Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarında Kaşıntı Semptomunun Gece Uyku ve Yaşam Kalitesine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 56 Sayı: 2, 89 - 93, 30.09.2023

Esra Türker , Gözdenur Tanrıkulu

https://doi.org/10.20492/aeahtd.1267922

Öz

AMAÇ: Bu çalışmanın amacı kronik böbrek yetmezliği olan ve hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda görülen kaşıntının, onların uyku ve yaşam kalitesine etkisinin belirlenmesidir.
GEREÇ VE YÖNTEM: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma kronik böbrek yetmezliği olan 180 hasta ile Ankara il merkezinde bulunan üç özel diyaliz merkezlerinde Mart-Temmuz 2021 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışmanın verileri Bilgi Formu, 5-D Kaşıntı Ölçeği, Richard-Campbell Uyku Ölçeği ve SF 36- Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir.
BULGULAR: Çalışmada yer alan hastaların orta şiddette kaşıntı yaşadığı belirlenmiştir. 5-D kaşıntı ölçeği ile Richard-Campbell Uyku Ölçeği arasında orta seviye ve negatif yönde anlamlı ilişki belirlenmiştir (r=-,265,p<0,05). Kaşıntı ve uyku arasında orta derecede (F=16,212;p=,004); korelasyonel ilişki bulunmuş ve katsayısı 0,290 olarak belirlenmiştir. Kaşıntı ve yaşam kalitesi arasında yüksek derecede (F=8,777; p=0,001) korelasyonel bir ilişki bulunmuş ve kat sayısı 0,540 olarak belirlenmiştir. Yapılan regresyon analizi sonucunda kaşıntının uyku düzeyine ve yaşam kalitesine etkisi vardır (F=16,212 p=,004; F=8,777 p=0,001).
SONUÇ: Bu çalışma sonucunda kronik böbrek yetmezliği olan ve hemodiyaliz tedavisi alan hastaların orta derecede kaşıntı yaşadığı ve bu durumun hastaların uyku ve yaşam kalitelerinde düşmeye sebep olduğu belirlenmiştir. Kronik böbrek yetmezliği hastalarının kaşıntı düzeyini ve kaşıntıya ilişkin tedavi ve bakım gereksinimlerini belirlemenin, hastaların uyku ve yaşam kalitelerini artırabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kronik böbrek yetmezliği, kaşıntı, uyku, yaşam kalitesi

