Psikolojik Sağlamlığın İşgören Performansı Üzerindeki Etkisinde Öz-Şefkatin Aracı Rolü

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 363 - 381, 31.07.2023

Hüseyin Çiçek Funda Öztürk

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1230105

Öz

ÖZ
Bireyler yaşamının büyük çoğunluğunu iş yaşamında geçirmekte ve bu esnada hem olumlu hem de olumsuz duyguları deneyimlemektedir. Örgüt içerisinde olumlu duygularına yatırım yapılan bireylerin kendilerini mutlu hissedeceği ve yaptıkları işten tatmin olma düzeylerinin o ölçüde yükseleceği düşünülmektedir. Dolayısıyla işgörenlerin performansındaki artışın, bireyin kendine karşı sergilemiş olduğu olumlu duygularla mümkün hale gelebileceği ifade edilebilmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, psikolojik dayanıklılığının işgören performansı üzerindeki etkisinde öz-şefkatin aracı rol üstlenip üstlenmediğini tespit etmektir. Literatür incelendiğinde bu üç değişkenin (psikolojik sağlamlık, işgören performansı, öz-şefkat) birbiriyle pozitif ilişkiye sahip olduğu görülmektedir. Bu çerçevede araştırmanın örneklemini Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi bölümlerinde eğitim görmekte olan 297 stajyer öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma için veri toplamada anket yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca veriler kolayda örneklemi yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın tanımlayıcı istatistikler, normallik, geçerlilik, güvenirlik ve Pearson korelasyon analizleri yapılmıştır. Aracılık hipotezini test etmek amacıyla ise yapısal eşitlik modelinden (YEM) yararlanılmıştır. Çalışma sonucuna göre, psikolojik sağlamlığın işgören performansı üzerindeki etkisinde öz-şefkatin aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sağlamlık, İşgören Performansı, Öz-Şefkat, Psychological resilience, Employee performance, Self-compassion.

The Mediating Role of Self-Compassion in the Effect of Resilience on Employee Performance

Öz

ABSTRACT
Individuals spend most of their lives in business life and experience both positive and negative emotions during this time. It is thought that individuals whose positive emotions are invested in the organization will feel happy and their level of satisfaction with their work will increase to that extent. Therefore, it can be stated that the increase in the performance of the employees can be made possible by the positive feelings of the individual towards himself. In this direction, the aim of the research is to determine whether self-compassion plays a mediating role in the effect of psychological resilience on employee performance. When the literature is examined, it is seen that these three variables (psychological resilience, employee performance, self-compassion) have a positive relationship with each other. In this context, the sample of the research consists of 297 intern students studying in the departments of the Faculty of Health Sciences of Burdur Mehmet Akif Ersoy University. Questionnaire method was used in data collection for the research. In addition, data were collected using convenience sampling method. Descriptive statistics, normality, validity, reliability and Pearson correlation analyzes of the research were performed. Structural equation model (SEM) was used to test the mediation hypothesis. According to the results of the study, it was determined that self-compassion played a mediating role in the effect of resilience on employee performance.

Anahtar Kelimeler

Psychological resilience, Employee performance, Self-compassion.

