COMMON BEAN CULTIVATION AREAS IN ADIYAMAN PROVINCE IDENTIFICATION OF PLANT PROTECTION PROBLEMS

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 18 - 29, 27.06.2025

Meltem Avan , Mahmut İslamoğlu , Zeynal Tümsavaş , Ali Bolat

Öz

With the rapidly increasing world population, food accessibility and food safety problems are increasing day by day. There are some fungal disease agents and bean pests that limit production, quality and yield in beans, an important plant grown in Adıyaman province. The aim of the project was to determine the fungal flora and pests in the bean plant, which contains high amounts of protein, fiber, vitamins, prebiotics and various micronutrients, with the project studies that started recently upon complaints from Çelikhan district of Adıyaman province. For this reason, 52 diseased bean samples were collected in 2022 and 55 diseased bean samples were collected in 2024 during the field surveys conducted in the bean growing areas of Çelikhan district in 2022 and 2024 (Note: Due to the devastating earthquake centered in Kahramanmaraş Pazarcık in Adıyaman province in 2023, field studies and laboratory studies could not be carried out at that time). Fungal disease agents such as Fusarium spp (F. oxysporum f. sp. phaseoli, F. solani, F. acuminatum F. equiseti), Pythium intermedium, Phytophthora capsici, Curvularia verruculosa, Sclerotium rolfsii, Colletotrichum lindemuthianum were detected from the diseased bean roots, leaves and capsules obtained from the samples. As a result of the surveys conducted in the same years, 3 species including Aphis fabae, Tetranychus urticae, Myzus persicae were recorded to cause damage to beans. These results obtained from Adıyaman are instructive for further studies to be carried out for the control of bean microflora.

Anahtar Kelimeler

Common bean , fungal disease , pests , plant protection

Proje Numarası

ZFMAP/2022-0001

ADIYAMAN İLİ FASULYE YETİŞTİRİLİŞ ALANLARINDA GÖRÜLEN BİTKİ KORUMA SORUNLARININ TESPİTİ

Öz

Artan dünya nüfusunun hızla artmasıyla birlikte gıdaya erişilebilirlik ve gıda güvenliği sorunları günden güne artış göstermektedir. Adıyaman ilinde yetiştirilen önemli bir bitki olan fasulyelerde üretimi, kaliteyi ve verimi sınırlayan bazı fungal hastalık etmenleri ve fasulye zararlıları bulunmaktadır. Yüksek miktarlarda protein, lif, vitamin, prebiyotik ve çeşitli mikro besin maddeleri içeren fasulye bitkisinde son zamanlarda Adıyaman ili Çelikhan ilçesinden gelen şikâyetler üzerine başlayan proje çalışmaları ile fungal florayı ve zararlıları belirlemek amaçlanmıştır. Bu nedenle 2022 yılı ve 2024 yılında Çelikhan ilçesi fasulye yetiştiriliş alanlarında yapılan arazi surveylerinde 2022 yılında 52, 2024 yılında ise 55 adet hastalıklı fasulye örneği toplanmıştır (Not: 2023 yılında Adıyaman ilinde gerçekleşen Kahramanmaraş Pazarcık merkez üslü yıkıcı deprem nedeniyle arazi çalışmaları ve laboratuvar çalışmaları o tarihlerde gerçekleştirilememiştir). Örneklerden elde edilen hastalıklı fasulye kök, yaprak ve kapsüllerinden Fusarium spp (F. oxysporum f. sp. phaseoli, F. solani, F. acuminatum F. equiseti), Pythium intermedium, Phytophthora capsici, Curvularia verruculosa, Sclerotium rolfsii, Colletotrichum lindemuthianum gibi fungal hastalık etmenleri tespit edilmiştir. Yapılan surveyler sonucunda yine aynı yıllarda Aphis fabae, Tetranychus urticae, Myzus persica’un de yer aldığı 3 türün fasulyelerde zarar oluşturduğu kaydedilmiştir. Adıyaman'dan elde edilen bu sonuçlar fasulye mikroflorasının kontrolü için yapılacak ilave çalışmalar için yol gösterici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Fasulye , Fungal hastalıklar , zararlılar , bitki koruma

