CONVERSION OF THE PROTAGONIST FROM GRAND NARRATIVES TO SMALL NARRATIVES

Yıl 2024, Sayı: 48, 158 - 181, 31.12.2024

Mehmet Öz

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1541813

Öz

The history of humanity is the history of protagonists and their stories; it is also the history of change and conversion in the perception of reality. For instance, while modernism leaned on grand narratives, canonical discourses and saviour ideologies such as reason, absolute truth, universality and progress, postmodernism leaned more on the opposite idea. Therefore, a serious change and conversion can be mentioned in every field from modernism to postmodernism. The reflection of change and conversion on the literary field, thus on narratives and the protagonists of narratives is inevitable. While works based on grand narratives construct protagonists who pursue great and ideal goals, great journeys, sometimes ideological goals in accordance with grand narratives; small narratives shaped by postmodern thought construct more ordinary protagonists suitable for small narratives. For this reason, the change and conversion of the protagonist can be mentioned from grand narratives to small narratives. In this study, in the context of the conversion of the protagonist, ‘Oğuz’, the protagonist of Halide Edip Adıvar's “Yeni Turan (New Turan)” and ‘Çakır’, the protagonist of Ferit Edgü's “Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı (It was A Summer in the Shadow of September)” are analysed in accordance with the narratives in question.

Anahtar Kelimeler

Grand narratives, smaller narratives, novel, protagonist, conversion.

BÜYÜK ANLATILARDAN KÜÇÜK ANLATILARA KAHRAMANIN DÖNÜŞÜMÜ

Öz

İnsanlık tarihi kahramanların, onların öykülerinin; değişimin, gerçeklik algısında dönüşümün de tarihidir. Mitler/destanlar döneminden modern çağa doğu her değişim ve dönüşüm beraberinde gerçeklik anlayışını da değiştirip dönüştürmüştür. Örneğin modernizm akıl, mutlak hakikat, evrensellik, ilerleme gibi büyük anlatılara, kanonik söylemlere, kurtarıcı ideolojilere yaslanırken; postmodernizm daha çok buna karşıt düşünceye yaslanmıştır. Dolayısıyla modernizmden postmodernizme her alanda ciddi bir değişim ve dönüşümden bahsedilebilir. Değişim ve dönüşümün edebi alana, dolayısıyla anlatılara, anlatıların kahramanlarına yansıması da kaçınılmaz olmaktadır. Büyük anlatılara yaslanan eserler, büyük anlatılara uygun, büyük ve ideal amaçlar, büyük yolculuklar, yer yer ideolojik hedefler peşinde kahramanlar kurgularken; postmodern düşüncenin şekillendirdiği küçük anlatılar ise küçük anlatıya uygun, daha sıradan kahramanlar kurgulamaktadır. Bu nedenle büyük anlatılardan küçük anlatılara kahramanın değişim ve dönüşümünden söz edilebilir. Bu çalışmada kahramanın dönüşümü bağlamında, söz konusu anlatılara uygun olarak Halide Edip Adıvar’ın Yeni Turan’ının kahramanı “Oğuz” ile Ferit Edgü’nün Eylül’ün Gölgesinde Bir Yazdı romanının kahramanı “Çakır” incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Büyük anlatılar, küçük anlatılar, roman, kahraman, dönüşüm

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2020). Yeni Turan. Can Yayınları.
• Aksakal, H. (2015). Türk Politik Kültüründe Romantizm. İletişim Yayınları.
• Aktaş, Ş. (2015). Anlatma Esasına Bağlı Edebi Metinlerin Tahlili. Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler. Metis Yayınları.
• Antakyalıoğlu, Z. (2016). Roman Kuramına Giriş. Ayrıntı Yayınları.
• Armağan, Y. (2018). İmkansız Özerklik. İletişim Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Sanat ve Sorumluluk. Çev. C. Soydemir. Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. Çev. S. O. Çavuş. Can Yayınları.
• Belge, M. (2008). Genesis. İletişim Yayınları.
• Booth, W. C. (2012). Kurmacanın Retoriği. Çev. B. O. Doğan. Metis Yayınları.
• Campbell, J. (2019). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. Çev. S. Gürses. İthaki Yayınları.
• Derrida, J. (2010). Edebiyat Edimleri. Çev. M. Erkan, ve A. Utku. Otonom Yayıncılık.
• Ecevit, Y. (2013). Kurmaca Bir Dünyadan. İletişim Yayınları.
• Ecevit, Y. (2016). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İletişim Yayınları.
• Edgü, F. (2016). Tüm Ders Notları. Sel Yayıncılık.
• Edgü, F. (2018). Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı. Alfa Yayınları.
• Eliuz, Ü. (2023). Postmodernizmin Sonlandırdıkları. Route, 75-87.
• Harvey, D. (2014). Postmodernliğin Durumu. Çev. S. Savran. Metis Yayınları.
• Hassan, I. (2019). Orpheus'un Parçalanışı. Çev. E. Aras. Hece Yayınları.
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. Metis Yayınları.
• Karaca, Ş. (2018). Kimse ve O/Hakkari'de Bir Mevsim Adlı Romanlarda Kişilerin Kendilik Arayışı. R. (Ed) Korkmaz, ve V. Şahin içinde, Romanda Kişiler Dünyası (s. 377-397). Akçağ Yayınları.
• Koçakoğlu, B. (2012). Anlamsızlığın Anlamı Postmodernizm. Hece Yayınları.
• Lukacs, G. (2017). Roman Kuramı. Çev. C. Soydemir. Metis Yayınları.
• Lyotard, J.-F. (2013). Postmodern Durum. Çev. İ. Birkan. Bilgesu Yayıncılık.
• Moretti, F. (2005). Mucizevi Göstergeler. Çev. Z. Altok. Metis Yayınları.
• Onur İnce, H. (2010). Muhafazakar İdeoloji. Alan Yayıncılık.
• Parla, T. (2020). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye'de Korporatizm. Metis Yayınları.
• Rosenau, P. M. (1998). Post-modernizm ve Toplum Bilimleri. Çev. T. Birkan. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Said, E. W. (2017). Yersiz Yutrsuz. Çev. A. Ülçer. Metis Yayınları.
• Sarup, M. (2017). Postyapısalcılık ve Postmodernizm. Çev. A. Güçlü. Pharmakon Yayınları.
• Shiner, L. (2020). Sanatın İcadı. Çev. İ. Türkmen. Ayrıntı Yayınları.
• Teber, S. (2014). "Tutunamayanlar"ın Politik Psikolojisi. Okuyan Us Yayınları.
• Vassaf, G. (2013). Cehenneme Övgü. İletişim Yayınları.