Kamu Yönetimi Bağlamında Afete Dirençli Toplum ve Bütünleşik Afet Risk Yönetimi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 901 - 917, 29.11.2021

Murat Özler

https://doi.org/10.31592/aeusbed.821774

Cited By: 4

Öz

Günümüz dünyasında küresel iklim değişikliklerinin de hızlandırıcı etkilemesiyle şehirler ve insan yerleşimleri ciddi afet riskleri altında kalmaktadır. Her geçen yıl, artan sayıda gerçekleşen afetler can ve mal kayıplarına yönelik ciddi zararlar meydana getirerek sürdürülebilir kalkınmanın önünde engel oluşturmaktadır. Küresel ölçekte afet olgusu ve mücadelesine ilişkin Birleşmiş Milletler nezdindeki belgeler (Hyogo Çerçeve Eylem Planı (HFA) 2005-2015; Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi 2015-2030) küresel girişimlere ivme kazandırmıştır. Bu konu ulusal ve yerel düzeyde devletlerin ve yönetim örgütünün çabalarına ek olarak afet risk yönetişimini gerekli kılmaktadır. Afetlere ve onların olumsuz ve yıkıcı etkileriyle başa çıkmanın yolu afet risklerine karşı dirençli şehirler ve afet risklerine dirençli toplum olmadan söz konusu değildir. Büyüyen ve karmaşıklaşan kent yaşamı düşünüldüğünde afet ile yüz yüze gelmeden toplum destekli afet risk yönetim anlayışını uygulamaya koymak bir zorunluluktur. Risk yönetiminin başarılı ve etkili olma koşulu da toplum destekli oluşuna bağlıdır. Bu desteğin oluşturulmasında eğitim, tatbikatlar ve metotlar son derece önem taşımaktadır. Bu çerçevede üretilecek hizmet sahasına en yakın birimler olan yerel yönetimler, birey, aile, özel sektör, ulusal halka ile bağı oluşturmaktadır. Bu şekliyle yerelin kapasitesi artarken yönetişim anlayışı da hayat bulacaktır. Bu çalışmanın üzerine odaklandığı konu bütünleşik Afet Risk Yönetimi verileriyle, afet risklerinin azaltılmasına ilişin Afet Risk Yönetişimi bağlamında afete dirençli toplumun önemine vurgu yapmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda önce kavramsal çerçeveye ilişkin tanımlar yapılarak Birleşmiş Milletler öncülüğünde yapılmış Küresel Afet Belgeleri’ne değinilerek bütünleşik afet risk yönetim sürecinin aşamalarında afete dirençli toplum irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Afet risk yönetişimi, afet yönetimi, afete dirençlilik, tehlike, afet risk azaltma

