A STUDY ON THE TYPE OF CHILDREN AND PARENTS IDEALIZED IN THE POEMS IN THE GÜRBÜZ TURKISH CHILD MAGAZINE

Yıl 2024, Sayı: 48, 208 - 243, 31.12.2024

Şaziye Durukan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1584848

Öz

The "new human" design within the scope of the policy of raising its own citizens of the new national state established with the proclamation of the Republic is one of the most important issues of the period. Within the framework of this policy, the Republican administration first determines a new and modern ideal child type/model. Knowing history, Mustafa Kemal and the national struggle of the ideal child, whose most basic characteristic is "a citizen who is strictly devoted to his state, nation and republic", are the most important criteria in the formation of his national consciousness. For the mentioned Republic generation to be built quickly, magazines and newspapers, especially children's magazines, are used as tools to reach citizens and children. Among these magazines, Gürbüz Türk Çocuğu magazine, which is the publication organ of the Himaye-i Etfâl Society, tries to convey the importance given by the state to the child to the public with all the academic and literary texts it publishes. In this study, it is aimed to identify and examine the poems that depict the ideal child type and guide the parents in this context, among the literary genres published in the magazine, and to reveal the characteristics that that the ideal child and parent in question should have through poems. In this context, thirty-six poems were identified in the first twenty-four issues of the magazine published in Arabic letters, and it was determined that twenty-three of these poems were on the theme of education and thirteen were on the theme of national consciousness. When all the poems examined in the study were examined, it was seen that all the characteristics that the child should have in physical, mental, spiritual and cultural terms were listed; accordingly, it has been revealed that the poems provide a template for today's ideal child and tomorrow's ideal citizen and parent in every aspect, from cleanliness to clothing, from education to health.

Anahtar Kelimeler

Poetry, Republican period, ideal child, ideal citizen, national consciousness.

GÜRBÜZ TÜRK ÇOCUĞU DERGİSİNDEKİ ŞİİRLERDE İDEALİZE EDİLEN ÇOCUK VE EBEVEYN TİPİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Cumhuriyetin ilanıyla kurulan yeni ulusal devletin kendi yurttaşını yetiştirme politikası kapsamındaki “yeni insan” tasarımı dönemin en önemli konularından biridir. Bu politika çerçevesinde Cumhuriyet yönetimi öncelikle yeni ve modern bir ideal çocuk tipi belirler. En temel özelliği; devletine, milletine ve cumhuriyete sıkı sıkıya bağlı bir yurttaşlık olan ideal çocuğun tarihini, Mustafa Kemal’i ve millî mücadeleyi bilmesi ondaki millî şuurun oluşmasında en önemli kriterdir. Söz konusu Cumhuriyet neslinin inşasının hızlı gerçekleşebilmesi için ise vatandaşa ve çocuklara ulaşmada dergi ve gazeteler özellikle de çocuk dergileri araç olarak kullanılır. Bu dergilerden Himaye-i Etfâl Cemiyeti’nin yayın organı olan Gürbüz Türk Çocuğu dergisi, devletin çocuğa verdiği önemi yayımladığı tüm akademik ve edebî metinlerle halka ulaştırmaya çalışır. Bu çalışmada, dergide yayımlanan edebî türler içerisinde ideal çocuk tipini tasvir eden ve bu bağlamda ebeveynleri de yönlendiren şiirleri tespit ederek incelemek, söz konusu ideal çocuğun ve ebeveynin sahip olması gereken özellikleri şiirler vasıtasıyla ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu çerçevede derginin Arap harfleriyle yayımlanan ilk yirmi dört sayısında otuz altı şiir belirlenmiş ve bu şiirlerin yirmi üç tanesinin eğitim, on üç tanesinin de milli şuur temalı olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada incelenen şiirlerin tümüne bakıldığında çocuğun fiziksel, zihinsel, ruhsal ve kültürel anlamda sahip olması gereken tüm özelliklerin sıralandığı görülmüş; buna bağlı olarak şiirlerde temizliğinden giyimine, eğitiminden sağlığına kadar her açıdan bugünün ideal çocuğunun, yarının ise ideal yurttaşı ve ebeveyninin şablonunun çıkartıldığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Cumhuriyet dönemi, ideal çocuk, ideal yurttaş, millî bilinç.

