Bibliometric Analysis of Tracking, Monitoring, Detection and Intervention in Cultural Heritage Sites

Yıl 2024, , 256 - 278, 29.03.2024

Rabia Seher Çerkez , Hicran Hanım Halaç

https://doi.org/10.35341/afet.1255743

Öz

Mankind affects the period he lives in with its social structure, economy, technology and art and creates his own culture. People’s shelter needs are also formed in this cultural environment and the modernism of the period is preserved in this cultural environment. This study aims to transfer the theses that are the source of ensuring the continuity of cultural heritage sites to numerical data through bibliometric analysis and to provide preliminary information for research to be conducted on this field in the light of numerical data. It includes determining the methods to be used in creating a regional tracking system with bibliometric analysis, determining the province or country of the sampling area, and determining the keyword frequency. In order to express the historical built environment in cultural heritage areas, 6 main keyword groups have been determined: “historical structure, historical texture, cultural heritage, architectural heritage, historical area, historical environment” and these keyword groups are “monitoring, tracking, intervention, detection”. The research area was narrowed by limiting the word. As a result of the scanning, 466 theses were reached by removing studies and duplications that were not closely related to this research. Among 466 theses, Istanbul was the most preferred research area, and the most theses on this field were published in 2019. It was determined that the most repeated keyword was “protection”. Based on this, the fact that Istanbul is the city that needs research and follow-up the most shows that there are many structures worth protecting, and also emphasizes that the same sensitivity should be shown in every city. This research will pave the way for the establishment of a systematic conservation approach in the field of cultural heritage in the future. With a systematic conservation approach, the structure will be constantly monitored, and timely interventions will be made to the structure, making the repair and preservation of the structure easier.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Detection, Disaster Management, Follow-up, Intervention, Tracing

Somut Kültürel Miras Alanlarında Takip, İzleme, Tespit, Müdahale Konularına İlişkin Bibliyometrik Analiz

Öz

İnsanoğlu; yaşadığı dönemi sosyal yapısıyla, ekonomisiyle, teknolojisiyle, sanatıyla etkilemekte ve kendi kültürünü oluşturmaktadır. İnsanların barınma ihtiyaçları da bu kültür çevresinde oluşmakta ve dönem içi modernizm bu kültür çevresinde korunmaktadır. Bu çalışma, kültürel miras alanlarının sürekliliğini sağlamaya kaynaklık eden tezlerin, bibliyometrik analizler ile sayısal verilere aktarılması ve sayısal veriler ışığında bu alan üzerinde yapılacak araştırmalarda ön bilgi oluşturması amaçlamaktadır. Bibliyometrik analiz ile bölgesel takip sistemini oluşturmada kullanılacak yöntemlerin belirlenmesini, örneklem alan ilinin veya ülkesinin belirlenmesini, anahtar kelime sıklığının belirlenmesini kapsamaktadır. Kültürel miras alanlarında tarihi yapılı çevreyi ifade edebilmek için “tarihi yapı, tarihi doku, kültürel miras, mimari miras, tarihi alan, tarihi çevre” olmak üzere 6 ana anahtar kelime grubu belirlenmiştir ve bu anahtar kelime grupları “izleme, takip, müdahale, tespit” kelimeleri ile sınırlandırılarak araştırma alanı daraltılmıştır. Tarama sonucunda bu araştırma ile yakın ilişkisi olmayan çalışmalar ve yinelemeler çıkartılarak 466 teze ulaşılmıştır. 466 Tez içerisinden araştırma alanı olarak en çok İstanbul ili tercih edilmiş ve bu alan hakkında en çok tez 2019 yılında yayımlanmıştır. En fazla tekrarlanan anahtar kelimenin “koruma” olduğu tespit edilmiştir. Buradan hareketle araştırmaya ve takibe en çok ihtiyaç duyulan ilin İstanbul olması, korunmaya değer yapıların fazla olduğunu göstermekle beraber aynı hassasiyetin her ilde gösterilmesi gerektiğini de vurgulamaktadır. Bu araştırma gelecekte kültürel miras alanında sistematik koruma yaklaşımının oluşturulmasına zemin hazırlayacaktır. Sistematik koruma yaklaşımı ile yapı sürekli takip edilecek ve yapıya zamanında müdahaleler yapılarak yapının onarımı ve korunumu kolaylaşacaktır.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi, İzleme, Kültürel Miras, Müdahale, Takip, Tespit

