Instagram’da Bireysel Direniş Taktikleri: Filistin Yanlısı Paylaşımlar Üzerinden Nitel İçerik Analizi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: Filistin Özel Sayısı, 54 - 73, 28.02.2025

Hatice Duran Okur

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1589513

Öz

Sosyal medya platformlarının bireyin gündelik hayatına her geçen gün daha fazla nüfuz etmesi, bu mecraların algoritmik denetim mekanizmalarıyla bireyler üzerinde çeşitli etkilere sahip olması, onun bir “güç”, “otorite” olarak değerlendirilmesine neden olmuştur. Sosyal medya platformlarının algoritma düzeni karşısında kullanıcılarının konumu nedir? Bu güç karşısında kullanıcılarının direniş pratikleri nelerdir? Çalışma bu soruların cevabını, gündelik hayat içinde otoritenin karşısında duran, sıradan bireyin yaratıcı pratiklerine odaklanan Michel de Certeau’nun kavramlarından yola çıkarak, Instagram kullanıcılarının algoritmalara karşı geliştirdikleri yaratıcı taktiklerini, Instagram’da Filistin’i destekleyen içerikler üzerinden anlama ve taktiklerin bir repertuvarını oluşturma amacını taşımaktadır. Nitel araştırmayla desenlenen çalışmada veriler 18-24 Temmuz 2024 tarihlerinde Instagram’da herkese açık paylaşım yapan 20 hesabın hikâye paylaşımlarından elde edilmiştir. Veriler nitel içerik analiziyle, tümevarımsal ve tümdengelimsel metodların birlikte kullanılmasıyla çözümlenmiştir. Instagram’ın Filistin yanlısı içeriklere uyguladığı algoritmik denetleme stratejilerine karşı kullanıcıların “içeriği güçlendirme”, “algoritmadan saklanma” ve “algoritmayı ele geçirme” gibi bireysel direniş taktiklerinin olduğu görülmüştür. Sonuç olarak sanal alan günümüzde bireye özgürlük alanı olarak sunulsa da otoritenin denetim ve gözetim mekanizmalarını farklı boyutlara taşımakla birlikte, diğer yandan bireyin de otoriteye direnişini farklılaştırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Strateji, taktik, algoritma, sosyal medya, Instagram

