Yatılı Okullarda Görev Yapan Öğretmenlerin İş Doyumlarının İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 828 - 841, 30.11.2020

Oğuzhan Yıldırım

https://doi.org/10.31592/aeusbed.686646

Öz

Bu araştırmada yatılı okullarda görev yapan öğretmenlerin iş doyumlarının ayrıntılı biçimde analiz edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yaklaşıma dayanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Çalışma grubunda yatılı okullarda görev yapan gönüllü 18 öğretmen yer almıştır. Veri toplama kısmında araştırmacı tarafından hazırlanan 17 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu formdan elde edilen veriler içerik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Analizler sonucunda; üç tema (Kazanç, Güçlük ve Gelecek Planları) ve bu temalara ait dokuz alt tema oluşturulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre yatılı okullarda çalışan öğretmenlerin iş doyumlarını etkileyen içsel ve dışsal birçok faktör olduğu görülmüştür. Bu öğretmenlerin iş doyumlarını düşüren faktörlerin başında gece nöbetleri/belleticilik görevleri, yorgunlukları ve sorumlulukları gelmiştir. Ancak okulun aile ortamı gibi olması ve öğrencilerle kurulan olumlu ilişkiler öğretmenlerin iş doyumlarını artırmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular alanyazı çerçevesinde tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İş doyumu, Yatılı okul, Nöbet, Nitel araştırma

