TÜRKİYE’DE TARIMSAL POTANSİYELİN GİZLİ GÜCÜ: COĞRAFİ İŞARETLER VE GELENEKSEL ÜRÜN ADLARI

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 115 - 128, 26.12.2017

Gülşen Keskin

Öz

Türkiye, geleneksel/yerel/yöresel tarım ürünleri ve gıdalarda zengin bir çeşitliliğe ve üretim potansiyeline sahiptir. Bu ürünler ait olduğu ülkenin/bölgenin tanıtımına veekonomisine katkı sağlamakta ve özellikle küresel pazarlarda farklılaşma yaratmada önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de coğrafi işaretlerin korunması ile ilgili temel düzenleme 10 Ocak 2017 tarihine kadar 555 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK), bu tarihten sonra da 6769 sayılı Sinai Mülkiyet kanunu olmuştur. Konunun önemi neticesinde “Ulusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planı”nın hazırlanarak 4 Temmuz 2015 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanması da ulusal politikaların belirlenmesi açısından önemli bir gelişme olmuştur. Türkiye’nin sahip olduğu potansiyel zenginliğin korunması ve küresel pazarlarda var olabilmesi için bu ürünlerin tescil edilmesi, denetimi ve iyi bir yönetişim ile sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekmektedir. Bu nedenlerle; kurumsal kapasiteyi iyileştirme, farkındalık yaratma ve paydaşlar arasında etkin bir koordinasyonun sağlanması önemlidir. Bu çalışmada; Türkiye’de coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adları anlatılmakta ve ticari ilişkilerimizin yoğun olduğu ve aynı zamanda coğrafi işaretler konusunda en gelişmiş ülkelerin yer aldığı AB’deki mevcut son gelişmeler de incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Gıda; Coğrafi İşaretler; Avrupa Birliği

SECRET POWER OF AGRICULTURAL POTENTIAL IN TURKEY: GEOGRAPHICAL INDICATIONS AND TRADITIONAL PRODUCTS

Öz

Turkey has a rich variety and production potential oriented traditional agricultural products and food. Traditional food and agricultural products contribute to the promotion and economy of the country / territory to which it belongs and are used as a significant tool in creating differentiation especially in global markets. Basic regulation related with the protection of geographical indications in Turkey has been provided by Decree Law No. 555 until year of 2017 and has been provided by 6769 numbered Code of Industrial Ownership since then. The "National Geographical Indications Strategy Paper and Action Plan" has been prepared regarding the importance of the matter and has been published in 4 July 2015 dated official gazette and this has been a significant development in determination of national policies. In this study; geographical signs in Turkey, the situation of traditional foods and the significance of geographical signs in the EU process have been examined.

