0-5 YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA EKRAN MARUZİYETİ BUNA ETKİ EDEN BAZI AİLESEL FAKTÖRLER VE ANNE DASS-42 ÖLÇEĞİ İLE OLAN İLİŞKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 58 Sayı: 2, 50 - 54, 29.08.2025

Teslime Kılınç , Zahide Yalaki

https://doi.org/10.20492/aeahtd.1649723

Öz

Amaç: 0-5 yaş arası çocuklarda dijital ekran maruziyetinin sosyodemografik veriler ve annenin depresyon, anksiyete, stres durumu ile ilişkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Poliklinikleri’ne başvuran 0-5 yaş arası çocuğu olan annelerden Sosyodemografik veri formu ve Depresyon, anksiyete ve stres skalasını (DASS-42) doldurmaları istendi.
Bulgular: Çalışmaya 156 çocuk ve annesi katıldı. Çocukların yaş ortalaması 31,22±16,14 ay idi. Çocuğun günlük telefon oynama süresi ile çocuğun yaşı, babanın yaşı, babanın ekran süresi ve çocuğun telefon kullanmaya başlama yaşı arasında ilişki saptandı (p<0,001, p=0,028, p=0,035, p<0,001).
Çocuğun günlük tablet kullanım süresi ile çocuğun yaşı, annenin yaşı, babanın yaşı, sosyoekonomik düzey ve çocuğun telefon kullanmaya başlama yaşı arasında ilişki saptandı (p<0,001, p=0,013, p=0,005, p=0,011, p<0,001).
Annelerin depresyon puanları ile babanın günlük ekran süresi ve çocuğun günlük telefon süresi arasında ilişki saptandı (p=0,01, p=0,041). Annelerin stres puanları ile babanın günlük ekran süresi, çocuğun telefon kullanmaya başlama ayı ve annenin çalışıp çalışmaması arasında ilişki saptandı ( p=0,004, p=0,027, p=0,037).
Tartışma: Çocukların çoğunun okul öncesi dönemde dijital ekran ile tanıştığı saptanmıştır. Çocuğun ekran süresi ile anne ve babanın eğitim durumu, ailedeki çocuk sayısı, aile tipi arasında ilişki olmadığı saptanmıştır.
Sonuçlar: Poliklinik kontrolleri sırasında çocuk-ekran ilişkisinin sorgulanmasının, toplumun bu konuda daha fazla bilinçlendirilmesi için yaygın eğitimlerin ve bilgilendirilmelerin faydalı olacağı düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi , dijital ekran , dass-42

Etik Beyan

Etik Kurul dosyası eklenmiştir

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır

SCREEN EXPOSURE IN CHILDREN 0-5 YEARS OLD, SOME FAMILY FACTORS AFFECTING IT AND THE MOTHER RELATIONSHIP WITH DASS-42 SCALE

Öz

Objective: It was aimed to determine the relationship between digital screen exposure in children aged 0-5 years, sociodemographic data and mother's depression, anxiety and stress.
Materials and Methods: Mothers with children aged 0-5 years who applied to Ankara Training and Research Hospital Pediatrics Outpatient Clinic were asked to fill out a Sociodemographic Data Form and Depression, Anxiety and Stress Scales (DASS-42).
Results: 156 children and their mothers participated in the study. The mean age of the participating children was 31.22±16.14 months. A relationship was found between the child's daily phone games playing time and the child's age, father's age, father's screen time, and the child's age at which he started using the telephone (p<0.001, p=0.028, p=0.035, p<0.001).
A relationship was found between the child's daily tablet use and the child's age, mother's age, father's age, socioeconomic level, and the age at which the child started using the phone (p<0.001, p=0.013, p=0.005, p=0.011, p<0.001).
A relationship was found between the mothers' depression scores and the father's daily screen time and the child's daily phone usage time (p=0.01, p=0.041). A relationship was found between mothers' stress scores and father's daily screen time, the age when the child started using the phone, and whether the mother worked or not (p=0.004, p=0.027, p=0.037).
Discussion: It was found that most of the children were familiarized with the digital screen in the pre-school period. It was determined that there were no relationship between the child’s screen time and the educational status of the parents, the number of children in the family, and the family type.
Conclusion: It was thought that it would be beneficial to question the child-screen relationship during the outpatient clinic controls, and to inform the society more about this issue by trainings and educational contents.

