2008 YILI SONRASINDA BANKA İMALAT KREDİLERİ İLE ÜRETİM GÖSTERGELERİ ARASINDAKİ BAĞLANTININ GREGORY-HANSEN EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ ARACILIĞIYLA ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 113 - 138, 29.06.2022

Şenol Kandemir , Elif Sanlı

Öz

İmalat sanayi, üretim sektörünün en önemli bileşeni konumundadır. Bir ülkenin ekonomik büyümesinin temel nedenlerinden birinin, sanayi/imalat sektöründeki büyüme olması, bu sektörde meydana gelen üretimin finansmanının da, esas olarak banka kredisinin yaratılması ve kullandırılması ile gerçekleşmesi beklenmektedir.
Bu bağlamda yapılan çalışmada imalat kredileri, imalat kapasite kullanım oranı, sanayi üretim endeksi ve sermaye malı ithalatı arasındaki nedensellik ilişkisi test edilmiştir. Çalışmada 2009:01-2020:12 dönemine ait aylık veriler kullanılmıştır. Tüm serileri doğrusal hale getirmek ve aykırı gözlemlerin etkisini azaltmak amacıyla logaritmaları alınmıştır.
Analiz sonuçlarına göre; imalat kredileri imalat kapasite kullanım oranının Granger nedeni değildir ancak imalat kapasite kullanım oranı imalat kredilerinin Granger nedenidir. Bir başka deyişle imalat kredilerinde meydana gelen değişikliklerin imalat kapasite kullanım oranından kaynaklandığı ve imalat kapasite kullanım oranından imalat kredilerine doğru tek yönlü bir ilişki bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bankacılık kesimi imalat sanayinin ihtiyaçlarına göre hareket etmektedir. İmalat sanayi sektöründe meydana gelen üretimin artışı, sektörün kullandığı banka kredilerinde artışa neden olmaktadır. Bu nedenle, imalat sanayine yönelik banka kredilerinin daha uygun şartlarda imalat sektörüne ulaştırılmasına yönelik geliştirilecek politikalar, sektörün kredi kullanımını artıracak, böylece imalat sanayi sektörü daha hızlı büyüyebilecek, büyüyen sektör de finansal sektörün ve ülke ekonomisinin gelişmesine neden olabilecektir.

Anahtar Kelimeler

İmalat Kredileri, İmalat Sanayi, Kapasite Kullanım Oranı, Sanayi Üretim Endeksi, Sermaye Malı İthalatı

