Kadın Odaklı Habercilik Perspektifinden Savaş Temalı Haberlerde Ukraynalı Kadınlar: Anadolu Ajansı Üzerinden Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 888 - 905, 30.11.2022

Aslı Köseoğlu

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1140791

Cited By: 1

Öz

Medya insanların olayları anlaması, yorumlaması ve aktarması noktasında belirleyici bir rol oynamaktadır. Toplumda zayıf-güçlü, iyi-kötü, güzel-çirkin gibi zıtlıklar üzerinden kalıplar ortaya koyarak mevcut ön yargıların sistem içerisinde dolaşımına hizmet etmektedir. Söz konusu savaş yerindeki ya da savaştan kaçan kadınlar olduğunda da belirli pencerelerden sınıflandırmalar yapılmakta; bu içerikteki haberler sık sık fedakârlık, annelik, güçsüzlük ve zayıflık temaları üzerinden kurgulanmaktadır. Bu çalışmada Rusya Ukrayna savaşı, kadın odaklı habercilik bakış açısıyla irdelenmiştir. Çalışma kapsamında Anadolu Ajansı’nın resmi web sitesinde 24 Şubat 2022 tarihi ile 24 Haziran 2022 tarihleri arasında yayınlanan “Ukraynalı Kadın” konulu haberler içerik analizi ile incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda kadınlara ilişkin haberlerin sınırlı sayıda olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kadınlar en fazla “mağdur” olarak ön plana çıkarılmış; “acı, gözyaşı, şiddet, korku” gibi ifadelerle temsil edilmiştir. Bu kalıplaşmış yargıların dolaşıma yeniden sokulmasıyla da toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yeniden vurgulandığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Savaş, kadın, Ukrayna Savaşı, Ukraynalı kadın, içerik analizi.

