Öğretmenler Beklenen Büyük Depreme Hazır mı?

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 1066 - 1085, 29.11.2021

Özal Tın , Ahmet Kaya , Seyit Ahmet Güzen

https://doi.org/10.31592/aeusbed.907635

Cited By: 3

Öz

Deprem, oldukça yıkıcı maddi ve manevi sonuçları olan doğal afetlerdendir. Türkiye’nin yer aldığı bölge sismik hareketler açısından önemli deprem bölgelerinden birinde yer almaktadır. Türkiye’nin deprem riski taşıyan bölgelerinden biri de Doğu Anadolu Fay Sistemi (DAFS) üzerinde olan Gölbaşı – Türkoğlu fay parçasıdır. Söz konusu fay parçasında meydana gelen son büyük deprem (8 şiddetinde) 1795 yılında meydana gelmiş ve yapılan araştırmalar neticesinde bölgede 7.7 şiddetinde deprem beklendiği anlaşılmaktadır. Bu amaçla; bahsedilen fay parçasının üzerinde yer alan Kahramanmaraş/Türkoğlu’nda görevli olan öğretmenlerin “Sağlık İnanç Modeli” kapsamında, beklenen bu büyük depreme bireysel hazırlık düzeyleriyle ilgili çalışma yapılmıştır. 300 öğretmenle nicel araştırma yöntemlerinden tarama ve ilişkisel araştırma modeli kullanılarak yürütülen bu araştırma, demografik değişkenler olan yaş, cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, yaşanılan yer, afet deneyimi, 24 Ocak Elazığ Depremi’ni yaşama durumu, deprem çantası ve afet eğitimi durumları açılarından incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin depreme karşı bireysel hazırlık düzeylerinin ortadan yüksek düzeyde olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca yaşı daha büyük, evli, çocuk ve ev sahibi, afet ve Elazığ Depremi deneyimine sahip, deprem çantası hazırlayan ve afet eğitimi almış olanların depreme bireysel hazırlık düzeylerinin daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle öğretmenlerde bireysel hazırlıkların yüksek düzeye çıkarılması yönünde çok yönlü çalışmalar ve planlamalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, sağlık inanç modeli, öğretmen, bireysel hazırlık

Are The Teachers Prepared For The Expected Big Earthquake?

Öz

Earthquakes are natural disasters with devastating material and moral consequences. Turkey is located in one of the major earthquake regions. One of the regions of Turkey which has earthquake risk is Gölbaşı-Türkoğlu faultline is located on the East Anatolian Faulting System (EAFS). The last major earthquake (magnitude 8) that occurred in the faultline occurred in 1795. It is understood that an earthquake of 7.7 magnitudes is expected in the region. For this purpose within the scope of the "Health Belief Model" of the teachers working in Kahramanmaraş / Türkoğlu located on the fault, a study was conducted on the individual preparedness levels for this expected great earthquake. This research was carried out with 300 teachers using the descriptive research method, which is one of the quantitative research methods According to the findings, it was understood that teachers' individual preparedness levels for earthquakes were at an upper-intermediate level. Also, it has been understood that older, married, have children, homeowners, have disaster and Elazığ Earthquake experience, prepared earthquake bags, and have received disaster training individuals have higher earthquake preparedness levels. For this reason, it is recommended to carry out versatile studies and plans to increase the individual preparedness levels of teachers to a high level.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, health belief model, teacher, individual preparedness