Kaynakça

• • Abu-Bader, Suleiman ve Aamer S. Abu-Qarn (2008), “Financial Development and Economic Growth: Empirical Evidence from Six MENA Countries”. Review of Development Economics. Vol.12(4), ss.803–817.
• • Acavracı, A., Öztürk, İ. ve Acavracı, S. (2007). Finance – Growth Nexus: Evidence from Turkey, International Research Journal of Finance and Economics, 11, 30-37.
• • Akgüç, Ö. (1992). 100 Soruda Türkiye’ de Bankacılık, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• • Akkay, C. (2010). Finansal entegrasyon sürecinde finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki nedenselliğin Türkiye açısından dönemsel olarak araştırılması. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(2), s. 55-70.
• • Altay, O. (2006). Türk Bankacılık Sistemi, Ege Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 5.
• • Altıntaş, H., & Ayrıçay, Y. (2010). Türkiye'de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sınır Testi Yaklaşımıyla Analizi: 1987-2007. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), s. 71-98.
• • Altunç, Ö. F. (2008). “Türkiye’de Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Ampirik Bir Analizi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 3(2), s. 113-127.
• • Al-Yousif, Y.K. (2001). Financial Development and Economic Growth Another Look at the Evidence from Developing Countries. Review of Financial Economics 11 (2002) 131–150.
• • Ang, James B.; McKibbin, W.k J. (2007). "Financial Liberalization, Financial Sector development and Growth: Evidence from Malaysia", Journal of Development Economics, Vol: 84, Issue: 1, s. 215-233
• • Artun, T. (1983). Türkiye’ de Bankacılık, Tekin Yayınevi, İstanbul.
• • Aslan, Ö. ve Korap, H.L. (2006). Türkiye’ de Finansal Gelişme Ekonomik Büyüme İlişkisi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Güz, Sayı 17.
• • Aslan, Ö., & Küçükaksoy, İ. (2006). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir uygulama. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik(4), s. 12-28.
• • Aşıkoğlu, Y. (1995). Finance, Exchange Rates and Financial Liberalization, SPK Yayını, No:24, Ankara.
• • Aydın, M. and Malcıoğlu, G. (2016). Financial Development and Economic Growth Relationship: The Case Of OECD Countries, Journal of Applied Research in Finance and Economics 2.1: 1-7.
• • Aydın. Y. (2019). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kırılgan Beşli Ülkeleri İçin Analizi, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2019, 4(1): 37-49
• • Bozoklu, Ş. ve Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 161-187.
• • Calderon, C. and Liu L. (2003). The Direction of Causality Between Financial Development and Economic Growth. Journal of Development Economics 72, 321-334.
• • Ceylan, S. ve M. Durkaya (2010). “Türkiye’de Kredi Kullanımı- Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), s. 21-35.
• • Chakravarty, S. and A. Mitra (2009), Is Industry still the engine of growth? An econometric study of the organized sector employment in India, Journal of Policy Modeling 31, 22-35.
• • Contuk, F. Y., ve Güngör, B. (2016). Asimetrik Nedensellik Testi ile Finansal Gelişme Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:71, s.89-108.
• • Çakar, R., Karakaş, G. ve Güngör, S. (2018). Türkiye’de Geleneksel ve Katılım Bankalarının Toplam Kredi Hacimleriyle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, s.69-95.
• • Çeştepe, H. ve Yıldırım, E. (2016). Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı, s.12-26.
• • Danışoğlu, A.Ç. (2004). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Yönetim Dergisi, 49, 19-29.
• • Dasgupta, S. and Singh, A. (2005). Will Services Be the New Engine of Economic Growth in India? Working Papers, University of Cambridge, Cambridge, UK.
• • De Bondt, G., A. Maddaloni, J.L. Peydró ve S. Scopel (2010). The Euro Area Bank Lending Survey Matters: Empirical Evi¬dence for Credit and Output Growth. European Central Bank Working Paper Series. No. 1160.
• • Demetriades, P.O. and K.A. Hussein (1996). Does Financial Development Cause Economic Growth? Time-Series Evidence from 16 Countries. Journal of Development Economics, 51, 387-411.
• • Demir, Y., Öztürk, E., & Albeni, M. (2007). Türkiye'de finansal piyasalar ile ekonomik büyüme ilişkisi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(13), s. 438-456.
• • Demirci, N. S. (2017). İmalat Sanayi Sektöründe Üretim ve Banka Kredileri İlişkisi: Türkiye İçin Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1, Yıl: 2017, s. 35-61
• • Dickey, D., & Fuller, W. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series With a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 427-431.
• • Doğan, H. (2008). Türkiye’de finans ve reel ekonomi ilişkisi: Schumpeter haklı mıydı? İktisat, İşletme ve Finans, 23(272), s. 49-79.
• • European Commission. European Competitiveness Report 2013.Towards Knowledge-Driven Reindustrialisation, European Commission Staff Working Document SWD (2013)347 final, 2013