Anahtar Kelimeler

preschool , digital screen , dass-42

Kaynakça

• 1. Fiziksel aktivite. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/ detail/physical-activity. Erişim Tarihi: 7.02.2022
• 2. Fang K, Mu M, Liu K, He Y. Screen time and childhood overweight/obesity: A systematic review and meta-analysis. Child Care Health Dev. 2019;45(5):744-53.
• 3. Işıkoglu N, Erol A, Atan A, Aytekin S. A qualitative case study about overuse of digital play at home. Curr Psychol. 2023;42:1676–1686.
• 4. Courage M, Setliff AE. Debating the impact of television and video material on very young children: Attention, learning, and the developing brain. Child Development Perspectives. 2009;3(1):72-8.
• 5. Mitrofan O, Paul M, Spencer N. Is aggression in children with behavioural and emotional difficulties associated with television viewing and video game playing? A systematic review. Child: care, health and development. 2009;35(1):5- 15.
• 6. Miller CJ, Marks DJ, Miller SR, Berwid OG, Kera EC, Santra A. Brief report: Television viewing and risk for attention problems in preschool children. J Pediatr Psychol. 2007;32(4):448-52.
• 7. Weinberg MK, Tronick EZ. Emotional characteristics of infants associated with maternal depression and anxiety. Pediatrics. 1998;102(Supplement_E1):1298-304.
• 8. Rahman A. Can maternal depression increase infant risk of illness and growth impairment in developing countries? Child: care, health and development. 2002;28(1):51-6.
• 9. Niermann CYN, Spengler S, Gubbels JS. Physical activity, screen time, and dietary intake in families: A clusteranalysis with mother-father-child triads. Front Public Health. 2018;276(6):1-12.
• 10. Asgari ücret 2021, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı https:// www.aile.gov.tr/asgari-ucret/asgari-ucret-2021/ Erişim Tarihi: 27.2.2025
• 11. Keskindemirci G. Dil gelişimi gecikmiş olan çocuklarda ekran maruziyeti: Ön çalışma sonuçları. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi. 2020;82(4):29-30.
• 12. Lissak G. Adverse physiological and psychological effects of screen time on children and adolescents: Literature review and case study. Environ Res. 2018;2(3):14-16.
• 13. Akca A, Ayaz Alkaya S. Erken çocukluk döneminde ekran maruziyetinin etkileri. I Uluslararası 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Kongresi. 2019.
• 14. Irmak AY, Erdoğan S. Ergen ve genç erişkinlerde dijital oyun bağımlılığı: Güncel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi. 2016;27(2):128-37.
• 15. Kılıç AO, Sari E, Yucel H, Oğuz MM, Polat E, Acoglu EA, ve ark. Exposure to and use of mobile devices in children aged 1–60 months. Europ J Pediatr. 2019;178(2):221-7.
• 16. Yeşilbağ Ş. Karakter eğitiminin standartlar müfredatıyla birlikte gerçekleştirme. Yaşadıkça Eğitim Dergisi. 2011;110(1):20-6.
• 17. Chang HY, Park EJ, Yoo HJ, Lee JW, Shin Y. Electronic media exposure and use among toddlers. Psychiatry Investig. 2018;15(6):568-73.
• 18. Fitzgibbon ML, Stolley MR, Schiffer L, Kong A, Braunschweig CL, Gomez-Perez SL, et al. Family-based hip-hop to health: outcome results. Obesity (Silver Spring). 2013;21(2):274-83.
• 19. 0-8 yaş arasındaki çocuklar dijital medyayı nasıl kullanıyor? https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2017/11/15/0-8-yasarasindaki- cocuklar-medyayi-nasil-kullaniyor/ Erişim Tarihi: 1.3.2025
• 20. Kourlaba G, Kondaki K, Liarigkovinos T, Manios Y. Factors associated with television viewing time in toddlers and preschoolers in Greece: the GENESIS study. J Public Health. 2009;31(2):222-30.
• 21. Chandra M, Jalaludin B, Woolfenden S, Descallar J, Nicholls L, Dissanayake C, et al. Screen time of infants in Sydney, Australia: a birth cohort study. BMJ Open. 2016;6(10):1-7.
• 22. Byeon H, Hong S. Relationship between television viewing and language delay in toddlers: evidence from a Korea national cross-sectional survey. PLoS One. 2015;10(3):1-12.
• 23. Dennison BA, Russo TJ, Burdick PA, Jenkins PL. An intervention to reduce television viewing by preschool children. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. 2004;158(2):170-6.
• 24. Duch H, Fisher EM, Ensari I, Harrington A. Screen time use in children under 3 years old: a systematic review of correlates. Int J Behav Nutr Phys Act. 2013;10(102):1-10.
• 25. Kabalı HK, Irigoyen MM, Nunez-Davis R, Budacki JG, Mohanty SH, Leister KP, et al. Exposure and use of mobile media devices by young children. Pediatrics. 2015;136(6):1044-50.
• 26. Bank AM, Barr R, Calvert SL, Parrott WG, McDonough SC, Rosenblum K. Maternal depression and family media use: A questionnaire and diary analysis. J Child Fam Stud. 2012;21(2):208-16.
• 27. Certain LK, Kahn RS. Prevalence, correlates, and trajectory of television viewing among infants and toddlers. Pediatrics. 2002;109(4):634-42.
• 28. Çelik E. 4-6 yaş çocukların ekran kullanımının ebeveyn ekran kullanımı ve aile işlevleri ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Adana 2017.
• 29. Günel Karaburun İE. İki yaşından küçük çocuklarda ekran maruziyeti, buna etki eden bazı ailesel faktörler ve anne Beck Depresyon Ölçeği ile olan ilişkisi [Uzmanlık Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2021.