Examining the Opinions of Field Experts on the Common Turkic Alphabet and Common Written Language

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 415 - 434, 31.07.2025

Emre Bayrakdar , Kemal Mutlu

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1661383

Öz

Anahtar Kelimeler

Common Turkic alphabet , common written language teaching , opinions field expert

Ortak Türk Alfabesi ve Ortak Yazı Dilinin Öğretimi Üzerine Alan Uzmanlarının Görüşlerinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, ortak Türk alfabesi ve ortak yazı dilinin öğretimi üzerine alan uzmanlarının görüşlerinin derinlemesine incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma stratejisi içerisinde yer alan durum çalışması deseni temele alınmıştır. Çalışmanın katılımcılarını Türkiye, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Doğu Türkistan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki üniversitelerde veya akademilerde görev yapan 15 alan uzmanı oluşturmuştur. Katılımcılar, amaçlı örnekleme yöntemlerimden maksimum çeşitlilik örneklemesiyle belirlenmiştir. Çalışma kapsamında veri toplamak amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan ve iki bölümden oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşme formunun ilk bölümünde katılımcıların kişisel bilgilerini edinmeye olanak sağlayan maddeler, ikinci bölümünde ise 13 adet açık uçlu soru yer almaktadır. Elde edilen veriler, araştırmanın amacına uygun olarak içerik çözümlemesi türlerinden kategorisel çözümleme tekniği ile analiz edilmiştir. Çözümlemeler sonucunda katılımcıların yanıtlarına dayalı bulgular; sesbirimsel kapsam, olası kazanımlar, kullanım alanları, benimsenme durumu, sonraki adımlar, iletişim dili tanımı, öğretimsel uygulamalar, paydaşların öncelikli sorumlulukları olmak üzere 8 tema altında sıralanmıştır. Çalışma sonucunda ortak Türk alfabesinin Türk Devlet ve Toplulukları arasındaki birlik, beraberliğin sağlanması ve ilişkilerin güçlenmesi için bir gereklilik olduğu; ancak politik, ekonomik, ideolojik vb. engellerden dolayı bu zamana kadar söz konusu birliğin sağlanamadığı ve bahsi geçen engeller kaldırılmadıkça ilgili amaçların gerçekleşmesinin mümkün olamayacağı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ortak Türk alfabesi , ortak yazı dilinin öğretimi , alan uzmanlarının görüşleri

Etik Beyan

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulunun 05.11.2024 tarihinde gerçekleşen toplantısında 2024/515 numaralı ve E-74555795-050.04-1149286 sayılı kararı ile etik kurul onayı alınmıştır

Kaynakça

• Abdieva, R. (2017). Bağımsızlıklarını kazandıktan sonra Türk Cumhuriyetlerinin dil politikaları ve Türkiye ile ortak dil ve ortak alfabe çalışmaları. Uluslararası Türk Lehçeleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 104-119. https://doi.org/10.30563/turklad.357305
• Adıgüzel, O. C. (2016). Eğitim programlarının geliştirilmesinde ihtiyaç analizi el kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Atabey, İ. (2024). Türkçe-yazı ilişkisi ve bağımsızlıklarının 30. yılında Türk Cumhuriyetlerinde alfabe. Uluslararası İdil-Ural ve Türkistan araştırmaları dergisi, 6(2), 207-220. https://doi.org/10.59305/ijvuts.1532540
• Bayçura, Ü. (1982). İçtimaî-Tarihî amillerin alfabeler ve imlalar üzerinde tesiri (Çev. D. Elçin). Türk Kültürü, 20(226), 218-225.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2014). Bitmeyen öykü: Alfabe tartışmaları. Ankara: Ahmet Yesevi Üniversitesi.
• Demir, N. (2006). Türkiye'de dil-lehçe-şive-ağız tartışmaları. A. Menz and C. Schroeder (Ed.), Türkiye'de dil tartışmaları içinde (ss. 119-146). İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Demirci, Ü. Ö. (2011). Türk Dünyasında Latin alfabesine geçiş süreci (Geçmişten günümüze). Türk Yurdu Dergisi, 31(287), 225-229.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri: Yaklaşım, yöntem ve teknikler (6. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Ercilasun, A. B. (2015). Dilde birlik. Ankara: Akçağ.
• Gökdağ, B. A. (2013). Türk Dünyasında iletişim dili meselesi. Yeni Türkiye, (55), 562-567.
• Güler, H. (2019). Türk Dünyası'nda ortak yazı dili ve alfabe meselesi. Türk Ekini, 2, 14-20.
• Hablemitoğlu, N. (2017). Gaspıralı İsmail. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Johanson, L. (2002). Türk yazı dillerinin ve yazı sistemlerinin geçerliliğine dair (Çev. M. Uğurlu). Türk Bilig, 4, 71-79. İbrahimov, E. (2016). Türk dünyasında ortak konuşma dili oluşturulmasında alfabe imla sorunları, Gazi Türkiyat. Bahar (18), 213-220.
• İbrahimov, E. (2023). Language policy in Turkic States and Societies historical. Selçuk Türkiyat, 60, 327-352. Kara, A. (2024). Alfabe sempozyumu ve Türk Dünyasının dil meselesi. https://www.abdulvahapkara.com/alfabe-sempozyumu-ve-turk-dunyasinin-dil-meselesi adresinden 25.11.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Kara, M. (2009). Türk Cumhuriyetleri ve otuz dört harfli ortak Latin alfabesi. Turkish Studies, 4(3), 1301-1310. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.729
• Kaşgarlı, R. (2021). Bir dil üç alfabe: 20. yüzyılın başından günümüze Uygur Türklerinin kullandığı alfabeler. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 51, 11-34. https://doi.org/10.24155/tdk.2021.155
• McMillan, J. and Schumacher, S. (2014). Research in education evidence-based inquiry (7nd Ed.). Pearson. Memmedova, A. (2019). Ortak Türk alfabesi ve ortak Türk dili meselelerine tarihsel bakış. Journal of Social Humanities and Administrative Sciences, 5(16), 358-364. http://dx.doi.org/10.31589/JOSHAS.125
• Merriam, S. B. and Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4nd Ed.). California: Jossey Bass.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd Ed.). California: SAGE Publications.
• Öner, M. (1998). Ortak Türk alfabesi hakkında bazı notlar. Avrasya Etüdleri, 13, 71-79.
• User, H. Ş. (2006). Başlangıcından günümüze Türk yazı sistemleri. Ankara: Akçağ.
• Üçüncü, K. (2022). Tarihten günümüze Türk dilinin görünümü üzerine bir değerlendirme. Düşünce Dünyasında Türkiz, 1(3), 147-154.
• Ünver, G., Bümen, N. T. ve Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı bakışı: Ege Üniversitesi örneği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(155), 63-77.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2024a). Türk Dünyası ortak alfabe konusunda uzlaştı. https://tdk.gov.tr/icerik/basindan/turk-dunyasi-ortak-turk-alfabesinde-uzlasti/ adresinden 7.10.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Türk Dil Kurumu (2024b). Ortak Türk alfabesine ilişkin duyuru. https://tdk.gov.tr/icerik/basindan/ortak-turk-alfabesine-iliskin-duyuru-2/ adresinden 8.10.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.