• • Ghirmay, T. (2004) Financial Development and Economic Growth in Sub-Saharan African Countries: Evidence from Time Series Analysis. African Development Bank, Abidjan.
• • Göçer, İ., M. Mercan ve M. Bölükbaş (2015). “Bankacılık Sektörü Kredilerinin İstihdam ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Ekonomisi İçin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş Bütünleşme Analizi”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), s. 65-84.
• • Gövdere, B. ve can, M. (2016). Enerji Tüketimi, Dışa Açıklık, Finansal Gelişme, Sabit Sermaye Yatırımları ve Dış Ticaretin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 1
• • Granger, C. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 424-438.
• • Greenwald, B.C. and Stiglitz, J. E. (1992). Macroeconomic Models With Equity And Credit Rationing, NBER Working Papers Series, N. 3533, P. 1-42.
• • Güneş, S. (2013), “Finansal Gelişmişlik ve Büyüme Arasındaki Nedensellik Testi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt:14, Sayı:1, s.73-85.
• • Güngör, Y., & Yılmaz, Ö. (2008). Finansal piyasalardaki gelişmelerin iktisadi büyüme üzerine etkileri: Türkiye için bir VAR modeli. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), s. 173-193.
• • Ismail, F., Ab-Rahim, R. and Pei-Chin, L. (2019). Nexus Between Financial Development and Economic Growth, Academic Research in Business & amp; Social Sciences, Volume:9, No:1, p.26-44.
• • Jeon, Y. (2006). Manufacturing, Increasing Returns and Economic Development in China, 1979-2004: A Kaldorian Approach. Department of Economics Working Paper Series, 8, 1-32.
• • Kahraman, S. ve Şişmanoğlu, G. (2019). Atatürk Dönemi İktisadi Devletçi Sanayileşme Politikaları, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 17, Ocak. 627-656
• • Kar, M. ve Pentecost, E. (2000). Financial Development and Economic Growth in Turkey: Further Evidence on the Causality Issue, Loughborough University Financial and Economics Research, Loughborough.
• • Kar, M., & Ağır, H. (2006). Menkul kıymetler piyasaları finansal kalkınma ve ekonomik büyüme: Türkiye örneği. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 56(1), s. 13-46.
• • Kar, M., Nazlıoğlu, Ş., & Ağır, H. (2014). Trade openness, financial development and economic growth in Turkey: Linear and nonlinear causality analysis. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 8(1), s. 63-86.
• • Karaca, O. (2012). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme: Türkiye için bir nedensellik analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 6(2), s. 85-111.
• • Karamelikli, H., & Keskingöz, H. (2017). Finansal gelişme bileşenlerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), s. 683-701.
• • Kaygusuz, İ. (2008). Kurumsal ve Bireysel Kredilerin Büyüme İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• • Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2001). Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• • Keskin, N., & Karşıyakalı, B. (2010). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye Örneği. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 47(548), s. 76-94.
• • Kılıç, M., Gürbüz, A. ve Ayrıçay, G. (2018). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi DergisiCilt 9, Sayı 1, s.53-68
• • Kılıçbay, A. (1985). Türk Ekonomisi, Modeller, Politikalar ve Stratejiler, Türkiye İş Bankası Yayınları, 263.
• • Le, K-S., Gasbarro D. and G. Gullen. (2014). The Relation Between Financial Development, Energy Consumption and Economic Growth: Empirical Evidence for the United States. 27th Australasian Finance and Banking Conference, http://papers.ssrn.com/sol3/-papers.cfm?-abstract_id=2484279, Erişim Tarihi: 13.11.2015.
• • Levine, R. and King, R. (1993). Finance and Growth: Schumpeter Might be Right, The Quarterly Journal of Economics Vol. 108, No. 3, pp. 717-737.
• • Loto, M. A. (2012). Global Economic Downturn and the Manufacturing Sector Performance in the Nigerian Economy (A Quarterly Empirical Analysis), Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences (JETEMS), 2012:3 (1): 38-45.
• • Manga, M., Destek, M. A. ve Düzakın, E. (2016). Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Finansal Gelişme İlişkisi: Zamanla Değişen Nedensellik Yaklaşımı, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:20. Sayı:2, Aralık.
• • Mercan, M. (2013). “Kredi Hacmindeki Değişimlerin Eko¬nomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Ekonomisi İçin Sınır Testi Yaklaşımı”. TBB Bankacılar Dergisi. 84, s.54-71.
• • Mercan, M., & Peker, O. (2013). Finansal gelişmenin ekonomik büyümeye etkisi: Ekonometrik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), s. 93-120.
• • Mhadhbi, Khalil (2014). “Financial Development and Economic Growth: A Dynamic Panel Data Analysis”, International Journal of Econometrics and Financial Management, 2(2), 48-58.
• • Mishkin, F.S. (1994). Symposium on the Monetary Transmission Mechanism. Journal of Economic Perspectives, 9(4): 3-10.
