IS AFANTI ACTUALLY NASREDDIN HODJA?

Yıl 2024, Sayı: 46, 133 - 157, 30.04.2024

Salih Işık , Elvan Yalçınkaya

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1415462

Öz

Jokes are a product of our oral cultural tradition that we refer to in daily life, sometimes to laugh, sometimes to make the other person think, and sometimes to criticize them. When it comes to jokes in Turkey, the first person that comes to mind is Nasreddin Hodja. Nasreddin Hodja, who was loved by the public, has become an integral part of Turkish culture. Nations adopted Nasreddin Hodja and made it their own. The character named Afanti, who is also found among the Uyghur, attracted attention because of his resemblance to Nasreddin Hodja. Afanti was loved by the people as a character who protects the interests of the people, opposes the feudal ruling class, and defends the working people. Afanti, who came to China after the 1950s, was accepted by the Chinese people and in time his anecdotes went beyond the country’s borders. In this study, it is mentioned who Nasreddin Hodja is and his place in Turkish culture. The information obtained through the research about the Uyghur character Afanti and where he comes from is mentioned. It has been concluded that Afanti and Nasreddin Hodja are similar characters.

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hodja, Afanti, Joke, Turkish culture, Chinese culture

AFANTİ ASLINDA NASRETTİN HOCA MIDIR?

Öz

Fıkralar gündelik hayatımızda bazen gülmek, bazen karşımızdakini düşündürmek, bazen de eleştirmek için başvurduğumuz sözlü kültür geleneğimizin bir ürünüdür. Türkiye’de fıkra denince akla ilk gelen kişi Nasrettin Hoca’dır. Halk tarafından çok sevilen Nasrettin Hoca, Türk kültürünün ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Milletler Nasrettin Hoca’yı benimsemiş ve kendilerine mal etmişlerdir. Uygurlar arasında da bulunan Afanti isimli karakter Nasrettin Hoca’ya benzerliği nedeniyle dikkat çekmiştir. Afanti halkın çıkarlarını koruyan, feodal yönetici sınıfa karşı çıkan, emekçi halkı savunan bir karakter olarak halk tarafından sevilmiştir. 1950’lerden sonra Çin’e gelen Afanti, Çin halkı tarafından kabul görmüş ve zamanla fıkraları ülke sınırlarını aşmıştır. Bu çalışmada Nasrettin Hoca’nın kim olduğu ve Türk kültüründeki yeri üzerinde durulmuştur. Uygur karakteri Afanti hakkında yapılan araştırmalardan elde edilen bilgilerden ve nereden geldiğinden bahsedilmiştir. Afanti ve Nasrettin Hoca’nın benzer karakterler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nasrettin Hoca, Afanti, Fıkra, Türk kültürü, Çin kültürü