Destekleyen Kurum

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ-BAP PROJESİ

Proje Numarası

ZFMAP/2022-0001

Kaynakça

• Akdağ, C. (2002). Yemeklik tane baklagiller. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:10, Ders Notları Seri No:4.
• Anonim. (2019). Tarım ve orman bakanlığı, Erzincan Tarım ve Orman İl Müdürlüğü Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şubesi.
• Arslan, A. (2000). Orta Anadolu Bölgesi'nde ticari olarak ıspanak üretilen alanlardaki fungal hastalıklar ile etmenlerinin tanılanması, bu hastalıkların yaygınlık ve yoğunluklarının belirlenmesi, mildiyö etmeni Peronospora farinosa f. sp. spinaciae ırkları ve oluşturduğu hastalığa karşı etkili ilaçların saptanması (Doktora tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Aydemir, M. (2008). Zirai Mücadele Teknik Talimatları (Cilt 1-5). Başak Matbaacılık ve Tan. Hiz. Ltd. ŞTi., Ankara, Türkiye.
• Bora, T., & Karaca, İ. (1970). Kültür bitkilerinde hastalığın ve zararin ölçülmesi (Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı No:167). Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir.
• Bozoğlu, H. (1995). Kuru fasulyede bazı tarımsal özelliklerin genotip × çevre interaksiyonu ve kalıtım derecelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma (Doktora tezi). 19 Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Canpolat, S., & Maden, S. (2017). Determination of angular leaf spot caused by Pseudocercospora griseola, on common beans seeds in Western Black Sea Region of Turkey. In 2nd International Balkan Agriculture Congress (p. 93), 16-18 May 2017, Tekirdağ, Turkey.
• Çirka, M. (2012). Doğu Anadolu'nun güneyinde yetiştirilen taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması ve değerlendirilmesi (Doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Domijan, A. M., Peraica, M., Zlender, V., Cvjetkovic, B., Jurjevic, Z., Topolovec-Pintaric, S., & Ivic, D. (2005). Seed-borne fungi and ochratoxin A contamination of dry beans (Phaseolus vulgaris L.) in the Republic of Croatia. Food and Chemical Toxicology, 43, 427-432. https://doi.org/10.1016/j.fct.2004.12.002
• Dovan, A., & Güncan, A. (1997). Konya Yöresinde Fasulye Tarlalarında Sorun Oluşturan Yabancı Otlar, Yoğunlukları, Önemlilerin Oluşturdukları Topluluklar ve Uygun Mücadele Yöntemleri Üzerine Araştırma. In Türkiye II. Herboloji Kongresi (p. 107), 1-4 Eylül, İzmir, Türkiye.
• Elwakil, M. A., El-Refai, I. M., Awadallah, O. A., El-Metwally, M. A., & Mohammed, M. S. (2009). Seed-borne pathogens of faba bean in Egypt: Detection and pathogenicity. Plant Pathology Journal, 8(3), 90-97. https://doi.org/10.3923/ppj.2009.90.97
• Erol, D., Özer, Z., Karslı, F., & Katırcıoğlu, M. (1997). Kozova'da (Tokat) Fasulye (Phaseolus vulgaris L. var. sphaericus Mart) Ekim Alanlarında Sorun Olan Yabancı Otlar. In Türkiye II. Herboloji Kongresi (pp. 119-125), 1-4 Eylül, İzmir, Türkiye.
• Erper, İ., Karaca, G. H., & Özkoç, İ. (2008). Root rot disease incidence and severity on some legume species grown in Samsun and the fungi isolated from roots and soils. Archives of Phytopathology and Plant Protection, 41(7), 501-506. https://doi.org/10.1080/03235400600833779
• FAO. (2022). Crop production and trade data. Retrieved from http://www.fao.org/faostat/en/#data
• Geil, P. B., & Anderson, J. W. (1994). Kuru fasulyenin beslenme ve sağlık etkileri: Bir inceleme. Journal of the American College of Nutrition, 13, 549-558.
• Göbelez, M. (1956). Orta Anadolu'nun bazı illerinde yetiştirilen kültür bitkilerinde tohumla geçen bakteri ve mantari hastalıkların türleri, yayılış alanları ve bunların takribi zarar derecelerinin tespiti üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 107, 111-131.
• Göktepe, O. (2016). Uşak ili nohut ekiliş alanlarında sorun olan yabancı otlar, yoğunlukları ve rastlanma sıklıklarının belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Gül, S. (1967). Böcek koleksiyonlarının hazırlanması ve muhafazası. Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Meslek Kitapları Serisi, 67 s.
• Habtu, A., Sache, I., & Zadoks, J. C. (1996). A survey of cropping practices and foliar diseases of common bean in Ethiopia. Crop Protection, 15, 179-186. https://doi.org/10.1016/0261-2194(95)00121-2
• Hatat, G., & Özkoç, İ. (1997). Bean root-rot disease incidence and severity in Samsun and fungi associated with bean roots and soils. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 21, 593-597. https://doi.org/10.55730/1300-011X.2793