Kaynakça

• Almagro Vidal, A., Tandon, A., Eppich, R. (2015). First aid to cultural heritage. training initiatives on rapid documentation. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 40, 13-19.
• Bogenç, Ç., Sabaz, M. (2019). Dünya miras alanı Safranbolu’nun alan yönetim planının geliştirilmesi sürecinde; tema, hedef ve eylemlerin belirlenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 1526-1544. https://doi.org/10.35674/kent.988202
• Can, M. (2009). Kültürel miras ve müzecilik. Çalışma Raporu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 26.
• Garcia, B. M. (2021). Integrating culture in post-crisis urban recovery: Reflections on the power of cultural heritage to deal with crisis. International Journal of Disaster Risk Reduction, 60, 102277.
• Çağlayan, E., Kutlu, Ş., Çekinmez, Ş. (2022). Kültürel miras aktarımı ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi, International Journal of Social Sciences and Education Research, 8 (2), 155-164. doi:10.24289/ijsser.1081173
• Çelebi, B., Çiftsüren, D., Dilek, S. E. (2020). Türkiye’de “kültürel miras” konusunda yapılan tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Current Debates in Social Sciences, 3 (1), 10-19.
• Çıkrık, R., Yılmaz, İ., Toprak, L. S. (2019). Türkiye’de turizmin etkileri konusunda yerel halkın bakış açısını konu alan lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili, Journal of Hospitality and Tourism Issues, Vol.1 No.1, 17-29.
• Erşan R., Demirarslan D. (2020). Tarihi yapılarda sürdürülebilirlik ilkesi bağlamında Eskişehir Odunpazarı evleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 187 - 213. 10.17494/ogusbd.763605
• Güleç Korumaz, S. A. (2015). Kültürel miras yönetiminde karar destek sistemlerinin kullanımına yönelik bir model önerisi. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Selçuk Üniversitesi,197.
• Gündoğdu, S. (2019). 21. Yüzyıl dönümünde insan kaynaklı afetlerde toplu göçler ve geriye dönüş sürecinde tarihi çevreye yönelik risklerin yönetimi, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 452.
• Halaç, H. H., Bademci, F. (2021). Kültürel miras: sistematik literatür incelemesi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 172-190.
• ICCROM. (2018). Kriz zamanlarında kültürel miras için ilk yardım, Roma, İtalya
• ICOMOS. (1996). Anıtların, bina gruplarının ve sitelerin kaydedilmesi için ilkeler. 11. ICOMOS Genel Kurulu, Sofya, Ekim 1996.
• Karpuz, H. (2009). Koruma alanlarında alan yönetimi kapsamında Tarihi yarımada. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 177.
• Kahraman, B. (2022). Cultural Herıtage—Its Dıgıtal Preservatıons, And Collateral Damage. Masters Thesis. Unıversıty of Kadır Has, Istanbul, 20
• Kesepara, K. (2015). İzmir levanten köşkleri koruma-uygulama süreçleri ve risk analizi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 191.
• Kimmelman, A. (1998). Cultural heritage and disaster management in Tucson, Arizona. Disaster Management Programs for Historic Sites, 31.
• Lattig, J. W. (2012). Calamities, catastrophes, and cataclysms: current trends ın ınternational disaster risk management practices for cultural heritage sites. Masters Thesis. University of Pennsylvania, Philadelphia, 89.
• Özkaraca, N., Halaç, H. H. (2022). Tarihi çevrede sürdürülebilirlik konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Kent Akademisi, 15(1), 203-222. DOI: 10.35674/kent.988202
• Pekmezci, I. P. (2018). Önleyici koruma, alanında Avrupa’nın deneyimi ve Türkiye’deki kültür mirası için yapılabilecekler. Mimarist, (63), 16-21
• Paolini, A., Vafadari, A., Cesaro, G., Quintero, M. S. ve vanBalen, K. (2012). Risk Management at Heritage Sites: A Case Study of the Petra World Heritage Site, UNESCO Amman Office, Jordan.
• Yıldırım, Ö. C. (2019). Unesco dünya miras alanlarını tehdit eden riskler üzerine bir araştırma: Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Kaya Sitleri. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir Teknik Üniversitesi, Eskişehir, 243.
• Yılmaz, L. (2020). Mersin'de somut kültürel miras bilinci ve koruma üzerine bir değerlendirme. Amisos, 5(8), 156-177.
• Yılmaz, M. (2019). Yok olma riski altındaki taşınmaz kültür varlıklarının korunma yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara, 228.
• Yüzseven, Z. (2010). Tarihi çevre korumasına yönelik bir karar destek sistemi önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul, 110.
• Zıvralı, İ., Cabbar, Ü. N. (2015). Kültür varlıklarında risk yönetimi; gelişimi, güncel durum ve öneriler, 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu, Erzurum, 155-169. URL 1, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000220416 (Son Erişim: 02.04.2023).