Kaynakça

• Alabaş, R. (2014). Cumhuriyet Dönemi Çocuk Dergilerinin Eğitim ve Tarih Anlayışı Açısından İncelenmesi (1928-1950). Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimin Kültürel Temelleri Anabilim Dalı, Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Programı, Ankara.
• Arı, İ. (1991). Düşünceleriyle Atatürk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Başboğa, S. (2018). Erken Cumhuriyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Bedeni Ahlaki ve Terbiyevi Özellikleriyle İnşa Edilen Çocuk. Yayımlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Bozkurt, İ., Geylani, N. (2022). “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Tahayyül Edilen Çocukluğun Politik Yapılandırılmasına İlişkin Değerler Aktarımı”. Belgi, (23), 169-195.
• Karar Defteri (1921). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti Karar Defteri. Ankara: 1921.
• Konar, E. (2003). Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi’nin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Mecmua (1926). “Gürbüz Türk Çocuğu Niçin İntişar Ediyor?”. Gürbüz Türk Çocuğu, (1), 1.
• Öztürk, H., Emiroğlu, A. (2022). “Osmanlı Devleti’nin Son Dönemleri ile Erken Cumhuriyet Dönemi Çocuk Yetiştirme Politikaları”. Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 12/3, 565-578.
• Sarıkaya, M. (2007). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bir Sosyal Hizmet Kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (34), 321-338.
• Sel, B. (2016). Cumhuriyet Dönemi (1928-1948) Yurt Bilgisi Ders Kitaplarında Çocukluğun Politik Yapılanmasına İlişkin Bir Araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara.
• Sırrı, S. (1930): “Mürebbiler-Disiplin”. Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi, (40), 4-5.
• Süleyman Nazif (1927). “Unutmayın… Ve verin!..”. Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi, Fevkalade Nüsha, 22-23.
• ŞİRİN, F. S. (2013). “İktidar ve Çocuk”. Turkish Studies, Volume 8/8 Summer, p. 1275-1284.
• Yıldırım A.,Şimşek H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zengin Taş, E. (2023). “Cumhuriyet Dönemi Gürbüz Türk Çocuğu Dergisinde Vurgulanan Çocuk Hakları Temalarının İncelenmesi”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26/49-1, 459-473. İNCELENEN ŞİİRLER 23 Nisan, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.21, s.20.
• Adım Ne?, Gürbüz Türk Çocuğu,1926, S.3, s.23.
• Ana Mektebi, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.4, s.30.
• Anadolu, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.4, s.30.
• Anne, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.20, s.28.
• Anneler, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.3, s.24.
• Bebeler!, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.3, s.27.
• Ben Neyim?, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.2, s.9.
• Bir Günlük İşim, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.4, s.29.
• Çıplak Ayaklı Çocuk, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.24, s.30-31.
• Çocuk, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.7, s.39.
• En Büyük Vazife, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.9, s.28.
• Gazi, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.3, s.10.
• Günay’ın Şiiri, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.9, s. 26.
• Gürbüz, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.21, s.39.
• Haksızlık, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.4, s.29.
• Heves, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.3, s.5.
• İlk Yıldızlar, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.12, s.22.
• İmtihandan Sonra, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.21, s.19.
• İpek Böceği, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.23, s.22.
• Küçük Mekteplinin Elif Ba’dan Şikâyeti, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.23, s.20.
• Merdiven, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.8, s.28.
• Oyunla Ders, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.4, s.30.
• Parmaklar, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.4, s.30.
• Sakarya, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.8, s.29.
• Şehir Çocuğu, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.2, s.22.
• Temizlik, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.2, s.4
• Teşrinlere Dair, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.14, s.20.
• Türk Kızı, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.22, s.25.
• Türk, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.3, s.30.
• Vapur, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.9, s.25.
• Vatan Yavrularımız, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.5, s.25.
• Yaz mı Kış mı?, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.24, s.15.
• Yelkenli Gemi, Gürbüz Türk Çocuğu, 1927, S.9, s.26.
• Yeni Rakamları Öğrendim, Gürbüz Türk Çocuğu, 1928, S.23, s.20.
• Yirmi Dokuz Teşrin-i Evvel, Gürbüz Türk Çocuğu, 1926, S.2, s.29.