Bir Vakıf Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda Öğrenim Gören Öğrencilerin Genel Afete Hazırlıklı Olma İnanç Durumlarının Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 45, 06.05.2020

Bekir Ertuğrul , Servi Damla Ünal

https://doi.org/10.35341/afet.653911

Cited By: 18

Öz

Araştırma bir vakıf üniversitesi öğrencilerinin genel afete hazırlık inancını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı tipte yapılan araştırma Ankara ilinde bir vakıf üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencileriyle 20-30 Mayıs 2019 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın evrenini yüksekokulda öğrenim gören toplam 748 öğrenci oluştururken, örneklem seçimine gidilmemiş olup araştırmanın yapıldığı tarihlerde okulda bulunan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 400(evrenin %53’ü) öğrenci ile araştırma tamamlanmıştır. Veri toplama araçları, öğrencilerin tanımlayıcı özellikleri ve genel afete hazırlık inancını etkileyen faktörleri belirlemek için kullanılan anket formu ve genel afete hazırlık inanç ölçeğidir (cronbach alpha: 0.81). Verilerin istatistiksel analizinde sayı, ortalama, yüzde, standart sapma, kolmogorov smirnov normallik testi, bağımsız örneklem t ve one-way ANOVA testi kullanılmıştır. Araştırmanın yapılması için gerekli izinler ve etik onay alınmıştır. Araştırma öz bildirime dayalıdır. Katılımcılardan yazılı onam alınmıştır.

Öğrencilerin %74’ünün kadın olduğu, %88.8’inin 17-22 yaş grubunda ve %34.5’inin İlk ve Acil Yardım bölümünde olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin genel afete hazırlık inanç ölçeği toplam puan ortalaması 111.57±12.36 olarak tespit edilmiştir. Öğrencilerin genel afete hazırlık inanç ölçeği toplam puan ortalaması ile daha önce afetlerle ilgili eğitim alma, okulda acil durum/afet planı hakkında bilgi sahibi olma, acil durum/afetlere hazırlıklı olma ve okulda acil durum/afet durumunda toplanma noktasını bilme durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05).

Öğrencilerin genel afete hazırlıklı olma inanç düzeyi puanının ortalamanın üzerinde olduğu ve kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmüştür. Afetlerle ilgili eğitim alan öğrencilerin afete hazırlıklı olma inancının afet eğitimi almayanlara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu açıdan üniversitelerde acil durum ve afet yönetimi ile ilgili bilgilendirici ve bilinçlendirici eğitim programlarının düzenlenmesi, ders müfredatına konulması, görsel afişlerin, simülatörlerin kullanılması ve afete hazırlık amaçlı tatbikatların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afete Hazırlık İnancı, Afet, Sağlık İnanç Modeli

Teşekkür

Başkent Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerine teşekkür ederiz

Determination of General Disaster Preparedness Beliefs of Students Studying at a Foundation University Health Services Vocational School

Öz

The research was carried out to determine the general disaster preparedness belief of university students. The descriptive study was conducted with students from a foundation university health services vocational school in Ankara, between 20-30 May 2019. While the total population of the study was 748 students studying at the college, no sample selection was made and the study was comleted with 400 students(53% of the universe) who were in the school at the time of the study and agreed to participate in the research. The data collection tools are the questionnaire form and the general disaster preparedness faith scale (cronbach alpha: 0.81) used to determine the descriptive characteristics of students and the factors affecting their general disaster preparedness belief. In statistical analysis of data, number, mean, percentage, standard deviation, kolmogorov smirnov normality test, independent sample t test and one-way ANOVA test were used. Necessary permissions and ethical approval were obtained to conduct the research. The researchis based on self-report. Written consent was obtained from the participants.

It was determined that 74% of the students were women, 88.8% were in the 17-22 age group and 34.5% were in the First and Emergency Aid section. Total disaster preparedness belief scale of the students was determined as 111.57±12.36 . A statistically significant difference between students’ overall disaster preparednessbelief scale total score average and prior education about disasters, having knowledge about emergency/disaster plan at school, being prepared for emergency/disasters, and knowing the point of meeting in case of emergency/disaster at school there was a difference (p<0.05).

