CHP Yardım Sandığının Kurulması ve Lağvedilmesi

Yıl 2021, , 85 - 98, 31.03.2021

Ahmet İlyas

https://doi.org/10.31592/aeusbed.694617

Öz

İkinci Dünya Savaşı’na Türkiye fiili olarak girmemesine rağmen, savaşa girmiş bir ülke kadar ciddi sıkıntı yaşamıştır. Çünkü üretici konumunda olan çalışan nüfus, bir anda silah altına alınmıştır. Silah altına alınan çalışan nüfus artık tüketici hale gelmiştir. Savaşın getirmiş olduğu yıkım sadece fiziksel değildi. Zihinsel bir yorgunluğu da beraberinde getirmiştir. Bilhassa savaş sırasında ithalatın çok pahalı olması hasebiyle durdurulmuştu. Türkiye bu dönemde sadece kendi kendine yeten bir ülke haline gelmeye çalıştı. Öyle ki bu durum yaşam için gerekli olan gıda ve tüketim mallarının tükenmesine sebep oldu. Devlet, bu hızlı tükeniş karşısında çıkarmış olduğu kanunlarla halka yardım etmeye çalıştıysa da başarılı olamadı. Bu süre zarfında istifçilik karaborsacılık da yaygınlaşmaya başladı.
Bu çalışmada dünya savaşının getirmiş olduğu sosyal ve ekonomik sorunların azaltılması amacıyla CHP Genel Sekreterliğine bağlı yardım sandığını konu almaktadır. Yardım sandığı kendisine üye olan kişilerin ekonomik sorunlarına yardımcı olmaya çalışırken, öte yandan parti içi duygusallık düzeyinin de artırılmasına yardımcı olmaya çalışmıştır. Çalışmada yardım sandığına başvuran kişilerin hangi sebeple başvuru yaptığı da özellikle değinilmiştir. Ayrıca yaklaşık on yıl boyunca çalışmalarını sürdüren yardım sandığının her yıl düzenli olarak yaptığı toplantı ve değerlendirmeler de bu çalışmanın içeriğinde yer almaktadır. Çalışmanın son kısmında yaşanan iktidar değişikliği birlikte yardım sandığının kapatılması ve üyelerin birikimlerini yardım sandığından alması da bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

CHP, Yardım Sandığı, İkinci Dünya Savaşı, Genel Sekreterlik

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri (TBMM ZC) Türkiye Cumhuriyeti Resmî Gazetesi
• Eserler Ataay, I. D. (1974). Türkiye'de Elli Yıllık Maaş ve Ücret Uygulaması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 430-455. Avcıoğlu, D. (1996). Türkiye'nin Düzeni . İstanbul: Tekin Yayınları. Aydemir, Ş. S. (1993). İkinci Adam 1884-1938. İstanbul: Remzi Kitapevi. Bakırcı, F. (2006). Meclis Üyelerinin Aylık ve Diğer Ödenekleri. Yasama Dergisi, 27-70. Barutçu, F. A. (1977). Siyasi Anılar 1939-1954. Milliyet Yayınları: İstanbul. Berktaş, e. Z. (2014). Kara Defter Atatürk' ün Silah Arkadaşı İhsan Eryavuz Anlatıyor. İstanbul: Timaş Yayınları. Boratav, K. (1990). Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. İstanbul: Gerçek Yayınları. Demirel, A. (2003). Birinci Meclis’te Muhalefet İkinci Grup. İstanbul: İletişim Yayınları. Ergin, F. (1943). Harp Zamanında Devletin Ekonomiye Müdahalesi. İstanbul: Cumhuriyet Matbaası. Gündoğdu, C. (2004). İlk Meclis Anketi Birinci Dönem TBMM Üyelerinin Gelecekten Bekledikleri. Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları. Hafızoğulları, Z. (2000). İzmir İktisat Kongresi Görüşler ve Değerlendirmeler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi , 289-311. Kansu, M. M. (1986). Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Karaosmanoğlu, Y. K. (1984). Politikada 45 Yıl. İstanbul: İletişim Yayınları. Metinsoy, M. (2016). İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nennioğlu, S. Y. (2018). OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E BİR SOSYAL YARDIM UYGULAMASI: HIDEMÂT-I VATANİYE TERTiBİNDEN BAĞLANAN MAAŞLAR (1909-1938). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nur, R. (1967). Hayat ve Hatıratım . İstanbul: Altındağ Yayınevi. Pektaş, Ş. (2003). Milli Şef Döneminde(1938-1950) Cumhuriyet Gazetesi. İstanbul: Fırat Yayınları. Seviğ, V. R. (1951). 23 Nisan 1919'dan 24 Nisan 1924'e Kadar Anayasa Hareketleri . Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-72. Şapolyo, E. B. (1969). Mustafa Kemal ve Birinci Büyük Millet Meclisi. Ankara: Ülkemiz Yayınları,. Tekeli, İ., & İlkin, S. (2014). İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi. İstanbul: İletişim Yayınları. Timur, T. (1993). Türk Devrimi ve Sonrası. Ankara: İmge Kitapevi. Timur, T. (1994). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş. İstanbul: İletişim Yayınları. Toker, M. (Ankara). Tek Partiden Çok Partiye 1944-1950. 1998: Bilgi Yayınevi. Tuğluoğlu, F. (2001). Tek Parti Döneminde Hükümet Memur Dayanışması. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 353-373. Yuca, İ. S. (2016). I. TBMM’NİN YARDIMA MUHTAÇ MEBUSLARI MESELESİ. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 831-844.