KADRİ PERK’S EVALUATIONS ABOUT THE LOCATION OF THE MANZİKERT BATTLEFIELD

Yıl 2024, Sayı: 48, 831 - 844, 31.12.2024

Songül Dumlupınar Alican

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1577161

Öz

The Battle of Manzikert in 1071 is one of the most significant turning points not only in Turkish and Islamic history but also in world history. With this battle, the course of history was altered, leading to profound changes that continue to influence us today. However, the exact location of this battle, known to have occurred near Malazgirt Castle, remains uncertain. The expansive Manzikert plain, covering more than 150 square kilometers, contains many possible sites where the battle could have taken place. Various scholars have evaluated these locations and proposed different theories about the battle's exact site, but assessments based on the geographical features of the plain are rare.
In 1946, Lieutenant Colonel Kadri Perk conducted a detailed field study around Malazgirt with officers from the Military Academy. He compiled his observations and evaluations into a report, which was later published as a booklet. This booklet, which lay unnoticed in the Turkish Historical Society library for many years, approaches the location of the battle from the strategic perspective of a soldier familiar with the terrain rather than relying solely on historical sources. Kadri Perk's work, which includes geographical-based insights and illustrations of the battle site, has yet to receive the attention it deserves. This study evaluates the fieldwork-based approach of a passionate soldier and Lieutenant Colonel Kadri Perk's ideas and perspectives on the location of the Battle of Manzikert.

Anahtar Kelimeler

Battle of Manzikert, Kadri Perk, Field Survey, Geography, History.

KADRİ PERK’İN MALAZGİRT SAVAŞ ALANININ YERİ HAKKINDAKİ DEĞERLENDİRMELERİ

Öz

1071 yılında gerçekleşen Malazgirt Savaşı yalnızca Türk ve İslâm tarihinin değil, aynı zamanda dünya tarihinin de en önemli olaylarından biridir. Bu savaşla birlikte tarihin akışı değişmiş ve etkileri günümüze kadar devam eden köklü tarihî değişiklikler olmuştur. Öte yandan, Malazgirt Kalesi önlerinde meydana geldiği bilinen savaşın tam olarak nerede gerçekleştiği meçhuldür. 150 kilometrekareden daha geniş bir sahaya yayılan Malazgirt ovasında savaşın gerçekleşmiş olabileceği birçok yer vardır. Söz konusu yerler çeşitli bilim insanları tarafından değerlendirme konusu edilmiş ve savaşın yerine dair fikirler ortaya konulmuştur. Fakat Malazgirt’te meydana gelen muharebenin yeri tartışılırken dile getirilen düşünceler arasında, ovanın coğrafyasını esas alanlar yok denecek kadar azdır. Bunların en ilgi çekicisi, Kurmay Albay Kadri Perk tarafından ortaya konan yaklaşımdır. 1946 senesinde Harp Akademisi’nde eğitim gören subaylarla birlikte Malazgirt çevresinde ayrıntılı bir alan incelemesi yapan Albay Perk, gerçekleştirdiği gözlem ve değerlendirmeleri rapora dönüştürmüştür ve bir kitapçık haline getirmiştir. Uzun yıllar boyunca Türk Tarih Kurumu kütüphanesinde kimsenin dikkatini çekmeden bekleyen bu kitapçık savaşın yerini tarihî kaynak ve yorumları dikkate almadan ele alan ve sahayı tanıyan bir askerin stratejik bakışını yansıtmaktadır. Yazarının sıradışı yaklaşımı, coğrafyayı temel alan yorumları ve savaşı tarif etmeye yönelik çizim ve krokileri ile dikkat çeken metin, henüz layıkıyla değerlendirilmiş değildir. Bu çalışmada, mesleğini tutkuyla yapan bir asker tarafından hazırlanan alan incelemesi eksenli çalışma ele alınacak ve Albay Kadri Perk’in Malazgirt Savaş alanının yerine ilişkin fikir ve yaklaşımları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Malazgirt Savaşı, Kadri Perk, Savaş Alanı İncelemesi, Tarih, Coğrafya

Kaynakça

• Ahmed b. Mahmud. (1977). Selçuk-Nâme. I, Hz. Erdoğan Merçil. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
• Al-Bondârî. (1999). Zubdat al-Nusra va Nuhbat al-Usra. Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi. çev. Kıvameddin Burslan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Alican, M. (2021a). Kıyametin İlk Günü. Malazgirt 1071. 7. Baskı, İstanbul: Kronik Kitap.
• Alican, M. (2021b). Malazgirt Günlükleri. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Hüseynî. (1999). Ahbâru’de-Devleti’s-Selcûkiyye. çev. Necati Lügal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbn Haldun. (tarihsiz). el-‘İber. nşr. Ebu Suheyb el-Kerrâmî. Basım yeri ve yayınevi yok.
• İbnü’l-Adîm. (1996). Zübdetü’l-Haleb min Târîhi Haleb. thk. Halil el-Mansur. Beyrut: Yayınevi yok.
• İbnü’l-Esîr. (1987). el-Kâmil fî’t-Târih Tercümesi. X. çev. Abdülkerim Özaydın. İstanbul: Bahar Yayınları.
• İbnü’l-Ezrak, Târihu Meyyâfârikîn ve Âmid. British Museum. Or. 5803.
• Perk, K. (1947). Alparslan ve Malazgirt Meydan Muharebesi (Savaş Alanında Bir İnceleme). Ankara: Ülkü Basımevi.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî. (2005). “Mir’âtü’z-Zaman fî Târîhi’l-Ayân (Selçuklularla İlgili Bilgiler, II)”. çev. Ali Sevim, Makaleler. 2. Hz. E. Semih Yalçın ve Süleyman Özbek. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Urfalı Mateos. (2000). Urfalı Mateos Vekâyi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). çev. Hrant D. Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yâkût el-Hamevî. (1977). Mu’cemu’l-Büldân. IV. Beyrut: Yayınevi yok. Zehebî. (1985). Düvelü’l-İslâm. Beyrut: Yayınevi yok.