Kaynakça

• Açıkalın, O. (2017). Deprem ve toplum: bilgiyle ilişkilerimizi yeniden düşünmek ve kurmak. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 11-13.
• Adıgüzel, S. (2007). İlköğretim okul müdürlerinin deprem ile ilgili kriz yönetimine ilişkin yeterlikleri (yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Aydın, E. (2021). Vakıf üniversitelerinde öğrenim gören öğrencilerin ve çalışan akademik kadro personellerin deprem deneyimi ve hazırlık düzeylerinin ölçülmesi: Biruni Üniversitesi örneği (yüksek lisans tezi). Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: Çanakkale.
• Baker, E. J. (2011). Household preparedness for the after math of hurricanes in Florida. Applied Geography, 31(1), 46-52.
• Banerjee, M. M., & Gillespie, D. F. (1994). Strategy and organizational disaster preparedness. Disasters, 18(4), 344-354.
• Bateman, J. M., & Edwards, B. (2002). Gender and evacuation: A closer look at why women are more likely to evacuate for hurricanes. Natural Hazards Review, 3(3), 107-117.
• Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., & Ronan, K. R. (2012). A model of house hold preparedness forearthquakes: how individuals make meaning of earthquake information and how this influences preparedness. Natural hazards, 64(1), 107-137.
• Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., & Ronan, K. R. (2013). Salient beliefs about earthquake hazards and household preparedness. Risk analysis, 33(9), 1710-1727.
• Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., Ronan, K. R., & McClure, J. (2017). The role of prior experience in informing and motivating earthquake preparedness. International Journal of Disaster Risk Reduction, 22, 179-193.
• Bikçe, M. (2015). Türkiye’de hasara ve can kaybına neden olan deprem listesi (1900-2014). 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, DEÜ – İZMİR, 14-16 Ekim 2015.
• Biricik, A. S., & Korkmaz, H. (2001). Kahramanmaraş’ın depremselliği. Marmara Coğrafya Dergisi, (3), 53-82.
• Bronfman, N. C., Cisternas, P. C., López-Vázquez, E., & Cifuentes, L. A. (2016). Trust and risk perception of natural hazards: implications for risk preparedness in Chile. Natural Hazards, 81(1), 307-327.
• Bulduk, S., Yurt, S., Dinçer, Y., & Ardıç, E. (2015). Sağlık davranışı modelleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 28-34.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2017) Bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı), Ankara: PEGEM Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Chondekar, N., R. (2019). Role of teacher in disaster management. International Journal of Science and Research, 8(8), 2294-2296.
• Coppola, D. P. (2007). Introduction to international disaster management. Elsevier.
• Cvetković, V., Dragičević, S., Petrović, M., Mijalković, S., Jakovljević, V., & Gačić, J. (2015). Knowledge andperception of secondaryschoolstudents in Belgrade about earthquakes as natural disasters. Polish Journal of Environmental Studies, 24(4), 1553-1561.
• Çelebi, İ. (2014). Kayseri 112 acil sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık personelinin deprem bilgi düzeyi, depreme hazırlık durumu ve etkileyen etmenler. (yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Çoban, M., Sözbilir, M., & Göktaş, Y. (2017). Deprem deneyimini yaşamış kişilerin deprem öncesi hazırlık algılarının belirlenmesi: Bir durum çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 113-134.
• Dikmenli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
• Dooley, D., Catalano, R., Mishra, S., & Serxner, S. (1992). Earthquake preparedness: predictors in a Community Survey 1. Journal of Applied Social Psychology, 22(6), 451-470.
• Enarson, E., Fothergill, A., & Peek, L. (2007). Gender and disaster: foundations and directions. In Handbook of Disaster Research (pp. 130-146). Springer, New York, NY.
• Işık, Ö., Aydınlıoğlu, H. M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G., & Ay, A. (2012). Afet yönetimi ve afet odaklı sağlık hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82-123.
• İnal, E. (2015). Acil durumlara/afetlere bireysel hazırlığı değerlendirmek için Sağlık İnanç Modeli’ne dayalı ölçek geliştirme (doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• İnal, E., Kaya, E., & Altıntaş, K. H. (2018). Türkiye’de örgün eğitimin afet eğitimi yeterliliği açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (37), 114-127.