Kaynakça

• Abaci, R. ve Arda, D. (2013). Relationship between self-compassion and job satisfaction in white collar workers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 106, 2241-2247. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.255
• Ağırkaya, K. ve Erdem, R. (2023). Psikolojik sağlamlık: Sağlık çalışanları açısından bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi (PIAR), 10(2), 656-678. https://doi/10.47097/piar.1254928
• Akçakaya, M. (2012). Kamu sektöründe performans yönetimi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar. Karadeniz Araştırmaları, 32(32), 171-202.
• Aksu, G., Eser, M. T. ve Güzeller, C. O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alibekiroğlu, P. B., Akbaş, T., Bulut Ateş, F. ve Kırdök, O. (2018). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ile psikolojik sağlamlık arasında ilişkide öz anlayışın aracı etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(2), 1-17.
• Allen, A. B. and Leary, M. R. (2010). Self-compassion, stress, and coping. Social and Personality Psychology Compass, 4, 107-118. https://doi/10.1111/j.1751-9004.2009.00246.x
• Arı, F. A. ve Çarkıt, E. (2020). Investigation of resilience in terms of gender: A metaanalysis study. Research on Education and Psychology (REP), 4, 34-52.
• Arslan, G. (2015). Yetişkin psikolojik sağlamlık ölçeği’nin (YPSÖ) psikometrik özellikleri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(2) 344-357. https://doi.org/10.12984/eed.45159 Atalay, Z. (2021). Şefkat, zorlayıcı durumlarla yaşayabilme sanatı. İstanbul: İnkilap Yayınevi.
• Basım, N., ve Çetin, F. (2011). The reliability and validity of the resilience scale for adults Turkish version. Turkish Journal of Psychiatry, 22(2), 104-114.
• Bayar, Ö. ve Tuzgöl Dost, M. (2018). Üniversite öğrencilerinde öz-şefkatin yordayıcıları olarak bağlanma tarzı ve algılanan sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 689-704. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017029306
• Bommer, W. H., Johnson, J. L., Rich, G. A., Podsakoff, P. M. and MacKenzie, S. B. (1995). On the interchangeability of objective and subjective measures of employee performance: A meta-analysis. Personnel Psychology, 48, 587-605. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1995.tb01772.x
• Brink, E. V. D. ve Koster, F. (2021). Şefkat korkaklara göre değil. (Z. Atalay, Çev.) İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Bulut, S., Doğan, U. ve Altundağ Y. (2013). Adolescent psychological resilience scale: Validity and reliability study. Suvremena Psihologija, 16(1), 21-32.
• Cooke, F. L., Cooper, B., Bartram, T., Wang, J. and Mei, H. (2019). Mapping the relationships between high-performance work systems, employee resilience and engagement: A study of the banking industry in China. The International Journal of Human Resource Management, 30(8), 1239-1260. https://doi.org/10.1080/09585192.2016.1162426
• Çakar, F. S., Karataş, Z. ve Çakır, M. A. (2014). Yetişkin yılmazlık ölçeği: Türk kültürüne uyarlanması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 22-39.
• Çevik, O. ve Kırmızı, C. (2020). Kuşağında bilinçli farkındalığın öznel mutluluğa etkisi: Öz şefkatin aracı rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(20), 183-202. https://doi.org/10.29029/busbed.738994
• Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin iş gören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• De Ruyter, K., Wetzels, M. and Feinberg, R. (2001). Role stress in call centers: Its effects on employee performance and satisfaction. Journal of Interactive Marketing, 15(2), 23–35. https://doi.org/10.1002/dir.1008
• Deniz, M. E., Kesici, Ş. S. ve Sümer, A. S. (2008). The validity and reliability study of the Turkish version of self-compassion scale. An International Journal of Social Behavior and Personality, 36(9), 1151–1160.
• Deniz, S., Çimen, M. ve Yüksel, O. (2020). Psikolojik sağlamlığın iş stresine etkisi: Hastane çalışanlarına yönelik bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 8(2), 351-370. https://doi.org/10.22139/jobs.741576
• DeVellis, R. F. (2017). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar. (T. Totan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Erhan, T. (2021). Covid-19 pandemi döneminde öz disiplin ve psikolojik sağlamlığın iş performansına etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(3), 126-141. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1015395