• Kaplan, E., Bal, S. S., & Ayçiçek, M. (2018). Bingöl İlinde yetiştirilen bazı fasulye (Phaseolus vulgaris) çeşitlerinde tespit edilen böcek populasyonları ve Acanthoscelides obtectus'a tepkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 27(1), 47-54. https://doi.org/10.21566/tarbitderg.437268
• Maden, S., & İren, S. (1984). Fasulyelerde tohumla geçen bazı önemli fungal hastalık etmenlerinin tanımlanması, taşınma şekilleri ve mücadele yöntemleri üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınları, BK 2, 1-15.
• Marcenaro, D., & Valkonen, J. P. T. (2016). Seedborne pathogenic fungi in common bean (Phaseolus vulgaris cv. INTA Rojo) in Nicaragua. PLOS ONE, 11(12), e0168662. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0168662
• Montiel Gonzalez, L., Gonzalez Flores, F., Sanchez Garcia, B. M., Guzman Rivera, S., Gamez Vazquez, F. P., Acosta Gallegos, J. A., ... Mendoza Elos, M. (2005). Fusarium species on bean (Phaseolus vulgaris L.) roots causing rots in five states of Central Mexico. Revista Mexicana de Fitopatologia, 23(1), 1-10.
• Nyvall, R. F. (1989). Field crop diseases handbook. New York: Van Nostrand Reinhold. https://doi.org/10.1007/978-1-4757-5221-2
• Ozan, S. (2009). Batı Karadeniz Bölgesinde örtü altında fasülyelerde köşeli yaprak lekesine neden olan Phaeoisariopsis griseola (Sacc.) Ferraris (=Isariopsis griseola Sacc.)'nın tespiti. In Türkiye 3. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri (p. 227), 15-18 Temmuz, Van.
• Ozan, S., & Maden, S. (2010). Batı Karadeniz Bölgesinde örtü altında yetiştirilen fasulyelerde köşeli yaprak lekesi etmeni Pseudocercospora griseola (Sacc.) Ferraris (=Isariopsis griseola Sacc.)'nın izolasyonu. Bitki Koruma Bülteni, 50(2), 65-72.
• Ozan, S., & Maden, S. (2014). Occurrence of angular leaf spot caused by Pseudocercospora griseola, on common beans in Western Black Sea Region of Turkey. In Agribalkan, Balkan Agriculture Congress Book of Abstracts (p. 93), 8-11 September, Edirne.
• Sabry, Y. M. M., Hosseny, M. H., El-Shaikh, K. A. A., Obiadalla, A. H. A., & Mohamed, Y. A. (2013). Seed borne fungal pathogens associated with common bean (Phaseolus vulgaris L.) seeds and their impact on germination. Journal of Environmental Studies, 11, 19-26. https://doi.org/10.21608/jesj.2013.192104
• Soran, H. (1977). The fungus disease situation of edible legumes in Turkey. Journal of Turkish Phytopathology, 6(1), 1-7.
• Soran, H. (1981). Adana ve İçel illerinde fasulye kök çürüklüğü hastalığı fungal etmenlerinin tespiti, dağılışları, patojenleri üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesi Yayını, 1, 1.
• Şehirali, S. (1973). Beslenme ve toprak verimliliğinin artırılması yönünden yemeklik baklagiller. Ziraat Mühendisliği, 8.
• Şehirali, S. (1988). Yemeklik dane baklagiller (Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:1089). Ders Kitabı, Ankara.
• Temiz, K., & Fesli, S. (1974). Ege Bölgesi'nde yetiştirilen sebze türlerine ait çeşitlerde tohumla geçen fungal hastalık etmenlerinin tesbiti üzerinde araştırmalar (Cilt I ve Cilt II). TÜBİTAK, Tarım Ormancılık Araştırma Grubu, Proje No: TOAG-120.
• Tseng, T. C., Tu, J. C., & Soo, L. C. (1996). Natural occurrence of mycotoxins in Fusarium-infected beans. Microbios, 84, 21-28.
• Turak, S., & Arslan, A. (1988). Erzincan ili fasulye ekiliş alanlarında kök çürüklüğüne sebep olan fungal etmenler üzerinde ön çalışmalar. Retrieved April 24, 2007, from http://www.erzincanbk.gov.tr/sb20.htm
• TÜİK. (2025). Retrieved April 27, 2025, from https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr
• Vural, S., & Soylu, S. (2012). Prevalence and incidence of fungal disease agents affecting bean (Phaseolus vulgaris L.) plants. Research on Crops, 13(2), 634-640.
• Yesuf, M., & Sangchote, S. (2005). Occurrence and distribution of major seedborne fungi associated with Phaseolus bean seeds in Ethiopia. The Kasetsart Journal (Natural Science), 39, 216-225.
• Yeşil, S. (2007). Konya ili fasulye ekim alanlarındaki fitopatolojik sorunların tespiti ve tanılanması (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Zengin, H., & Çoruh, İ. (2007). Fasulye (Phaseolus vulgaris L.)'de yabancı ot kontrolü için kritik periyodun belirlenmesi. In Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi (p. 340), 27-29 Ağustos, Isparta, Türkiye.
• Zengin, H., & Çoruh, İ. (2010). Role of two irrigation water sources in composing weed flora of bean fields in Erzincan province. Türkiye Herboloji Dergisi, 13(1-2), 3-7.
• Zümreoğlu, S., & Akbulut, N. (1985). Uşak ili ve Çevresindeki Haşhaş (Papaver somniferum L.) ekim alanlarında görülen zararlılar üzerinde ön çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 24(3), 159-172.