Kaynakça

• Abushbak, A. M. and Majeed, T. (2020). The role of social media in mobilizing crowd protest – A case study of Palestinian anger against Israel’s military measures at Al-Aqsa compound on Instagram. Studies in Indian Place Names, 40(10), 1–15.
• Abushbak, A. M., (2022). Digitalization of the conflict: Palestinians in east jerusalem resorting to Instagram during the conflict escalation, S. K. Kanishka (Ed.), Emerging Trends in Development Communication and Journalism in (pp. 203-223).‎ India: Kanishka publishers.
• Abushbak, A. M., Majeed, T. and Sinha, A. (2023). Instagram, censorship and civilian activism: The digital presence of the Israel-Palestıne conflict narratives. NIU International Journal of Human Rights, 10(1), 162-171.
• Albaık, Z. (2022). Beytülmakdis meselesinde “İsrail” perspektifi karşısında Filistinlilerin perspektifinin desteklenmesi konusunda sosyal medyanın rolü. Journal Of Islamicjerusalem Studies, 22(1), 31-46. https://doi.org/10.31456/beytulmakdis.1125860.
• Asthana, S. (2017). Youth, self, other: A study of Ibdaa’s digital media practices in the West Bank, Palestine. International Journal of Cultural Studies, 20(1), 100-117. https://doi.org/10.1177/1367877915600546.
• Avşar, Z. ve Koyuncu, S. (2024). 7 Ekim sonrası Gazze’ye İsrail saldırıları ve dezenformasyon. Mbudsman Akademik, Özel Sayı 2, Gazze, 363-404.
• Bhat, P. and Klein, O. (2020). Covert hate speech: White nationalists and dog whistle communication on Twitter, G. Bouvier and J. E. Rosenbaum (Ed.), Twitter, The Public Sphere, And The Chaos Of Online Deliberation in (pp. 151–172). London: Palgrave Macmillan.
• Bruns, A. (2017, 14-15 Sep.). Echo chamber? What echo chamber? Reviewing the evidence. 6th Biennial Future of Journalism Conference, e (FOJ17), 1-11. UK: Cardiff. Retrieved from https://eprints.qut.edu.au/113937/ in 29.05.24.
• Bucher, T. (2018). If…then: Algorithmic power and politics. Oxford: Oxford University Press.
• Chancellor, S., Pater, J., Clear, T., Gilbert, E. and De Choudhury, M. (2016). #thyghgapp: Instagram content moderation and lexical variation in pro-eating disorder communities. D. Gergle and M. R. Morris (Ed.), Proceedings of the 19th ACM Conference on Computer-Supported Cooperative Work & Social Computing (CSCW '16) in (pp. 1201–1213). New York: Association for Computing Machinery. https://doi.org/10.1145/2818048.2819963.
• Cobbe, J. (2021). Algorithmic censorship by social platforms: power and resistance. Philosophy & Technology, 34, 739–766. https://doi.org/10.1007/s13347-020-00429-0.
• Cotter, K. (2019). Playing the visibility game: How digital influencers and algorithms negotiate influence on Instagram. New Media & Society, 21(4), 895-913. https://doi.org/10.1177/1461444818815684.
• Creswell, J. W. (2019). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri. (H. Özcan, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi –I: Eylem, uygulama, üretim sanatları. (L. Arslan Özcan, Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
• Diker, N.P. ve Karan, O. (2021). Suriyeli mültecilerin karşılaştıkları sosyal dışlanma ve geliştirdikleri direniş taktikleri: Ankara örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 9(2), 281-321.
• Gardiner, M. (2016). Gündelik hayat eleştirileri, (D. Özçetin, B. Taşdemir ve B. Özçetin Çev.), Ankara: Heretik Yayınları.
• Gerrard, Y. (2018). Beyond the hashtag: Circumventing content moderation on social media. New Media & Society, 20(12), 4492–4511. https://doi.org/10.1177/1461444818776611.
• Gillespie, T. (2018). Custodians of the Internet: Platforms, content moderation, and the hidden decisions that shape social media. London: Yale University Press.
• Hammad, H. (2022, May 9). Towards a digital media discourse for Jerusalem, Retrieved from https://annahjaddimocrati.org/ar/9219 in 25.06.24.
• Hayes, J. (2023). Palestinian solidarity on social media: The distribution of images of occupation on Twitter, Facebook, and Instagram by advocacy organisations. PhD Thesis, University of Sheffield, United Kingdom.
• Hazboun, I. and Maoz, I. (2018). Palestinian journalists turn to social media: Experiences and practices of covering the asymmetrical conflict in Jerusalem. Conflict & Communication, 17(2), 1–8.
• Human Rights Watch (2022). Israel and Palestine Events of 2021, Retrieved from https://www.hrw.org/world-report/2022/country-chapters/israel-and-palestine in 08.05.24.
• Human Rights Watch (2023). Meta’s Broken Promises Systemic Censorship of Palestine Content on Instagram and Facebook, Retrieved from https://www.hrw.org/sites/default/files/media_2023/12/ip_meta1223%20web.pdf in 10.05.24.
• Johns, A., Bailo, F., Booth, E. and Rizoiu, M. A. (2024). Labelling, shadow bans and community resistance: did meta’s strategy to suppress rather than remove COVID misinformation and conspiracy theory on Facebook slow the spread? Media International Australia, 0(0). https://doi.org/10.1177/1329878X241236984.
• Kant, T. (2020). Making it personal: Algorithmic personalization, identity, and everyday life. Oxford: Oxford University Press.
• Maharani, N. A. M. (2024). Social media as a primary source of information: Exploring its role in disseminating the current situation in Palestine. Gema Wiralodra, 15(1), 275–281. https://doi.org/10.31943/gw.v15i1.628.
• Min, S. J. (2019). From algorthmic disengagement to algorithmic activism: social media users’ responses to news filtering algorithms. Telematics and Informatics, 43, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.tele.2019.101251.
• Moran, R. E., Grasso, I. and Koltai, K. (2022). Folk theories of avoiding content moderation: How vaccine-opposed influencers amplify vaccine opposition on Instagram. Social Media + Society, 8(4). https://doi.org/10.1177/20563051221144252.
• Pariser, E. (2011). The filter bubble: What the internet is hiding from you. New York: The Penguin Press.
• Plantin, J. C. and Punathambekar, A. (2019). Digital media infrastructures: Pipes, platforms, and politics. Media, Culture & Society, 41(2), 163–174. https://doi.org/10.1177/0163443718818376.
• Shehadeh, H. (2023). Palestine in the cloud: The construction of a digital floating homeland. Humanities, 12(75), 2-18. https://doi.org/10.3390/h12040075.
• Sunstein, C. R. (2009). Republic.com 2.0. NJ: Princeton University Press.
• Supriyanto, N. S., Pratiwi, M. I., Kamilah, F. and Hidayat, Z. (2022). The resistance of social media activists in the struggle for freedom of expression on Instagram towards Israel’s occupation in Palestine. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 22(100), 6576-6590.
• Treré, E. and Bonini, T. (2024). Amplification, evasion, hijacking: algorithms as repertoire for social movements and the struggle for visibility, Social Movement Studies, 3(23), 303-319. https://doi.org/10.1080/14742837.2022.2143345.
• Tuicakademi, (2024). Karpuz nasıl Filistin dayanışmasının sembolü oldu? https://www.tuicakademi.org/filistin-dayanismasi/11 Ocak 2024 adresinden 13.06.24 tarihinde erişilmiştir.
• Uddin, R. (2021, May 21). Israel-Palestine: How Social Media Was Used and Abused. Middle East Eye. Retrieved from https://www.middleeasteye.net/news/israel-palestine-social-media-used-abused-disinformation-manipulation-censorship in 18.07.24.
• Velkova, J. and Kaun, A. (2021). Algorithmic resistance: media practices and the politics of repair. Information, Communication & Society, 24(4), 523–540. https://doi.org/10.1080/1369118X.2019.1657162.
• Yazar, E. ve Günay, S. (2024). Bir meşruiyet aracı olarak dehümanizasyon: Oryantalist ve siyonist bakış açısıyla Filistin’deki soykırıma dair bir değerlendirme. Ombudsman Akademik, Kamu Denetçiliği Kurumu, Özel Sayı 2, Gazze, 488-510.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.