Eğitim Sisteminde Yönetici Yetiştirme ve Atama Tartışmaları

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 18, 30.06.2023

Cemalettin İpek

Öz

Bu makalede, Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve atanması kapsamında yapılan farklı uygulamalar ve bu uygulamalara yönelik tartışmalar değerlendirilmektedir. Değerlendirme sonucunda, okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve görevlendirilmesi kapsamında yeni bir öneri geliştirilmeye çalışılmaktadır. Makalede öncelikle Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana; okul yöneticilerinin yetiştirilmesi sürecinde hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim kapsamındaki uygulamalar, bu uygulamalara yönelik yapılmış araştırmalar (lisansüstü tez, bilimsel rapor ve araştırma makaleleri), milli eğitim şuralarında bu konuda gündeme getirilen öneriler incelenmektedir. Ayrıca makalede Cumhuriyet döneminde bu kapsamda okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve atanması ile ilgili yasal düzenlemeler ele alınarak, alanyazına atıfla tartışılmaya çalışılmaktadır. Makalede, yukarıda ifade edilen hususlar değerlendirilerek, okul yöneticilerinin yetiştirilmeleri ve atanmaları konusunda bazı yeni öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticisi, yönetici eğitimi, yönetici atama

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1998). Toplumsal, kurumsal ve teknik yönleriyle okul yöneticiliği, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Açıkalın, A. (2002). İnsan kaynağının yönetimi ve geliştirilmesi, Pegem A Yayıncılık.
• Akyıldız, S., Filiz, T. ve Kayser, V. (2019). Okul müdürlerinin 2023 eğitim vizyon belgesinde yer alan yöneticilerin mesleki gelişimlerine ilişkin düzenlemelere yönelik görüşlerinin incelenmesi, Milli Eğitim, Özel Sayı, 48(1), 793-826.
• Akyüz, Y. (2012). Başlangıçtan 2001’e Türk eğitim tarihi, 23. Baskı, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Altın, F. ve Vatanartıran, S. (2014). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme, atama ve sürekli geliştirme model önerisi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 17-35.
• Aslanargun, E. (2007). Modern eğitim yönetimi anlayışına yönelik eleştiriler ve postmodern eğitim yönetimi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 195-212.
• Aykut, C. M. (2006). Türkiye ve A.B.D.’de okul yöneticilerinin yetiştirilmesinin karsılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bakioğlu, A. ve Göçmen, G. (2013). Singapur eğitim sistemi, Karşılaştırmalı Eğitim Yönetimi (Ed. Ayşen Bakioğlu), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 127-155.
• Balcı, A. (1988). Etkili okul, Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
• Balcı, A. (1999). Eğitim yöneticisinin yetiştirilmesi. Eğitimde Yansımalar V: 21.Yüzyılın Eşiğinde Türk Eğitim Sistemi, 25-27 Kasım 1999, Ankara: Öğretmen Hüseyin Hüsnü Tekışık Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi Yayınları.
• Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Balcı, A. (2002). Türkiye’de eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi, 21. yüzyıl eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi sempozyumu bildiriler kitabı (Haz: Cevat Elma ve Şakir Çınkır), 16-17 Mayıs 2002, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 327-329.
• Balcı, A. (2008). Türkiye'de eğitim yönetiminin bilimleşme seviyesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54 (54), 181-209.
• Balcı, A., Memduhoğlu, H. B., Erdem, M., İlgan, A.; Taflan, M. (2007) Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Bazı Avrupa Birliği Ülkeleri ilköğretim Okul Yöneticilerinin Seçilmesi ve Yetiştirilmesi Standartlarının Türkiye’deki Öğretmen ve Okul Yöneticileri Tarafından Değerlendirilmesi, Eğitim Yönetimi Kongresi: Eğitim Yönetimini Yeniden Düşünmek, Eğitim Yöneticileri ve Eğitim Deneticileri Derneği, 21-22 Haziran Ankara. Balkar, B. ve Kalman, M. (2015). Okul iklimi, öğretimsel liderlik ve yönetsel liderlik değişkenlerinin okul yöneticiliğine atama yaklaşımları açısından ayırt edicilik düzeyi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi [Electronic Journal of Social Sciences], 14(54), 141-159. Bayrak, C., Himmetoğlu, B. ve Ayduğ, D. (2020). Okul yöneticilerinin 19. Milli Eğitim Şurası Kararları ve 29026 sayılı yönetmelik çerçevesinde okul yöneticilerinin atanması ve değerlendirilmesine ilişkin görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 4(2), 122-142.
• Binbaşıoğlu, C.(1983). Eğitim yöneticiliği. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
• Bursalıoğlu, Z. (1994). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. PegemA Yayıncılık.
• Bursalıoğlu, Z. (1997). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama. Ankara: Pegem Yayınları.
• Cemaloğlu, N. (2005). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme ve istihdamı: Varolan durum, gelecekteki olası gelişmeler ve sorunlar, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 249-274.
• Coleman, M. (1996). Re-thinking training for principals: The role of mentoring. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, 8- 12 April, New York; Yirci, R. (2009). Mentorluğun eğitimde kullanılması ve okul yöneticilerinin yetiştirilmesinde bir model önerisi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dağ, L. (2015). Eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama uygulamalarının değerlendirilmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, S. (2019). 2023 eğitim vizyonu belgesine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri, Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(2), 571-592.
• Erdemir, E. (2000). Postmodern yaklaşımın yönetim ve örgüt yapılarına etkileri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Ereş, F. (2009). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesinde mentorlük, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 157-165.
