NİĞDE AND ITS SURROUNDINGS ACCORDING TO THE NOVEL EMANET ÇEYİZ (EXCHANGE PEOPLE)

Yıl 2024, Sayı: 48, 182 - 207, 31.12.2024

Meryem Arslan , Nevzat Topal

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1565384

Öz

With the Turkish-Greek Exchange Agreement, it was decided that the Orthodox Greeks living in Anatolia and the Muslim Turks living in Greece would be mutually displaced. In accordance with the agreement, efforts were made to emigrate the people in a short time. The migration of people has caused various problems in the social and economic fields, especially in security. These aspects of exchange have been addressed at the academic level in various studies. On the other hand, the human aspect of the exchange and its memories have begun to be collected and examined in a more limited manner in recent years. Most of the first immigrants could not write down their experiences due to settlement, adaptation and security problems. However, when second generations and/or researchers began to focus on the subject, the aspects of the exchange specific to each individual became more curious. The transformation of exchange memories into stories and novels enabled the transfer of information about the exchange, the environment and cultural characteristics. Therefore, literary works reflecting the exchange life are documents that can provide data in terms of both the transportation process of the exchange, the experiences of the people, and the processes after reaching the relevant settlement. These are waiting to be examined, classified and evaluated for local people and individual research in particular, and in order to create knowledge about exchange in general. The main aim of this study is to achieve this. Within the scope of the study, it was aimed to reveal the memories about Niğde and its surroundings in an exchange novel called Emanet Çeyiz, the importance of Niğde in the exchange, the exchanges going around Niğde and their adventures.

Anahtar Kelimeler

Exchange, exchangeable, exchange novel, Kemal Yalçın, Emanet Çeyiz.

EMANET ÇEYİZ (MÜBADELE İNSANLARI) ROMANINA GÖRE NİĞDE VE ÇEVRESİ

Öz

Türk Rum Mübadelesi Sözleşmesi ile Anadolu’da yaşayan Ortodoks Rumlar’la Yunanistan’da yaşayan Müslüman Türklerin, karşılıklı olarak yer değiştirmesine karar verilmiştir. Anlaşma gereği olarak halk, kısa sürede göç ettirilmeye çalışılmıştır. Halkın göç etmesi, güvenlik başta olmak üzere sosyal ve ekonomik alanda çeşitli sıkıntılara neden olmuştur. Mübadelenin bu yönleri, çeşitli çalışmalarda akademik düzeyde ele alınmıştır. Buna karşın mübadelenin insanlarla ilgili yönü, anıları ise daha sınırlı olarak son dönemlerde derlenmeye ve incelenmeye başlanmıştır. İlk mübadillerin çoğu yerleşme, uyum ve güvenlik sorunlarından kaynaklı olarak yaşadıklarını yazıya aktaramamıştır. Ancak ikinci nesiller ve/veya araştırmacılar konuya eğilmeye başlayınca mübadelenin her bir bireye özgü yönleri daha çok merak edilir olmuştur. Mübadil anılarının hikâye ve romana dönüşmesi, onların içerisinde mübadeleye, yaşanılan çevreye, kültürel özelliklere dair bilgilerin de aktarılmasını sağlamıştır. Bundan dolayı mübadil yaşamını yansıtan edebi ürünler hem mübadelenin ulaşım süreci hem halk tarafından yaşananlar hem de ilgili yerleşim yerine ulaşıldıktan sonraki süreçler açısından veriler sunabilecek belge niteliğindedir. Bunlar, özelde yöre halkı ve bireysel araştırmalar için genelde de mübadeleyle ilgili birikim oluşturmak amacıyla incelenmeyi ve tasnif edilip değerlendirilmeyi beklemektedir. Bu çalışmanın da temel amacı bunu gerçekleştirmektir. Çalışma kapsamında Emanet Çeyiz adlı bir mübadele romanında geçen Niğde ve çevresi ile ilgili anılar ve mübadelede Niğde’nin önemi, Niğde dolaylarından giden mübadiller ve serüvenleri ortaya çıkarılmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kemal Yalçın, Emanet Çeyiz, mübadele, mübadil, mübadele romanı

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Akgün, A.-Kumsar, İ.A. (2018). Mübadil Türklerin Romanı (Mübadele Romanları Üzerinde Bir Değerlendirme). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Arı, K. (2012). Büyük Mübadele-Türkiye de Zorunlu Göç 1923-1925. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Arı, K. (2017). “Türk Roman ve Öyküsünde “Mübadele”. Tarih ve Günce Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi, I(1): 5-28.
• Aypak, A. (2019). Türk Edebiyatında Girit Mübadelesini Anlatan Romanların Tema Bakımından İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Doğan, A.-Üstün, K. (2016). “Türk-Yunan Mübadelesinin Türk Romanına Yansıması: Savaş’ın Çocukları/Girit’ten Sonra Ayvalık, Kuşaklar Ya Da Ayvalık Yaşantısı, Girit’ten Cunda’ya Ve Hasret Romanlarında Mübadele”, Turkish Studies, 11(20): 141-160.
• Doğruyol, H. (2016). 1990 Sonrası Türk Romanında Türk-Yunan Mübadelesi, Yayımlanmamış doktora tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Düşgün, U. (2017). 1923 Lozan Mübadelesinin Türk Romanına Yansıması, Yayımlanmamış doktora tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Erdal, İ. (2006). Türkiye ile Yunanistan Arasında Mübadele Meselesi (1923-1930), Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yalcin-kemal
• https://www.biyografya.com/biyografi/26726
• https://www.seslisozluk.net
• Karabulut, M. (2022). “Türk Romanında Mübadele”, 6th International Conference on Innovative Studies of Contemporary Sciences ,Agust 1-2, Tokyo – Japan: 354-358.
• Kodaman, Ö. (2008). Türkiye İle Yunanistan Arasında Nüfus Mübadelesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maraş.
• Millas, H. (2005). Türk ve Yunan Romanlarında Öteki ve Kimlik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Öksüz, H. (2000) “Türk-Rum Nüfus Mübadelesinin Sebep ve Bazı İstisnaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 16/48: 753-769.
• Sepetcioğlu, T. E. (2014). “İki Tarihsel “Eski” Kavram, Bir Sosyo-Kültürel “Yeni” Kimlik: Mübadele Nedir, Mübadiller Kimlerdir?”, TSA, 18/3: 49-83.
• Sezer, S. (2012). Lozan ve Mübadele. T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Atatürk ilkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, İstanbul.
• Yalçın, Kemal (1999). Emanet Çeyiz (Mübadil İnsanları). Doğan Kitap, İstanbul.