıştır.
• URL4: Sürdürülebilir Kalkınma İçin Küresel Amaçlar. 19.01.2022 tarihinde https://www.kureselamaclar.org/ adresinden erişim sağlanmıştır.
• Yavilioğlu, C. (2002). “Kalkınmanın Anlambilimsel Tarihi ve Kavramsal Kökenleri”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 59-78