Kaynakça

• 1.Scherer JS, Combs SA,Brennan F. Sleep disorders, restless legs syndrome, and uremic pruritus: Diagnosis and treatment of common symptoms in dialysis patients. American Journal of Kidney Diseases. 2017;69(1),117-128. doi:10.1053/j.ajkd.2016.07.031
• 2. Köylü H. Glomerül fitrasyon hızı. Köylü H, editör. 4. Baskı. Ankara. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri. 2020. S 323-330.
• 3.Ersoy NA, Akyar İ. Kronik böbrek hastalığı ile ilişkili kaşıntı ve hemşirelik bakımı, JAREN. 2020; 6(3),577-83. doi:10.5222/jaren.2020.22755
• 4. Nissenson AR, Fine RN. Klinik diyaliz. Ankara: Güneş Tıp Kitap Evleri. 2009. 927-937 (Çeviri Ed: E. Akoğlu).
• 5. Akar A, Gür AR. Uremic pruritus. Türkderm. 2000: 34(4), 211-215.
• 6. Keithi-Reddy SR, Patel TV. Uremic Pruritus. Kidney International. 2007; 72(3), 373-377.
• 7.Sümbüloğlu K. Biyoistatistik. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi; 2005.
• 8.Varol E, Sivrikaya KS. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Yaşam Kalitesi ve Hemşirelik. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 8(2), 89-96.
• 9. Ersoy NA, Akyar İ. Validity and reliability of 5-D itch scale on chronic renal disease patients. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 9(4), 455-61. doi: 10.31067/0.2018.66
• 10.Richards KC, O’Sullivan P, Phillips RL. Measurement of sleep in critically ill patients Journal of Nursing Measurement. 2020; 8(2),131–144. doi:10.1891/1061-3749.8.2.131
• 11.Özlü ZK, Özer N. Richard-Campbell uyku ölçeği geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Journal of Turkish Sleep Medicine. 2015; 2,29–32. doi:10.4274/jtsm.02.008
• 12.Ware JE, Sherbourne CD. The MOS 36-item short-form health survey (SF-36) conceptual framework and item selection. Med Care. 1992; 30,473-83.
• 13. Koçyiğit H, Memiş A.Kısa Form 36 (KF36)’nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği [Reliability and validity of the Turkish version of short form-36 (SF-36)]. İlaç ve Tedavi Dergisi. 1999; 12,102-6.
• 14. Ersoy NA, Akyar İ. Multidimensional pruritus assessment in hemodialysis patients. BMC Nephrology 2019; 20(42), 1-7.
• 15. Özkan İ, Taylan S. Hemodiyaliz hastalarında kaşıntı, uyku ve anksiyete arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2020; 15(2), 78-90. doi:0.47565/ndthdt.2020.8
• 16. Kılıç AN, Taşçı S. An important problem among hemodialysis patients: Uremic pruritus and affecting factors. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi. 2014; 23(3),210-216. doi: 10.5262/tndt.2014.1003.06
• 17.Soleymanian T, Alidadiani S, Mahdavi A. Pruritus and insomnia in hemodialysis patients; association with SF36 quality of life and clinical outcomes. Journal of Renal Injury Prevention. 2018; 7(4), 253-8. doi:org/10.15171/jrip.2018.57
• 18.Zucker I, Yosipovitch G, David M, Gafter U, Boner G. Prevalence and characterization of uremic pruritus in patients with end-stage renal disease. Journal of the American Academy of Dermatology. 2003;49,842-6. doi:10.1016/s0190-9622(03)02478-2.
• 19.Edalat-Nejad M, Qlich-Khani M. Quality of life and sleep in hemodialysis patients. Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation. 2013; 24(3),514-8. doi:10.4103/1319-2442.111031
• 20. Rehman IU, Lai MSP, Lim KS, Lee HL, Khan, T.M. Sleep disturbance among Malaysian patients with end-stage renal disease with pruritus. BMC Nephrology, 2019; 20(1), 102. doi:10.1186/s12882-019-1294-1
• 21. Hintistan S, Deniz A. Evaluation of Symptoms in Patients Undergoing Hemodialysis. Bezmialem Science 2018; 6: 112-8. doi:10.14235/bs.2018.1530
• 22. Merkus MP, Krediet RT. Physical symptoms and quality of life in patients on chronic dialysis: Results of the Netherlands cooperative study on Adequacy of Dialysis. Nephrology Dialysis Transplantation, 1999; 14,1163-70. doi:10.1093/ndt/14.5.1163
• 23. Iliescu EA, McMurray MH. Quality of sleep and health-related quality of life in hemodialysis patients. Nephrology Dialysis Transplantation, 2003;18, 126-32. doi:10.1093/ndt/18.1.126
• 24.Elder SJ, Fukuhara S. Sleep quality predicts quality of life and mortality risk in haemodialysis patients: results from the Dialysis Outcomes and Practice Patterns Study (DOPPS). Nephrology Dialysis Transplantation. 2008;23(3), 998-1004. doi:10.1093/ndt/gfm630
• 25. Çalışkan T, Çınar PS. Hemodiyaliz Tedavisi Alan ve Almayan Üremik Hastalarda Kaşıntı Konforu Etkiler mi? Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2019; 14(3): 84-96.
• 26. Küçükünal A, Altunay İK, Salman KE, Atış G. Hemodiyaliz hastalarında üremik pruritus ve yaşam kalitesi ilişkisi. Turkderm - Arch Turk Dermatol Venerology. 2015;49:(Supplement 1):23-7 doi: 10.4274/turkderm.43403