Çocuklarda Değer Eylemlerinin Oluşumunda Bakım Personellerinin Rolü

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 101 - 112, 29.03.2022

Murat Şahin

https://doi.org/10.31592/aeusbed.982306

Öz

Bu çalışma koruma bakım altında yaşayan çocukların belirttiği ifadelere göre bakım personellerinin hangi değerlerin oluşumuna katkı sağlamakta olduğunu ortaya koymayı amaçlayan bir durum çalışmasıdır. Kolektif olgular olarak görülen değerler, insan eylemlerine yön veren standart ölçülerdir. Değer eylemlerinin, duygusal, düşünsel ve davranışsal boyutları bulunmaktadır. Belirlenen bu standartlar kültürel olarak farklılık göstermektedir. Çalışmada kuramsal olarak Schwartz’ın temel değerler kuramından faydalanılmıştır. Buna göre ortaya konulan evrensel değer tipleri ve kültürel düzeyde temel değerler belirlenmiştir. Kurum bakım türlerinden biri olan çocuk evlerinde vardiya usulü çalışan çocukların bakım ve gelişimlerinden sorumlu olan 3 bakım personeli bulunmaktadır. Bakım personellerinin sosyal onay ve model alıcı rolleriyle, çocuklar değer eylemlerini gerçekleştirmektedir. Ankara Çocuk Evleri ile sınırlandırılan bu çalışma çerçevesinde 9-12 yaşları arasında 9 Kız ve 15 erkek çocuk ile yarı-yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın analizi içerik analizi yöntemi ile yapılmıştır. Buna göre Değer Eylemleri teması altında 12 farklı kod belirlenmiş ve bunlara ilişkin katılımcıların görüş ve düşüncelerine yer verilmiştir. Buna göre çocuk evlerinde evrensel olarak başarı ve uyumluluk değer tipleri; kültürel olarak kendini güçlendirme ve muhafazakârlık değerleri öne çıkmaktadır. Sonuç olarak araştırmanın ortaya çıkardığı bulgular genel olarak değerlendirildiğinde çocuk evlerinde yaşayan çocukların benimsediği değer eylemlerin Schwartz’ın değerler kuramı çerçevesinde ortaya konan değer tipleri ve kültürel değerler açısından uyumlu olduğu görülmektedir. Öneri olarak bu tür değer araştırmalarında ortaya çıkabilecek farklılıkları gözlemlemek ve anlayabilmek için boylamsal çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Değer Tipleri, Temel Değerler, Çocuk Evleri, Schwartz’ın Değerler Kuramı

Kaynakça

• Referans1 Bandura, Albert. (1977). “Social learning theory. Englewood Cliffs”. New Jersey: Prentice Hall.
• Referans2 Bauman, Z. (2018). Bireyselleşmiş Toplum, 4. Baskı, (Çeviren: Yavuz Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans3 Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K. Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Referans4 Demirutku, K. ve Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe Uyarlaması, Türk Psikoloji Yazıları, 13 (25), Haziran, 17-25.
• Referans5 Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Referans6 Güngör, E. (2019). Doktora, Doçentlik, Profesörlük Tezleri. İstanbul: Yer-Su Yayınları.
• Referans7 İnternet: Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2020 Yıl Sonu Verileri, (2021). (www.cocukhizmetleri.aile.gov.tr) adresinden 27.07.2021 tarihinde alınmıştır.
• Referans8 İnternet: SHÇEK Genel Müdürlüğü Çocuk Evleri Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2008). (www.cocukhizmetleri.aile.gov.tr) adresinden 27.07.2021 tarihinde alınmıştır.
• Referans9 Malinowski, B. (1990), İnsan Ve Kültür (Çeviren: Fatih Gümüş), Ankara: V Yayınları.
• Referans10 Morsümbül, Ş. (2014). Değerlerin Kuşaklar Arası Değişimi: Ankara Örneği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Referans11 Özbay, Y. (2004). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi,-Kuram-Araştırma-Uygulama. Ankara: Öğreti Yayınevi.
• Referans12 Rokeach, M. (1973). The Natüre of Human Values. New York: Free Press.
• Referans13 Schwartz, S. H. (1992). Universal in The Content And Structure Of Values: Theoretical Advances and Emprical Tests in 20 Countries, (Editor: M. Zanna). Advances In Experimental Social Psyhology, 1-65. New York: Academic Press.
• Referans14 Schwartz, S. H. (1994). Are There Universal Aspects in The Structure and Contents of Uman Values?. Journal of Soscial Issues, Vol: 50, No: 4, 19-45.
• Referans15 Schwartz, S. H. (2006a). A Teory of Culturel Value Orientations: Explication and Applications. Comparative Sociology, 5 (2-3), 137-182.
• Referans16 Schwartz, S. H. (2006b). Basic Human Values: Theory, Measurement and Applications. Revue Françasie de Sociologie, 42, 249-288.
• Referans17 Schwartz, S. H. (2008). Cultural Values Orientations: Nature and Implications of National Differences. Moscow: Publishing house of SU HSE.
• Referans18 Silah, M. (2000). Sosyal Psikoloji (Davranış Bilimi). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Referans19 Ülken, H. Z. (2016). Bilgi ve Değer, 3. Baskı. İstanbul: Doğubatı Yayınları.
• Referans20 Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.