• İnal, E., Kocagöz, S., & Turan, M. (2012). Temel afet bilinç ve hazırlık düzeyinin saptanmasına yönelik bir araştırma. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1), 15-19.
• Karaağaç, D., Karaman, H., & Aktuğ, B. (2019). Kahramanmaraş ve Adıyaman illerinin afetselliğinin incelenmesi ve mekansal analiz teknikleriyle yerleşime uygun alanların belirlenmesi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1(2), 123-133.
• Karancı, A. N., Aksit, B., & Dirik, G. (2005). Impact of a community disaster awareness training program in Turkey: Does it influence hazard-related cognitions and preparedness behaviors. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 33(3), 243-258.
• Kim, Y. C., & Kang, J. (2010). Communication, neighbourhood belonging and household hurricane preparedness. Disasters, 34(2), 470-488.
• Kirschenbaum, A. A., Rapaport, C., & Canetti, D. (2017). The impact of information sources on earthquake preparedness. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 21, 99-109.
• Kohiyama, M., Kiremidjian, A. S., Meguro, K., & Yoshimura, M. (2005). Evaluation of earthquake disaster mitigation programs for homeowners in Japan based on effective risk communication. In Proc., 1st Int. Conf. on Urban Disaster Reduction. Earthquake Engineering Research Institute.
• Levac, J., Toal-Sullivan, D., & OSullivan, T. L. (2012). Household emergency preparedness: a literatüre review. Journal of Community Health, 37(3), 725-733.
• Maduz, L., Prior, T., Roth, F., & Käser, M. (2019). Individual disaster preparedness: explaining disaster-related information seeking and preparedness behavior in Switzerland. ETH Zurich.
• Mishira, S., & D. Suar. (2007). Do lessons people learn determine disaster cognition and preparedness? Psychology & Developing Societies, (19),143-159.
• Moon, J. W., Hwang, H., & Chung, J. B. (2019). Factors affecting awareness of preparedness after moderate earthquakes. Disaster Preventionand Management, 29 (3), 405-420.
• Morrow B. H. (1995), Women and families in disaster: Emergency management issues and recommendations, in Proceedings of the Annual International Conference of the Academy of Business Administration, London, June. (https://www.researchgate.net/profile/Betty-Morrow/publication/280611461_Women_and_families_in_disaster_Emergency_management_issues_and_recommendations/links/55be6f8f08aed621de1211aa/Women-and-families-in-disaster-Emergency-management-issues-and-recommendations.pdf) adresinden edinilmiştir (26/02/2021).
• Mulilis, J. P. (1999). Gender and earthquake preparedness: a research study of gender issues in disaster management: differences in earthquake preparedness due to traditional stereo typing or cognitive appraisal of threat?. Australian Journal of Emergency Management, 14(1), 41-50.
• Mulilis, J. P., & Lippa, R. (1990). Behavioral change in earthquake preparedness due to negative threat appeals: A test of protection motivation theory. Journal of Applied Social Psychology, 20(8), 619-638.
• Mulilis, J. P., Duval, T. S., & Lippa, R. (1990). The effects of a large destructive local earthquake on earthquake preparedness as assessed by an earthquake preparedness scale. Natural Hazards, 3(4), 357-371.
• Muttarak, R., & Pothisiri, W. (2013). The role of education on disaster preparedness: case study of 2012 Indian Ocean earth quakes on Thailand’s Andaman Coast. Ecology and Society, 18(4), 51-67.
• Oral, M., Yenel, A., Oral, E., Aydin, N., & Tuncay, T. (2015). Earthquake experience and preparedness in Turkey. Disaster Prevention and Management, 21-36- (available on Emerald Insight at: www.emeraldinsight.com/0965-3562.htm).
• Öcal, A. (2007a). İlköğretim aday öğretmenlerinin deprem bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 104-110. Öcal, A. (2007b). İlköğretim okullarında deprem hazırlıkları: Kırıkkale il örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 1-12.
• Öcal, A. (2019). Natural disasters in Turkey: Social and economic perspective. International Journal of Disaster Risk Management, 1(1), 51-61.
• Özmen, B., Nurlu, M., Kuterdem, K., & Temiz, A. (2005). Afet Yönetimi ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü. Deprem Sempozyumu, 1472-1474.
• Özşahin, E., & Kaymaz, Ç. K. (2013). Afet Kültürünün Değerlendirilmesine Bir Örnek: Antakya Şehri. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 25-27.
• Öztürk, M. K. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının deprem deneyimleri üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-1), 308-319.