• • Ofori-Abebrese, G., Pickson, R.B., ve Diabah, B.T. (2017). Financial Development and Economic Growth: Additional Evidence from Ghana, Modern Economy, Volume:8, p.282-297.
• • Özcan, B., & Arı, A. (2011). Finansal gelişme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin ampirik bir analizi: Türkiye örneği. Business and Economics Research Journal, 2(1), s. 121-142.
• • Öztürk, İ. (2008). Financial development and economic growth: Evidence from Turkey. Applied Econometrics and International Development, 8(1), s. 85-98.
• • Öztürkler, H. ve Çermikli, A. H. (2007). Türkiye’de Bir Parasal Aktarım Kanalı Olarak Banka Kredileri. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 44(514): 57-68
• • Özün, A. ve Çifter, A. (2007). Industrial production as a credit driver in banking sector: An empirical study with wavelets. Bank and Bank Systems, 2 (2): 69-80.
• • Parasız, İ. (2003). Türkiye Ekonomisi. Ezgi Kitabevi. Bursa.
• • Pata, U. K., ve Ağca, A. (2018). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, s.115-128.
• • Perera, N. and Paudel, R. C. (2009). Financial development and economic growth in Sri Lanka, Applied Econometrics and International Development, Volume:9, Issue:1, p.157-164.
• • Phillips , P., & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 335-346.
• • Rajan, R. G., Zingales, L. (2003), “The Great Revesals: The Politics of Financial Development in The Twentieth Century”, Journal of Financial Economics, Vol. 69, s.5-55
• • Sak, G. (1995). Public Policies Towards Financial Liberalization: A General Framework and An Evaluation of The Turkish Experience in the 1980's, SPK Yayınları, No. 22, Ankara.
• • Sak, G., Özatay, F. ve Öztürk, E. (1996). Şirketler Kesiminin Finansman Sorunları ve Alternatif Finansman Kaynakları, İstanbul: TÜSIAD Yayınları.
• • Schumpeter, J.A. (1911). The Theory of Economic Development, Harvard University Press, Cambridge.
• • Sever, E. ve Han, V. (2015). Türkiye’de Reel Kesim ile Bankacılık Kesimi Arasındaki İlişkinin Analizi: Sektörel Bir Yaklaşım, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(2). 1-9
• • Shaw, E. (1973). Financial Deepening in Economic Development, Oxford University Press, New York.
• • Sönmez, E. F. ve Sağlam, Y. (2018). Finansal Gelişme ve Ticari Açıklık ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Avrupa Dönüşüm Ülkeleri Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:18, Sayı:4, s.59-72. ss.65-78.
• • Swamy, V. and Dharani, M. (2018). An Alternate Approach in Exploring The Causal Link Between Financial Development And Economic Growth-Evidence From Advanced Economies, International Journal of Finance and Economics, 23, p.55-76.
• • Şahin H. (1999). Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• • Şahin, D. (2017). Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:7, Sayı:12, s.12-22.
• • Şahinkaya, S. (1999). Sanayileşme Süreçleri ve Kalkınma-Yatırım Bankaları, Mülkiye Yayınları, Ankara, No: 23. • TCMB (2013). Parasal Aktarım Mekanizması, TCMB Yayınları.
• • Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1983). 1929 Dünya Buhranında Türkiye’ nin İktisadi Politika Arayışları. Türkiye Belgesel İktisat Tarihi Serisi. No:2, ODTU. Ankara.
• • Temelli, F. ve Şahin, D. (2018). Türkiye ve APEC Ülkelerinde Hisse Senedi Piyasası Gelişiminin Makroekonomik ve Kurumsal Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz, UİİİD-IJEAS, 2018 (Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı), s.257-270
• • Tezel, Y.S. (2002). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• • Tiryaki, G. “Türkiye’de Bireysel Kredilerin Ekonomik Büyüme ve Cari Açık ile İlişkisi”. TBB Bankalar Dergisi. Aralık 2014. Sayı 91, ss.55-74.
• • Tuna, K., ve Bektaş, H. (2013). Kredi Hacminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Rolünün İncelenmesi: Türkiye Örneği, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 139-150
• • Türkoğlu, M. (2016). Türkiye’de Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyümeye Etkileri: Nedensellik Analizi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 6 (1) 2016 s.84-93
• • Vurur, S.N. ve Özen, E. (2013). Türkiye’de mevduat banka kredisi ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (3): 117-131.
• • Yıldırım, S., Özdemir, B. K. and Doğan, B. (2013). Financial Development and Economic Growth Nexus in Emerging European Economies: New Evidence from Asymmetric Causality, International Journal of Economics and Financial Issues, Cilt:3, Sayı:3, s.710-722.
• • Yıldız, S. ve Atasaygın, H. (2015). Financial deepening and Economic growth: The Turkish experience. American Journal of Economics, 5 (5): 477-483.
• • Yılmaz, E., Kayalıca, M. Ö. (2008). Finance-Growth Nexus, Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 94- 117.
• • Yiğitbaş, Ş. B. (2013). Parasal Aktarım Mekanizması: Türkiye’de Banka Kredi Kanalı, Bankacılar Dergisi, Sayı 85, s. 71-80.
• • Westkamper, E. (2014). Towards the Re-Industrialization of Europe: A Concept for Manufacturing for 2030, Springer-Verlag Berlin Heidelberg.