Kaynakça

• Alankuş, S., (2007). “BİA ve Hak Haberciliği Eğitim Çalışmaları Üzerine”, İnsan Hakları Haberciliği (Haz: S. Alankuş). İstanbul: IPS Vakfı Yayınları.
• Alankuş, S., (2012). “Neden Kadın Odaklı Habercilik?”, Kadın Odaklı Habercilik (Haz: S. Alankuş). İstanbul: IPS Vakfı Yayınları.
• Aslan, M., (2022). “Rusya’nın Ukrayna’ya Saldırısının Siyasi ve Askeri Değerlendirmesi”, SETA Perspektif, sayı: 332, ss.1-4, erişim: https://setav.org/assets/uploads/2022/02/P332.pdf adresinden 29.05.2022 tarihinde alınmıştır.
• Berelson, B., (1952). Content Analysis in Communications Research. Glencoe.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Connell, R. W., (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar (Çev. C. Soydemir). İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Çubukçu, M., (2005). Ateş Altında Gazetecilik-Savaş ve Savaş Haberciliği. İstanbul: Metis Yayınları.
• Davutoğlu, A., (2010). Stratejik Derinlik: Türkiye'nin Uluslararası Konumu. İstanbul: Küre Yayınları. Hall, S., (1997). Representations: Cultural Representations and Signifying Practies. London: Sage.
• Geiger, A., (2007). “Daha Eşitlikçi Bir Habercilik İçin”, İnsan Hakları Haberciliği (Haz: S. Alankuş). İstanbul: IPS Vakfı Yayınları.
• Gökçe, O., (2019). Klasik ve Nitel İçerik Analizi Felsefe, Yöntem, Uygulama. Ankara: Çizgi Yayınevi.
• Köker, L., (2007). “Hukuk Reformları Sürecinde Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu: Bir Değerlendirme Çerçevesi”, İnsan Hakları Haberciliği (Haz: S. Alankuş). İstanbul: IPS Vakfı Yayınları.
• Marshall, G., (1999) Sosyoloji Sözlüğü, (Çev: Akınhay, O., Kömürcü, D.), Ankara, Bilim ve Sanat yayınları.
• Mater, N., Çalışlar, İ., (2012). “Medyadaki Durumu Tersine Çevirmek”. Kadın Odaklı Habercilik (Haz: S. Alankuş). İstanbul: IPS Vakfı Yayınları.
• Neuman, W. L., (2017). Toplumsal Araştırma Yöntemleri (Çev: Ö. Akkaya). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Pazarbaşı, B., Turanlı, E., (2018). “Dijital Medyada Yayınlanan Arakan Savaş/Çatışma Fotoğraflarının Göstergebilimsel Analizi”, Intermedia International e-Journal, sayı: 5 (8).
• Rusya’nın Ukrayna’yı İşgali ve Uluslararası İlişkiler Çalıştayı Sonuç Raporu, (2002). Erişim: https://www.tuba.gov.tr/files/yayinlar/raporlar/T%C3%9CBA-Rusya%E2%80%99n%C4%B1n%20Ukrayna%E2%80%99y%C4%B1%20%C4%B0%C5%9Fgali%20ve%20Uluslararas%C4%B1%20%C4%B0li%C5%9Fkiler%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Ftay%C4%B1%20Sonu%C3%A7%20Raporu.pdf adresinden 27.04.2022 tarihinde alınmıştır.
• Sönmez, A.S., Bıçakçı, H., Yıldırım, C., (2015). “Kırım Sorunu Bağlamında Rusya- Ukrayna İlişkilerinin Analizi”. International Journal of Social Sciences and Education Research, sayı:1 (3), erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/355848 adresinden 2.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• Varlık, A.B., (2013). “Savaşı Tanımlamak: Terminolojik Bir Yaklaşım”. Avrasya Terim Dergisi, sayı: 1 (2), ss. 114 – 129, erişim https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/59826 adresinden 30.05.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/rusya-ukrayna-savasi/ukraynali-kadin-ve-cocuklarin-babalar-gunu-ozlemi/2616775 adresinden 15.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukraynali-kadin-rus-bombardimaninda-yikilan-evinin-enkazini-terk-etmiyor/2612235 adresinden 15.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/yasam/ukraynali-kadinin-baslattigi-kampanya-cevre-hareketine-donustu/2610549 adresinden 12.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-konseyi-baskani-michelin-ev-sahipliginde-ukraynada-kadinlarin-durumu-konusuldu/2610004 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukraynali-gazeteciler-ulkelerinin-kaderini-kosovadan-takip-ediyor/2605395 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukrayna-rusya-ile-yapilan-esir-degisiminde-11i-kadin-41-ukraynali-kurtarildi/2581144 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-rusya-ukraynada-kadinlara-sistematik-tecavuzu-silah-olarak-kullaniyor/2580023 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/futbol/ukraynali-kozyrenko-1207-antalyasporla-ilk-3-macinda-5-gol-kaydetti/2578223 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/yasam/iki-cocuguyla-savastan-kacan-ukraynali-kadin-denizliye-sigindi/2578165 adresinden 26.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukraynali-doktor-rodyuk-savas-sirasinda-hastanede-yasadiklarini-anlatti/2577521 adresinden 26.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukraynanin-first-ladysi-olena-zelenska-herkes-baskasinin-acisini-azaltmak-icin-elinden-geleni-yapiyor/2570870 adresinden 26.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/futbol/rusyadan-ayrilan-ukraynali-milli-futbolcu-kariyerine-1207-antalyasporda-devam-ediyor/2570437 adresinden 29.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-5-milyon-kadar-ukraynali-multecinin-cogu-kadin-ve-somuru-riskiyle-karsi-karsiya/2569432 adresinden 28.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rus-kadinlar-rusyanin-berlin-buyukelciligi-onunde-ukrayna-icin-acilik-grevinde/2565682 adresinden 28.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/unicef-ukraynali-cocuklarin-ucte-ikisi-evlerini-terk-etti-/2561003 adresinden 29.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/rusya-ukrayna-savasi/kirilan-kolu-savas-nedeniyle-tedavi-edilemeyen-ukraynali-kadin-corumda-sagligina-kavustu/2555417 adresinden 30.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/aanin-ukrayna-savasindaki-sembol-fotografini-resmeden-gershman-calismasini-anlatti/2553281 adresinden 30.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/gundem/ukraynada-savas-sirasinda-dogum-yapan-kadinlar-yasadiklari-zorluklari-anlatti/2547753 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/irpinden-tahliye-edilen-ukraynali-kadin-24-kopegi-de-kieve-getirdi/2546536 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hirvatistana-gecen-ukraynalilar-geride-kalanlar-icin-endiseli/2543144 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/savastan-kacip-gazzeye-gelen-ukraynali-kadin-ailemizi-kaderleriyle-bas-basa-biraktik/2540603 adresinden 24.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ukraynali-karalenka-esine-kavusmak-icin-savasin-bitecegi-gunu-hayal-ediyor/2539852 adresinden 26.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/gundem/torunuyla-turkiyeye-siginan-ukraynali-kadin-8-gunluk-zorlu-yolculugu-anlatti/2539030 adresinden 26.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/politika/kosova-cumhurbaskani-osmani-rusya-ukrayna-savasini-degerlendirdi-ukraynanin-ne-hissettigini-anlayabiliyoruz/2536593 adresinden 25.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bm-tum-kriz-ve-catismalarda-en-agir-bedeli-kadinlar-ve-kiz-cocuklari-oduyor/2535630 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/savastan-kacip-adanaya-gelen-ukraynalilar-yasadiklarini-gozyaslariyla-anlatti/2528554 adresinden 29.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/savasin-hayatlarini-altust-ettigi-ukraynali-kadinlar-yasadiklarini-anlatti/2527397 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/rusya-ukrayna-krizi/rus-bombalarindan-kacan-ukraynali-tenisci-lyon-acikta-final-oynadi/2525833 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunya/savastan-kacan-ukraynali-kadin-ve-cocuklar-bosna-hersek-e-ulasti/2525694 adresinden 30.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/gundem/savastan-kacan-ukraynali-kadin-ve-cocuklar-izmirde/2525321 adresinden 27.06.2022 tarihinde alınmıştır.
• www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/rusya-ukrayna-krizi/savastan-kacan-ukraynali-hamile-kadin-turkiyede-dogum-yapti/2523566 adresinden 30.06.2022 tarihinde alınmıştır. www.aa.com.tr. (2022). https://www.aa.com.tr/tr/dunyadan-spor/ukraynali-kadin-basketbolcular-savasin-bir-an-once-sona-ermesini-istiyor/2521368 adresinden 29.06.2022 tarihinde alınmıştır.