• Palm, R. (1998). Urban earthquake hazards: the impacts of culture on perceived risk and response in the USA and Japan. Applied Geography, 18(1), 35-46.
• Palutoğlu, M., & Şaşmaz, A. (29). 29 November 1795 Kahramanmaraş earthquake, Southern Turkey. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 155(155), 187-202.
• Redmond, A. D. (2005). ABC of conflict and disaster: natural disasters. BMJ: British Medical Journal, 330(7502), 1259-1261.
• Rincon, E., Linares, M. Y., & Greenberg, B. (2001). Effect of previous experience of a hurricane on preparedness for future hurricanes. The American Journal of Emergency Medicine, 19(4), 276-279.
• Russell, L. A., Goltz, J. D., & Bourque, L. B. (1995). Preparedness and hazard mitigation actions before and after two earthquakes. Environment and behavior, 27(6), 744-770.
• Sattler, D. N., C. F. Kaiser, and J. B. Hittner. (2000). Disaster preparedness: relationships among prior experience, personal characteristics and distress. Journal of Applied Social Psychology 30:1396-1420.
• Shapira, S., Aharonson-Daniel, L., & Bar-Dayan, Y. (2018). Anticipated behavioral response patterns to an earthquake: The role of personal and household characteristics, risk perception, previous experience and preparedness. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 1-8.
• Shaw, R., Kobayashi, K. S. H., & Kobayashi, M. (2004). Linking experience, education, perception and earthquake preparedness. Disaster Prevention and Management, 13(1), 39-49.
• Shaw, R., Shiwaku, K., & Takeuchi, Y. (Eds.). (2011). Disaster Education. United Kingdom: Emerald Group Publishing.
• Siegel, J. M., Shoaf, K. I., Afifi, A. A., & Bourque, L. B. (2003). Surviving two disasters: Does reaction to the first predict response to the second?. Environment and Behavior, 35(5), 637-654.
• Spittal, M. J., McClure, J., Siegert, R. J., & Walkey, F. H. (2008). Predictors of two types of earthquake preparation: survival activities and mitigation activities. Environment and Behavior, 40(6), 798-817.
• Sür,Ö. (1993). Türkiye’nin deprem bölgeleri. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2, 53-68.
• Şakiroğlu, M. (2005). Variables related to earthquake preparedness behavior (yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi: Ankara.
• Tanaka, K. (2005). The impact of disastere ducation on public preparation and mitigation forearthquakes: a cross-country comparison between Fukui, Japan and the San Francisco Bay Area, California, USA. Applied Geography, 25(3), 201-225.
• Tekeliyeşil, S., Dedeoğlu, N., Braun‐Fahrlaender, C., & Tanner, M. (2010). Factors motivating individuals to take precautionary action for an expected earthquake in Istanbul. Risk Analysis, 30(8), 1181-1195. Tekin, Ö., & Dikmenli, Y. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının afet bilinci algısı ve deprem bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 258-271.
• Tîerney, K. J., Lindell, M. K., & Perry, R. W. (2002). Facing the unexpected: disaster preparedness and response in the United States. Disaster Prevention and Management, 11(3).
• UNISDR, W. (2012). Disaster risk and resilience. Thematic Think Piece, UN System Task Force on the Post-2015 UN Development Agenda.
• Ünal, Y., Işık, E., Şahin, S., & Yeşil, S. T. (2017). Sağlık afet çalışanlarının depremlere ilişkin bireysel hazırlık düzeylerinin değerlendirilmesi: Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) Derneği örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 31(2), 71-80.
• Varol, N., & Gültekin, T. (2016). Afet antropolojisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1431-1456.
• Weınstein, N. D. (1989). Effects of personal experience on self-protective behavior. Psychological Bulletin, 105(1), 31-50.
• Yayla, U., & Şahingöz, T. (2020). Preparedness for earthquake: knowledge and behavior. Journal of International Health Sciences and Management, 6(11), 46-59.
• https://deprem.afad.gov.tr/deprem-tehlike-haritasi (20/02/2021 tarihinde erişildi).
• https://irap.afad.gov.tr/tr/42050/IRAP-HAKKINDA (20/02/2021 tarihinde erişildi).
• https://sozluk.gov.tr/ (18/02/2021 tarihinde erişildi).
• https://www.undrr.org/terminology/hazard (18/02/2021 tarihinde erişildi).
• https://www.icisleri.gov.tr/bakanimiz-sn-suleyman-soylu-afet-egitim-yili-bakanliklar-arasi-isbirligi-protokolu-imza-torenine-katildi-arasi-isbirligi-protokolu-imza-torenine-katildi (20/02/2021 tarihinde erişildi).