• Güven Hastürk, D. (2017). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kamu okullarına yönetici atama sisteminin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Işık, H. (2002). Okul müdürlüğü formasyon programları ve okul müdürlerinin yetiştirilmesi, 21. yüzyıl eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi sempozyumu bildiriler kitabı (Haz: Cevat Elma ve Şakir Çınkır), 16-17 Mayıs 2002, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 25-36.
• Jayapragas, P. (2016). Leaders in education program: The Singapore model for developing effective principal-ship capability, Current Issues in Comparative Education (CICE), 19(1), 92-108.
• Jensen, B., Hunter, A., Sonnemann, J. ve Burns, T. (2012). Catching up: Learning from the best school systems in East Asia. Summary Report. Grattan Institute.
• Kaya,Y. K. (1996). Eğitim yönetimi kuram ve Türkiye’deki uygulama. Ankara: Bilim Yayınları.
• Kaya, Y. K. (1999). Eğitim yönetimi: Kuram ve Türkiye’deki uygulama (7.Baskı), Ankara: Bilim Yayınları.
• Konan, N., Bozanoğlu, B. ve Çetin, R.B. (2017). Okul müdürü görevlendirmeye ilişkin müdür görüşleri, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 8(3), 323-349.
• Lim, Y. H. (2006). Education in Singapore: Preparation for school leadership. Australian Secondary Principals’ Association National Conference; Seta (2019). Öğretim lideri vs. okul müdürü, Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul. Memduhoğlu, H. B. (2007). Türk eğitim sisteminde okulların yönetimi ve okul yöneticilerinin yetiştirilmesi sorunsalı, Milli Eğitim, 176, 86-97.
• Murphy, J. (1993). The lanscape of leadership preparation: Reframing the education of school administrators, Newburry Park, CA: Corwin; Şimşek, H. (2004). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Karşılaştırmalı örnekler ve Türkiye için öneriler, Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(307), 13-21.
• Okçu, V. (2011). Türkiye’de okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve atanmasına ilişkin mevcut durum, beklentiler ve öneriler, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 244-266.
• Örücü, D. ve Şimşek, H. (2011). Akademisyenlerin gözünden Türkiye’de eğitim yönetiminin akademik durumu: Nitel bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(2), 167-197.
• Öz, A. (2014). Heyet-i ilmiye toplantıları ve millî eğitim şûralarında din eğitimi, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(29), 129-156.
• Özdemir, S. (1988). Eğitim yöneticisinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Pehlivan Aydın, İ. (2002). Amerika Birleşik Devletlerinde eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi ve yönetici geliştirme akademisi örneği, 21. yüzyıl eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi sempozyumu bildiriler kitabı (Haz: Cevat Elma ve Şakir Çınkır), 16-17 Mayıs 2002, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 275-292.
• Pelit, A. (2013). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesine ve atanmasına ilişkin benimsenen modellerin karşılaştırılması (Türkiye, Fransa, Danimarka ve İngiltere örneği), Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Recepoğlu, E. ve Kılınç, A. Ç. (2014). Türkiye’de okul yöneticilerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi, mevcut sorunlar ve çözüm önerileri, Turkish Studies, 9(2), 1817-1845.
• Savaş, G. (2019). Okul yöneticisi yetiştirmede dünyadaki eğilimler ve Türkiye için öneriler, Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(1), 59-72.
• Schratz, M. (2009). Avusturya’da okul liderliği alanında yapılan geliştirme çalışmaları, Okul Liderliği Anlayışında Değişim Zamanı: Yenilikçi, Gelişen ve Paylaşılan Liderlik Konferansı, 09-10 Nisan 2009, Ankara, Türkiye.
• Seta (2019). Öğretim lideri vs. okul müdürü, Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul.
• Sir Balmuk, E. (2018). 2001–2014 yılları arasında Türkiye’de uygulanan eğitim yöneticisi yetiştirme, seçme ve atama ile ilgili düzenlemeler ve eğitim sendikalarının görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşek, H. (2004). Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi: Karşılaştırmalı örnekler ve Türkiye için öneriler, Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(307), 13-21.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2002). Dünyada eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesine ilişkin başlıca yönelimler ve Türkiye için çıkarılabilecek bazı sonuçlar, 21. yüzyıl eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi sempozyumu bildiriler kitabı (Haz: Cevat Elma ve Şakir Çınkır), 16-17 Mayıs 2002, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 239-253.
• Taymaz, H. (1997). Uygulamalı okul yönetimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Taymaz, H. (2000). Okul yönetimi. 5. Baskı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Tekışık, H. H. (1993). Eğitimde yöneticilik sorunu ve Millî Eğitim Akademisi. Çağdaş Eğitim, 18(192), 1-5.
• Turan, S. (1996). Critical theory and the field of educational administration: toward a humane science, 50th National Council of Professors of Educational Administration (NCPEA), Alaska, USA.
• Turhan, M. ve Karabatak, S. (2015). Türkiye’de okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve yurtiçi alanyazında sunulan model önerilerinin incelenmesi, Turkish Journal of Educational Studies, 2(3), 79-107.
• Türkoğlu, D. (2016). Türkiye’de eğitim sisteminin yönetsel yapısı ve eğitim yöneticisi yetiştirme sürecinin tarihsel gelişimi, Yayınlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldız, B. (2020). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme atama sistemi ve uygulamalarına yönelik görüşler, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yirci, R. (2009). Mentorluğun eğitimde kullanılması ve okul yöneticilerinin yetiştirilmesinde bir model önerisi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 2023 Eğitim Vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf [27.02.2021].