• Erhan, T., Karagöz, Ş. ve Uzunbacak, H. H. (2021). Kariyer kararlılığının psikolojik iyi oluş üzerine etkisinde psikolojik sağlamlığın aracılık rolü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(4), 171-198. https://doi.org/10.11611/yead.994529
• Galazka, A. and Jarosz, J. (2022). The impact of teachers’ level of awe, resilience, and self-compassion on their performance during the COVID-19 pandemic. The New Educational Review, 67, 196-206. https://doi.org/10.15804/tner.2022.67.1.15
• Germer, C. K. (2019). Öz şefkatli farkındalık. İstanbul: Diyojen Yayıncılık.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128. https://doi.org/10.17066/PDRD.95701
• Goff, A. (2010). The mindful path to self-compassion: Freeing yourself from destructive thoughts and emotions. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 39(1), 126–127.
• Greene, R. R. (2002). Holocaust survivors: A study in resilience. Journal of Gerontological Social Work, 37(1), 3-18.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hayter, M. R. ve Dorstyn, D. S. (2014). Resilience, self-esteem and self-compassion in adults with spina bifida. Spinal Cord, 52(2), 167-171. https://doi.org/10.1038/sc.2013.152
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS uygulamaları çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayınları.
• Karagöz, Ş. ve Uzunbacak, H. H. (2023). Öz-şefkat konusunda yayınlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(2), 410-420.
• Kim, Y. A. and Han, K. S. (2021). Work performance, anger management ability, resiliece, and self compassion of clinical nurses. Journal of Korean Academy of psychiatric and Mental Health Nursing, 30(2), 110-118.
• Kirkman, B. L. and Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. The Academy of Management Journal, 42(1), 58-74. https://doi.org/10.2307/256874
• Kirkpatrick, K. L. (2005). Enhancing self-compassion using a gestalt two-chair intervention committee. Doctor of Philosophy, The University of Texas at Austin, Austin.
• Kumari, P. and Sangwan, V. (2015). A Study on impact of resilience capacity on job performance of executives in the pharmaceutical industry. International Journal of Management and Social Sciences Research, 4(4), 27-34.
• Küçün, N. T. (2023). Öz şefkat yaklaşımının tüketici davranışı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 16(41), 379-390. https://doi.org/10.12981/mahder.1166422
• Liden, R. C., Wayne, S. J. and Sparrowe, R. T. (2000). An examination of the mediating role of psychological empowerment on the relations between the job, ınterpersonal relationships and work outcomes. Journal of Applied Psychology, 85(3), 407-419. https://doi.org/10.1037//0021- 9010.85.3.407
• Motowildo, S. J., Borman, W. C. and Schmit, M. J. (1997). A theory of ındividual differences in task and contextual performance. Human Performance, 10(2), 71–83. https://doi.org/10.1207/s15327043hup1002_1
• Neff, K. (2022). Öz şefkat, kendine nazik olmanın tanımlanmış gücü. İstanbul: Diyojen Yayıncılık.
• Neff, K. D. (2003a). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85-101. https://doi.org/10.1080/15298860309032
• Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2, 223–250. https://doi.org/10.1080/15298860390209035
• Noe, R. A. (1996). Is career management related to employee development and performance?. Journal of Organizational Behavior, 17(2), 119–133. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1379(199603)17:23.0.CO;2-O
• Özpeynirci, R. ve Kırmızı, C. (2020). Öz şefkat kavramı ve örgütsel yansımaları. BMIJ, 8(3): 2924-2952. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i3.1559
• Polatcı, S. ve Baygın, E. (2022). Öz-şefkatin görev performansı üzerindeki etkisinde psikolojik sermayenin aracılık rolü. İş ve İnsan Dergisi, 9(1), 15-29. https://doi.org/10.18394/iid.999971 Raes, F., Pommier, E., Neff, K. D. and Van Gucht, D. (2011). Construction and factorial validation of a short form of the self‐compassion scale. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(3), 250- 255. https://doi.org/10.1002/cpp.702
• Rubino, J. A. (1997). A guide to successfully managing employee performance: Linking performance management, reward systems, and management training. Employment Relations Today, 24(2), 45–53. https://doi.org/10.1002/ert.3910240207
• Ruiz-Fernandez, M. D., Ramos-Pichardo, J. D., Ibanez-Masero, O., Carmona-Rega, M.I., Sanchez-Ruiz, M. J. and Ortega-Galan, A. M. (2021). Professional quality oflife, self-compassion, resilience, and empathy in healthcare professionals during Covid-19 crisis in Spain. Research in Nursing & Health, 44(4), 620–632. https://doi.org/10.1002/nur.22158