Anahtar Kelimeler

Traditional Foods; Geographical Indication; European Union

Kaynakça

• Amtsblatt der Europaeische Union (2017). Verordnung (Eu) Nr. 1151/2012 Des Europäıschen Parlaments und des Rates vom 21. November 2012 über Qualitätsregelungen für Agrarerzeugnisse und Lebensmittel, Amtsblatt der Europaeische Union, 16 Ocak 2017 tarihinde http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/ de/TXT/?uri=CELEX:32012R1151 erişildi. Amstblatt der Europaeische Union (2017a). Durchführungsverordnung (Eu) Nr. 668/2014 Der Kommıssıon vom 13.Juni 2014 mit Durchführungsbestimmungen zur Verordnung (Eu) Nr. 1151/2012 des Europäischen Parlaments und des Rates über Qualitätsregelungen für Agrarerzeugnisse und Lebensmittel, Amstblatt der Europaeische Union, 16 Ocak 2017 tarihinde http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/ de/TXT/?uri=OJ:JOL_2014_179_R_0007 erişildi. Amt für amtliche Veröffentlichungen der EG., (2007). Politik der Europaeischen Union zur Förderung Landwirtschaftlicher Qualitaetserzeugnisse, Amt für amtliche Veröffentlichungen der Europaeischen Gemeinschaften. Asan, H., (2016). Doğaka Bülten, Nisan 2016, Sayı 9, 7 Mayıs 2017 tarihinde http://www.dogaka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.dogaka.gov.tr_652_YT8H36JR_DOgAKABulten- Mart-2016-Sayi-9.pdf erişildi. Avşar,Y.,K., (2016). Doğaka Bülten, Nisan 2016, Sayı 9, s. 38, 7 Mayıs 2017 tarihinde http://www.dogaka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.dogaka.gov.tr 652_YT8H36JRDOgAKABulten- Mart-2016-Sayi-9.pdf erişildi. Balaban, S., T., (2008). Coğrafi işaretlerin Ekonomik Etkileri, TPE Uzmanlık Tezi, 2-160. Balaban, S., T., (2016). Ekonomik Açıdan Coğrafi İşaretler, FMR Dergisi 2016/1, s. 55-62, 28 Eylül 2016 tarihinde http://www.ankarabarosu.org.tr /siteler/ankarabarosu/frmmakale/2016-1/03.pdf erişildi. BLE (2017). 10 Şubat 2017 tarihinde http://www.ble.de/DE/ Themen/Ernaehrung- Lebensmittel/EU-Qualitaetskennzeichen/eu-qualitaetskennzeichen node.html erişildi. Çalışkan, V., Koç, H., (2012). Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi, Doğu Coğrafya Dergisi Cilt 12, Sayı 28, s. 193-214. European Commission (2017). 8 Şubat 2017 tarihinde https://ec.europa.eu/agriculture/quality.de erişildi. European Commission (2016). Europaeische Kommission, Grünbuch, Bestmögliche Nutzung des traditionellen Wissens Europas: Mögliche Ausdehnung des Schutzes der geografischen Angaben der Europäischen Union auf nichtlandwirtschaftliche Erzeugnisse, den 15.7.2014 COM(2014) 469 final, 4 Ekim 2016 tarihinde http://eurlex. europa.eu/legal-content/DE/TXT/PDF/?uri=CELEX:52014DC 0469&from=DE erişildi. 128 European Commission (2012). 16 Şubat 2012 tarihinde http://ec.europa.eu/ agriculture/quality/schemes/newsletter-2010_ de.pdf erişildi. Food-Monitor (2008). Marketing-Instrumente der Agrarwirtschaft, CMA Broschüre, 10 Mart 2017 tarihnde https://www.food-monitor.de/wpcontent/ uploads/2010/09/11_EU_Schutz _Fachbroschuere.pdf erişildi. Francesco, B.,B., (2015). The Role of Quality Signs Policy Regarding Rural Development and Economical Issues, Taiex Semineri 3/12/2015, Ankara. Gökovalı, U., (2007). Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, s.141-160. Gürsu, P., D., (2008). Avrupa Birliği’nde Kalite Politikası ve Türkiye’nin Uyumu, GTHB AB Uzmanlık Tezi, Ankara. İloğlu, N., (2014). Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Yönetişimi ve Son Gelişmeler, Akdeniz Ülkelerinde Coğrafi İşaretler Paneli, 4 Eylül 2014, Antakya. İloğlu, N., (2014a). Coğrafi İşaretlerin Tescili ve Denetimi Üzerine Farklı Ülke Sistemlerinin İncelenmesi ve Türkiye Uygulaması, Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı Uzmanlık Tezi, s.1-125. Kan, M., Gülçubuk, B., (2008). Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler, U.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, s.57-66. Kan, M., Gülçubuk,B., Küçükçongar, M., (2012). Coğrafi İşaretlerin Kırsal Turizmde Kullanılma Olanakları, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 14(22), s.93-101. Meral, Y., Şahin, A., (2013). Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı, Gemlik Zeytini Örneği, KSÜ Doğa Bil. Derg., 16(4), s. 16-24. Oraman,Y., (2015). Türkiye’de Coğrafi İşaretli Ürünler, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2015: 01, s.76-85. Özdemir, G., Yılmaz, E., Unakıtan, G., Yılmaz, İ., Keskin, G., (2017). Kırsalda Kadının Geleneksel Gıda Üretimi ve Pazarlama İstekliliği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 14(3), s.66-72. Resmi Gazete (2015). Ulusal Coğrafi İşaret Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2015-2018), 04.07.2015 tarih ve 29406 sayılı Resmi Gazete. Resmi Gazete (2017). Sinai Mülkiyet Kanunu, 29944 sayılı Resmi Gazete. Resmi Gazete (2017a). Sinai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik, 24 Nisan 2017 tarih ve 30047 sayılı Resmi Gazete. Tekelioğu, Y., Tozanlı, S., Çağatay, S., (2012). Türkiye ve Diğer Akdeniz Ülkelerinde Coğrafi İşaretler ve Yerel Gıda Değer Zincirlerinin Yönetişimi, 3.Uluslararası Antalya Coğrafi İşaretler Semineri, Akdeniz Üniversitesi Akdeniz Ülkeleri Ekonomik Araştırmalar Merkezi, Antalya. Türk Patent Enstitüsü (2017). Coğrafi İşaretler ve Geleneksel Ürün Adları, TPE, 8 Haziran 2017 tarihinde www.turkpatent.gov.tr erişildi. Türk Patent Enstitüsü (2017a).www.tpe.gov.tr (01.02.2017).