Kaynakça

• Abduwaili, K. (2015, 7). Qunzhong, Wenhua, Rentong: Afanti Gushi Zhong de Zheng Nengliang 群众,文化,认同:阿凡提故事中的正能量 (Kitle, Kültür, Kimlik: Afanti'nin Hikâyesindeki Pozitif Enerji). Zhongguo Minzu Bolan 中国民族博览 (Çin Ulusal Sergisi), s. 15-18.
• Aycı, M. (2006). Nasreddin Hoca. İstanbul: Semerkand Yayıncılık.
• Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Başgöz, İ. (1999) Geçmişten Günümüze Nasreddin Hoca. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Batu, K. (2018). Uygur Halk Mizahının Önemli Tipleri (Nesirdin Ependi, Seley Çakkan, Molla Zeydin, Hisam Kurban). Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Baykara, T. (1996). Nasreddin Hoca: Bir Tarihi Şahsiyet. Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (s. 19-22). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Can, G. (2019). Nasreddin Efendi (Afanti) in The Chinese Media: A State Instrument For Coping With The Uyghur Issue. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Chen, Q. (2022). Afanti Gushi de Duoyuan Wenhua Kaoshi 阿凡提故事的多元文化考释 (Afanti'nin Hikâyesinin Çok Kültürlü Araştırılması ve Yorumlanması). Zhongguo Fei Wuzhi Wenhua Yichan 中国非物质文化遗产 (Çin Somut Olmayan Kültürel Miras), s. 41-47.
• Doğru, M., & Ayva A. (2023). Nasreddin Hoca Fıkralarında Ahilik Değerlerinin İzleri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, s. 371-386.
• Duan, B. (1988). Xiao Zhi Yanjiu-Afanti Xiaohua Pinglun Ji 笑之研究—阿凡提笑话评论集 (Bir Kahkaha Çalışması - Afanti Şaka İncelemeleri Koleksiyonu). Xinjiang: Xinjiang Renmin Chuban She 新疆人民出版社 (Xinjiang Halk Yayınevi).
• Feng, X. (2007). Afanti Xinxiang: Shengming, Wenhua, Shenmei de Fuhao 阿凡提形象：生命、文化、审美的符号 (Afanti'nin İmajı: Yaşam, Kültür ve Estetiğin Sembolü). Xinjiang Shifan Daxue Xuebao 新疆师范大学学报 (Xinjiang Normal Üniversitesi Dergisi), s. 97-100.
• Ge, B. (1981). Afanti de Gushi 阿凡提的故事 (Afanti'nin Hikâyesi). Pekin: Zhongguo Minjian Wenyi Chuban She 中国民间文艺出版社 (Çin Halk Edebiyatı ve Sanat Yayınevi).
• Köprülüzade, M. F. (1918). Nasreddin Hoca. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• Kurgan, Ş. (1986). Nasrettin Hoca. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Li, S. (2006). Tongshe Zhengge Shengming di XinggeTezheng-Afanti Youmo Wenxue Xingxiang Lun Xi 统摄整个生命的性格特征-阿凡提幽默文学形象论析 (Tüm Hayatı Yöneten Karakter Özellikleri - Afanti'nin Mizahi Edebi İmajının Analizi). Minzu Wenxue Yanjiu 民族文学研究 (Etnik Edebiyat Araştırması), s. 97-100.
• Liu, Y. (2004, 08). Afanti Xiaohua de Duo Minzu Xing Toushi 阿凡提笑话的多民族性透视 (Afanti'nin Şakalarına Çok Etnik Bakış Açısı). Wuhan Ligong Daxue Xuebao 武汉理工大学学报 (Wuhan Teknoloji Üniversitesi Dergisi), s. 509-512.
• Oğuz, M. Ö. (1996). Nasreddin Hoca: İki Yaklaşım, Bir Problem. In Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (s. 71-74). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Özbek, A. (2004). Bir Eğitimci Olarak Nasreddin Hoca. Konya: Esra Yayınları.
• Özçelik, M. (2005). Nasreddin Hoca. Eskişehir: Kültür Yayınları.
• Özdemir, H. (1968). Nasreddin Hoca. İslam Medeniyeti Dergisi, s. 21-25.
• Patiguli, O. (2016). Qian Tan Afanti XiaoHua Ji Qi Fen Lei 浅谈阿凡提笑话及其分类 (Afanti Fıkraları ve Sınıflandırılması Hakkında Konuşmak). Zhongguo Minzu Bolan 中国民族博览 (Çin Ulusal Sergisi), 21-23.
• Sakaoğlu, S. (2006) Nasreddin Hoca Fıkralarından Seçmeler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sakaoğlu, S., & Alptekin, A. B. (2014). Nasreddin Hoca. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Shijie, Z. (1995). Afanti Gugu - Weiwuer Renmin Zhihui de Jiejing 阿凡提故辜—维吾尔人民智慧的结晶 (Afanti Gugu - Uygur Halkının Bilgeliğinin Kristalleşmesi). Xiyu Yanjiu 西域研究 (Batı Bölgeleri Üzerine Araştırmalar), s. 56-60.
• Sönmez, T. G. (2020). Uygur Halk Mizahında Anlatmalık Türler ve İcracıları. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, s. 169-186.
• Taşdelen, V. (2009). Tefekkür Geleneği Açısından Nasreddin Hoca Fıkraları. Temrin Dergisi, 6-10.
• Tokmakçıoğlu, E. (1981). Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Türk Dil Kurumu. (tarih yok). Nasrettin Hoca. “https://sozluk.gov.tr/” adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 07.05.2023).
• Zheng, Y. (2016). “Afanti Yanyu Youmo de Yuyong Fenxi 阿凡提言语幽默的语用分析 (Afanti'nin Sözlü Mizahının Pragmatik Bir Analizi). Kashen Daxue Xuebao 喀什大学学报 (Kaşgar Üniversitesi Dergisi), s. 59-63.
• Zhu, D. (2014, 02 12). Donghua Dianying “Afanti de Gushi” Zhong de Afanti Xingxiang Suzao 动画电影《阿凡提的故事》中的阿凡提形象塑造 (“The Story of Afanti” Adlı Animasyon Filminde Afanti'nin Görüntüsünün Oluşturulması). Xinjiang Daxue Renwen Xueyuan 新疆大学人文学院 (Beşeri Bilimler Okulu, Xinjiang Üniversitesi), s. 85-89.
• Zhu, Y. (1984). Lun Afanti Gushi de Sixiang Yishu Tese 论阿凡提故事的思想艺术特色 (Afanti'nin Öykülerinin İdeolojik ve Sanatsal Özellikleri Üzerine). Sixiang Zhanxian 思想战线 (İdeolojik Cephe), s. 70-76.