Kaynakça

• Adıgüzel, Z., Karadağ, M., & Ünsal, Y. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin iş tatmin düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 49-74.
• Agho, A., Mueller, C. & J. Price (1993). “Determinants of employee job satisfaction: an emprical test of causal model”. Human Relations, 46(8), 1007-1027.
• Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 57–71.
• Aralpcan, H. (1998). Yatılı ilköğretim bölge okulları’nın sayısal gelişimi ve hizmet sunduğu çevre. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Arı, A. (2002). Normal, taşımalı ve yatılı ilköğretim okullarının karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi, 1(11), 153-154.
• Arı, E. (2015). Öğretmenlerin iş doyumlarının mesleki tükenmişlik üzerine etkisinin yapısal eşitlik modeli ile araştırılması. Journal of International Social Research, 8(39).
• Arifin, H. M. (2015). The influence of competence, motivation, and organisational culture to high school teacher job satisfaction and performance. International Education Studies, 8(1), 38-45.
• Aslan, E. ve Erbay, E. (2017). Ankara Aile ve Sosyal Politikalar il müdürlüğüne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanları ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 535-556.
• Başaran, İ. E. (2000). Örgütsel davranış. Ankara: Feryal Yayınevi.
• Başaran, M., & Güçlü, N. (2018). Okul yöneticilerinin yönetim biçimleri ile öğretmenlerin iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 949-963.
• Bogler, R., & Nir, A. E. (2015). The contribution of perceived fit between job demands and abilities to teachers’ commitment and job satisfaction. Educational Management Administration & Leadership, 43(4), 541-560.
• Çelik, N. (2017). Yatılı bölge ortaokulları ile diğer devlet okullarında çalışan öğretmenlerin iş tatmin düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi, Erzincan.
• Çelikkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çokluk, Ö. (2003). Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar Uygulamalar ve Sorunlar. (2. Baskı) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çoruk, A., & Çicek, H. K. (2017). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algıları ile iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 750-761.
• Dağlı, A., & Gündüz, H. (2008). Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri (Diyarbakır ili örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (10), 12-35.
• Demirtaş, Z., & Nacar, D. (2018). Öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. Eğitim Yansımaları, 2(1), 13-23.
• Eraslan, L. (2006). Yalnızlığın okulları YİBO’lar., 08.11.2019 tarihinde http://www.memurlar.net/haber/38102/ adresinden erişilmiştir.
• Gedik, A. ve Üstüner, M. (2017). Eğitim örgütlerinde örgütsel bağlılık ve iş doyumu ilişkisi: bir meta analiz çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 41-57.
• Gill, F. (1999). “The meaning of work. lessons from sociology, psychology and political theory”. Journal of Socio-Economics, 6 (28), 725-743.
• Gökyer, N. (2011). Yatılı ilköğretim bölge okullarının sorunlarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 288-310.
• Gündüz, H. (2006), Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• İnal, U., & Sadık, F. (2011). Adana ili sınırları içerisindeki yatılı ilköğretim bölge okullarında bulunan öğrenci ve öğretmenlerin okul yaşam kalitesi algılarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 243-258.
• İnal, U., & Sadık, F. (2014). Yatılı İlköğretim Bölge Okullarının Okul Yaşam Kalitesine İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 169-194.
• İşgör, I. Y., & Haspolat, N. K. (2016). Investigating the psychological well-being and job satisfaction levels in different occupations. International Education Studies, 9(12), 194-205.
• Jackson, S. E., Schwab, R. L., & Schuler, R. S. (1986). Toward an understanding of the burnout phenomenon. Journal of Applied Psychology, 71(4), 630-640.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları nicel, nitel ve karma yaklaşımlar. (4. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• Kachhawa, P. S., Joshi, A., & Gajraj, A. (2018). An assessment of teacher's job satisfaction and its possible effects on student achievements. Indian Journal of Positive Psychology, 9(1), 152-154.
• Kazu, İ. Y., & Aşkın, Z. (2011). Yatılı ilköğretim bölge okullarının etüt saatlerinde ve boş zaman etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar (Elazığ ili örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(3), 39-46.
• Keser, A. (2005). İş tatmini ve yaşam tatmini ilişkisi: otomotiv sektöründe bir uygulama. Çalışma Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 7, 77-96.
• Kılıç, Ö.S. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan okul müdürü ve öğretmenlerin iş doyumu (Tokat ili örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Koruklu, N., Feyzioğlu, B., Kiremit, H. Ö., & Kaldırım, E. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 119-137.
• Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunette (Ed.), Handbook of Industrial And Organizational Psychology. Chicago: RandMcNally.
• MEB (2010). Hoş geldin öğretmenim. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2011). Yatılı ilköğretim bölge okulları süreci iç denetim raporu. 05.09.2019 tarihinde meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• MEB (2016). Millî eğitim bakanlığına bağlı resmi okullarda yatılılık, bursluluk, sosyal yardımlar ve okul pansiyonları yönetmeliği. 09.11.2019 tarihinde ogm.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Nyenyembe, F. W., Maslowski, R., Nimrod, B. S., & Peter, L. (2016). Leadership styles and teachers' job satisfaction in Tanzanian public secondary schools. Universal Journal of Educational Research, 4(5), 980-988.
• Okumuş, M. (2011). Öğretmenlerde meslek tatmini ve iş stresi. İstanbul: Özgü Yayınları.
• Olsen, A., & Huang, F. (2019). Teacher job satisfaction by principal support and teacher cooperation: Results from the schools and staffing survey. Education Policy Analysis Archives, 27(11), 1-31.
• Özdemir, S. (1986). Kamu ödeme sistemi içinde öğretmen ücretlerinin yeri ve sağladığı doyum. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara
• Özkaya, H. (2006), Yatılı ilköğretim bölge okulları ve ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin öğretmen görüşleri açısından karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Robbins, S. P. & Judge, T. (2012). Örgütsel Davranış. (Çev. Ed. İ. Erdem), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2017). Motivated for teaching? Associations with school goal structure, teacher self-efficacy, job satisfaction and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 67, 152-160.
• Şenol, D., & Yıldız, S. (2009). Yatılı ilköğretim bölge okullarında öğrenci-öğretmen ve aile etkileşimi-Diyarbakır ve Erzurum örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 359-376.
• Taiwo, O. O., Eyarefe, I. D., & Olawale, S. S. (2019). Job satisfaction as correlate of teachers’job performance in public secondary schools in Osun State. Educational Research International, 8(3), 81-89.
• Üzümcü, B., & Müezzin, E. E. (2018). Öğretmenlerin bilişsel esneklik ve mesleki doyum düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 8-25.
• Vural, B. (2004). Yetkin-ideal-vizyoner öğretmen. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Yılmaz, E., & Aslan, S. (2017). Lise öğretmenlerinde tükenmişlik, iş doyumu ve algılanan sosyal destek: Bursa ili örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1861-1886.
• Yılmaz, M. (2009). Yatılı ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmen ve idarecilerin iş tatmin düzeyleri ile tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması (İnebolu ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.