• Rutter, M. (2012). Annual research review: Resilience clinical implications. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 54(4), 474–487. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2012.02615.x
• Sapienza, J. K. and Masten, A. S. (2011). Understanding and promoting resilience in children and youth. Current Opinion in Psychiatry, 24(4), 267–273. https://doi.org/10.1097/yco.0b013e32834776a8
• Sayıldı, H. ve Büyükyılmaz, O. (2020). İş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş stresi arasındaki ilişki: Üniversite personeli üzerine bir araştırma. Economics, Business and Organization Research, 2(1), 52-69.
• Schermerhorn, J. R. Hunt, G. and Osborn, R. N. (1985). Managing organizational behavior. NewYork: John & Sons Publishing.
• Shebuski, K., Bowie, J. and Ashby, J. S. (2020). Self‐compassion, trait resilience, andtrauma exposurein undergraduate students. Journal of College Counseling, 23(1), 2–14. https://doi.org/10.1002/jocc.12145
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P. and Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194–200. https://doi.org/10.1080/10705500802222972
• Soutwich, S. M. ve Charney, D. S. (2023). Psikolojik dayanıklılık. (D. Orhun, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Suliman, A. M. T. (2001). Are we ready to innovate? Work climate-readiness to innovate relationship: The case of Jordan. Creativity and Innovation Management, 10(1), 49–59. https://doi.org/10.1111/1467-8691.00190
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, 26, 77-86.
• Topkaya, N., Köksal, Z. ve Bayram, S. (2022). Ergenlerde iyi oluşun yordanmasında bilişsel esneklik ve öz-şefkatin rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 646-662. https://doi.org/10.51460/baebd.1084576
• Tunca, A. (2022). Kadınların mutluluğunun yordayıcıları olarak öz-şefkat ve olumlu çocukluk yaşantıları. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 535-545. https://doi.org/10.11616/asbi.1091282
• Turgut, H., Tokmak, İ. ve Ateş, M. F. (2015). Lider-üye etkileşiminin işgören performansına etkisinde çalışanların örgütsel adalet algılarının rolü. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 417-442.
• Turunç, Ö. (2010). Organizasyonlarda kontrol algılamalarının örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 251-269.
• Tutar, H. ve Altınöz, M. (2010). Örgütsel iklimin işgören performansı üzerine etkisi: Ostim imalat işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(2), 196-218. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002162
• Türkkan, T., Bülbül, K. ve Odacı, H. (2022). Psikolojik sağlamlığı değerlendirme ölçeği: Türkçe versiyonuna ilişkin ilk psikometrik bulgular. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(2), 255-263. https://doi.org/10.5961/higheredusci.897574
• Türköz, T. (2021, 02-04 Eylül). Örgütsel politika algısının iş performansı üzerindeki etkisi: İşe tutkunluk ve psikolojik sağlamlığın aracılık rolü. 29. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Kafkas Üniversitesi, Kars. https://www.researchgate.net/publication/311960288_Orgutsel_Politika_Algisinin_Ihmalkarlik_Uzerindeki_Etkisinde_Isten_Ayrilma_Niyetinin_Araci_Rolu adresinden 28.12.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Uludağ, G. (2018). Örgütsel bağlılık ile işgören performansı ilişkisini incelemeye yönelik bir alan araştırması. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 171-193.
• Uygur, A. (2007). Örgütsel bağlılık ile işgören performansı ilişkisini incelemeye yönelik bir alan araştırması. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 71-85.
• Uysal, H. T. ve Yıldız, M. S. (2014). İşgören performansı açısından çalışma psikolojisinin örgütsel sinizme etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 29(7), 837-849.
• Uzunbacak, H. H. ve Karagöz, Ş. (2022). Öz-şefkatin ve affetmenin iş yeri mutluluğu üzerindeki etkisi. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 6(1), 16-38. https://doi.org/10.29228/ijbemp.57633
• Yelpaze, İ. (2020). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak bilişsel esneklik: Öz şefkatin aracılık rolü. Erzincan üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 535-549.
• Yıldırım, M. ve Sarı, T. (2018). Öz-şefkat ölçeği kısa formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2502- 2517. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-452171