Kaynakça

• A Guidance Note. (2007). Characteristics of a Disaster-Resilient Community. Lib.riskreductionafri ca.org adresinden 30. 07. 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2018). Afete Hazır Türkiye Blogu. http://afad. gov. tr//tr/4363/afete-hazir-turkiye-blogu adresinden 30. 07. 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Bakanlıklara Bağlı, İlgili İlşkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Sayı 4. RG:15.7.2018-30479.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı. (2009). Kentleşme Şurası 2009 - Afetlere hazırlık ve kentsel risk yönetimi komisyonu raporu. Ankara: Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Yayınları.
• Brzezinskı, Z. (2017). Büyük satranç tahtası, amerika'nın küresel üstünlüğü ve bunun jeostratejik gereklilikleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Coppola, P.D. (2007). İntroduction to international disaster manegement. Amsterdam, Boston: Butterworth Heinemann.
• Coşkun, S. (2008). Kamu yönetiminde yönetişim yaklaşımı. Asım Balcı vd. (Ed.). Kamu yönetiminde çağdaş yaklaşımlar içinde (ss.67-82).
• Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Sayı 1, RG 10.7.2018-30474.
• Çakacak, Ö. (2008). Toplum afet müdahale ekipleri. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar (Ed.). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri (Ed.) içinde (ss. 243-251). Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayını.
• Durukal, E., Erdik, M., Sungay, B., Türkmen, Z. ve Harmandar, E. (2008). Yapısal olmayan deprem risklerinin azaltılması. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar (Ed.). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri içinde (ss. 157-175). Ankara: ICA Türkiye Ofisi Yayını.
• Ergünay, O. (2002). Afete hazırlık ve afet yönetimi, Türkiye Kızılay Derneği Genel Müdürlüğü Afet Operasyon Merkezi Yayınları, Ankara.
• Erkan, E. A. (2010). Afet yönetiminde risk azaltma ve türkiye'de yaşanan sorunlar, DPT Uzmanlık Tezi, DPT Yayınları, Ankara.
• Gözler, K. (2019). Türkiye’nin yönetim yapısı (T.C idari teşkilat). Ekin Yayınları.
• Güler, H. H. (2008). Zarar azaltmanın temel ilkeleri. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar (Ed.). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri içinde (ss. 35-51). Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayını.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetiminin temel ilkeleri. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar (Ed.). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri içinde. Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayını.
• Kadıoğlu, M. (2008). Toplumda afet bilincini arttırma yöntemleri, Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar (Ed.). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri içinde (ss. 223-243). Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayını.
• Kadıoğlu, M. (2011). Afet yönetimi beklenilmeyeni beklemek, en kötüsünü yönetmek, İstanbul: T. C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını.
• Kalkınma Bakanlığı. (2013). Afet yönetiminde etkinlik, onuncu kalkınma planı 2014-2018 özel ihtisas komisyonu raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Yayınları.
• Karancı, A. N. (2008). Afet Zararlarını Azaltmada Psikolojinin Önemi. Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri (Ed. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar), JICA Türkiye Ofisi Yayını, Ankara, ss. 51-59.
• Leblebici, Ö. (2014). Afetlerde kamu yönetiminin rolü ve toplum temelli afet yönetimine doğru. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 457-477.
• Mızrak, S. (2018). Eğitim, afet eğitimi ve afete dirençli toplum. Msku Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), http://www. dergipark. gov. tr/download/article-file/46440.
• Özler, M. (2016). 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na göre olağanüstünün olağanlaşması ve kriz hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Özler, M. (2017). Türkiye'de anayasa ve yasa düzeyinde sosyal devletin gelişimi (1921-1983). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Paton, D.and JOHNSTON, D. (2001). Disasters and communities; vulnerability, resillence and preparedness. Disaster Prevention and Management, 10(4), pp 270-277.
• Petal, M. (2008) Disaster Risk Reduction Education. Shaw, R. and Krishnamurty, R. (Eds.), Disaster Management: Global Challenges and Local Solutions in. Universities Press India.
• Rio Sözleşmeleri. www. ncsa-turkey-cevreorman. gov. tr/rio-sozlesmeleri.aspx. adresinden 30. 07. 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Shıwakuhiwaku, K., Shaw, R., Kandel, R. C., Shresta, S. N., & Dıxıt, A. M. (2007). Future perspective of school disaster education in Nepal. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 16(4), 576-587.
• Sobacı, M. Z. (2007). Yönetişim kavramı ve türkiye'de uygulanabilirliği üzerinde değerlendirmeler, Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), ss. 219-220. dergipark. gov. tr/download/article-file/46385 (Erişim Tarihi: 08. 08. 2018).
• Tezgider, G. (2008). Yerel yöneticiler / saha uygulayıcıları için afet risk yönetimi ve zarar azaltma stratejileri. Mikdat Kadıoğlu ve Emin Özdamar (Ed.). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri içinde (ss: 209-217). Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayını.
• UNISDR - UNİTED Nations Office For Disaster Risk Reduction (2017). Sendai framework for disaster risk reduction. http://www. unisdr. org/we/coordinate/sendai-framework adresinden 01. 07. 2018 tarihinde erişilmiştir.
• UNISDR - UNİTED Nations Office For Disaster Risk Reduction (2017). Terminology on disaster risk reduction. http://www. unisdr. org/we/inform/terminology adresinden 02.07.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Varol, N., Buluş Kırıkkaya, E. (2017). Afetler karşısında toplumun dirençliliği. Resilience, 1(1), 1-9.
• Yılmaz, A. (2003). Türk kamu yönetiminin sorun alanlarından biri olarak afet yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.