Coğrafi (Menşe) İşaretli İspir Kuru Fasulyesinin Üretim, Pazarlama İmkânlarının Tespiti ve Ülke Ekonomisine Katkısının Artırılmasına Yönelik Öneriler

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 39 - 48, 30.06.2023

Başar Altuntaş , Hüsamettin Kurt

Öz

Türkiye ülke olarak tarım toplumu olmasına rağmen nüfusun çok büyük bir kısmı (%93) kent merkezlerinde yaşamaktadır. Kırsal nüfusun çok düşük olması kır - kent arası sosyal gelişmişlik seviyelerini de olumsuz etkilemektedir.
Erzurum ili İspir İlçesi, ekonomik değeri oldukça yüksek, coğrafi işaretli ürüne sahip bir ilçe olmasına rağmen çok fazla göç veren ve nüfus yoğunluğu en az olan ilçeler arasında yer almaktadır. Yürütülen bu çalışmanın temel amacı tersine göçü cazip hale getirecek üretim ve pazarlamaya ilişkin politika önerilerinde bulunmaktır. Bunun için yörede coğrafi işaretli olan İspir Kuru Fasulyesinin üretiminde ve pazarlanmasında yaşanan sorunların tespit edilmesi hedeflenmiştir. İlçede kuru fasulye tarımı yapan 83 üretici ile yüz yüze anket yöntemiyle veri toplanmıştır. Veri analizinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra ki-kare testi yapılmıştır. Genç kategoride yer alan üreticilerin interneti tarımsal konularda aktif kullanırken, yaş arttıkça kullanım oranı düşmektedir. Eğitim seviyesi arttıkça yetiştiricilikte maliyet hesaplama davranışı artmaktadır. Tarım sigortalarının bilinirliği 36-50 yaş aralığında daha fazla olması; tarım sigortalarının hayata geçtiği dönemlerde bu grubun genç kategorisinde yer alıyor olması ile tarımsal üretimde tecrübeli sayılacak kadar üretimde zaman geçirmiş olmasının payının büyük olduğu tespit edilmiştir. İspir fasulyesinin tanıtımının yapılması ve örgütlü bir yapının kurulması halinde üreticilerin buna destek verecekleri belirlenmiştir. Son aşamada çeşitli öneriler sunularak, çalışma sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İspir kuru fasulyesi, coğrafi işaret, üretici davranışı, kırsal kalkınma

Kaynakça

• Altuntaş, B. (2021). Tarımsal Kooperatifçiliğin Gelişimi ve Kırşehir İlinin Tarımsal Kooperatifçilik Potansiyelinin SWOT Analizi ile Değerlendirilmesi, Ahi Evran International Conference on Scientific Research, 30 Kasım- 2 Aralık, Full-Texts Book, ss.938-949.
• Arıkan, M. (2017). Türkiye’de Coğrafi İşaretli Ürünlerin Kırsal Alana Olan Etkilerinin Üretici Açısından Belirlenmesi: Finike Portakalı Örneği. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• ATO 2021: Coğrafi işaretli ürünler raporu. https://www.atonet.org.tr/ erişim tarihi: 21.12.2021
• Başıbüyük A. (2004). Coğrafi Açıdan Türkiye’de Kırsal Kalkınma Sorunu, Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12).
• Demirer, H.R. (2010). Yöresel Ürün Ve Coğrafi İşaretler; Fransa ve Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Antalya
• DPT (2006). Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi. https://kkp.tarim.gov.tr/Ulusal_kirsal_kalkinma_stratejisi%20(2007-2013).pdf Erişim tarihi: 21.12.2021
• Kan M., Gülçubuk B., Kan A., Küçükçongar M., ‘Coğrafi İşaret Olarak Karaman Divle Tulum Peyniri’, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12, ISSN: 1309-9132, s. 15-23, 2010.
• OECD (2000). Appelations of origin and geographical indications in OECD Member countries: Economic and legal implications, Working Party on Agricultural Policies and Markets of the Committee for Agriculture Joint Working Party of the Committee for Agriculture and the Trade Committee. COM/AGR/APM/TD/WP (2000), 15/Final, Paris.
• Rangnekar, D. (2004). The Socio-Economics of Geographical Indications, (A Review of Empirical Evidence from Europe), Intellectual Property Rights and Sustainable Development, UNCTAD-ICTSD Project on IPRs and Sustainable Development.
• Reviron, S. ; Thevenod-Mottet, E. ; El-Benni, N. (2009). Geographical Indications: creation and distribution of economic value in developing countries, NCCR Trade Regulation Working Paper, Swiss National Centre of Competence in Research, No.14 pp.30 pp. ref.32
• Sayın, B., & Sayın, C. (2004). Türkiye’de tarımsal üretici örgütlenmesi, Avrupa Birliğine uyum hazırlıkları ve tarımsal üretici birlikleri kanunu. Türkiye VI. Tarım ekonomisi kongresi, 16(18), 465-470.
• Srivastav, A. K. (2022). Formula to Determine Sample Size of Population. www.wallstreetmojo.com/sample-size-formula/#popmake-95356 Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2022
• STB (2021). Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı - DAP Bölgesi Yöresel Ürünlerini Ticarileştirme Stratejilerinin Belirlenmesi Projesi, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/2-dap-bolgesi-yoresel-urunlerini-ticarilestirme-stratejilerinin-belirlenmesi.pdf, Erişim Tarihi: 27.10.2021.
• Topbaş, N. T. (2019). Yerel Ve Kırsal Kalkınmada Coğrafi İşaret: Zile Pekmezi Araştırması. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• TÜİK 2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500 erişim tarihi: 05.05.2022
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2023). Tescil ve Başvuru Sayıları. https://ci.turkpatent.gov.tr/veri-tabani Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2023
• WTO, 2014, Uruguay Round Agreement: TRIPS Part II — Standards concerning the availability, scope and use of Intellectual Property Rights http://www.wto.org/english/docs_e/legal_e/27- trips_04b_e.htm