İt was observed that the students' general disaster preparedness belief level score was above average and female students were higher than male students. It has been determined that the belief that students who are trained in disaster preparedness for disaster is higher than those who do not receive disaster education. In this respect, it is recommended to organize informative and awareness-raising training programs about emergency and disaster management in universities, to put them in the curriculum, to use visual posters, simulators and to prepare for disaster prepared exercises.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Preparedness Belief, Health Belief Model

Kaynakça

• AFAD (2014). Türkiye, afet farkındalığı ve afetlere hazırlık araştırması, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/3923/xfiles/turkiye-afet-farkindaligi-ve-afetlere-hazirlik-arastirmasi_-2014-edited.pdf (Son erişim tarihi: 12.12.2019)
• AFAD (2018). Türkiye’de afet yönetimi ve doğa kaynaklı afet istatistikleri, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/Turkiye_de_Afetler.pdf (Son erişim tarihi: 16.12.2019)
• AFAD (2019a). AFAD hakkında. 5 Eylül 2019’da https://www.afad.gov.tr/tr/2211/AFAD-Hakkinda adresinden alındı. (Son erişim tarihi: 18.12.2019)
• AFAD (2019b). Afete hazır okul. 5 Eylül 2019’da https://www.afad.gov.tr/tr/23188/Afete-Hazir-Okul adresinden alındı (Son erişim tarihi: 12.12.2019)
• AFAD (2019c). Açıklamalı afet yönetimi terimleri.1 Eylül 2019’da https://www.afad.gov.tr/tr/23792/Aciklamali-Afet-Yonetimi-Terimleri-Sozlugu?kelime=afet adresinden alındı (Son erişim tarihi: 05.12.2019)
• Al-Ali, N. M., & Ibaid, A. H. (2015). Health-care providers' perception of knowledge, skills and preparedness for disaster management in primary health-care centres in Jordan. East Mediterranean Health Journal, 21(10), 713-721. https://doi.org/10.26719/2015.21.10.713
• Chan, E. Y., Yue, J., Lee, P., & Wang, S. S. (2016). Socio-demographic predictors for urban community disaster health risk perception and household based preparedness in a Chinese urban city. PLoS Current, 8. https://doi.org/10.1371/currents.dis.287fb7fee6f9f4521af441a236c2d519
• Dougles, P. (2018). Disaster risk reduction: Psychological perspectives on preparedness. The Australian Psychological Societ,71:327–341 https://doi.org/10.1111/ajpy.12237
• Dökmeci, A. H., & Merinç, F. (2018). Namık Kemal Üniversitesi öğrencilerinin temel afet farkındalığının değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 1(2), 106-113. https://doi.org/10.35341/afet.454340
• Ersoy, Ş., Nurlu, M., Gökçe, O., & Özmen, B. (2017). 2016 yılında dünyada ve Türkiye’de meydana gelen doğa kaynaklı afet kayıplarının istatistiksel değerlendirmesi. Mavi Gezegen Dergisi, 22, 13-27.
• Ejeta, L.T, Ardalan, A., & Paton, D. (2015). Application of behavioral theories to disaster and emergency health preparedness. A systematic review. PLOS Currents Disasters, 7, 2015
• Inal, E., Altintas, K. H., & Dogan, N. (2018). The development of a general disaster preparedness belief scale using the Health Belief Model as a theoretical framework. International Journal of Assessment Tools in Education, 5(1), 146-158. https://doi.org/10.21449/ijate.366825
• Inal, E., Altintas, K. H., & Dogan, N. (2019). General disaster preparedness belief and related sociodemographic characteristics: The example of Yalova University, Turkey. Turkish Journal of Public Health, 17(1), 1-15. https://doi.org/10.20518/tjph.381667
• İnal, E., Kocagöz, S., & Turan, M. (2012). Temel afet bilinç ve hazırlık düzeyinin saptanmasına yönelik bir araştırma. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1), 15-19. https://doi.org/10.5505/1304.7361.2012.05658
• İnal, E. (2015). Acil Durumlara/Afetlere Bireysel Hazırlığı Değerlendirmek için Sağlık İnanç Modeli’ne Dayalı Ölçek Geliştirme (Yayınlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Halk Sağlığı Enstitüsü, Ankara.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetiminin Temel İlkeleri. M. Kadıoğlu, & E. Özdamar (Editörler), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri içinde (ss. 1-34). JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
• Kocaman, Y. (2019). 112’de Çalışan Personelin Afete Hazırlık Düzeyinin İncelenmesi: Gümüşhane İli Örneği, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane.
• Macit, İ. (2019). Bütünleşik afet yönetiminde Sendai Çerçeve Eylem Planı’nın beklenen etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 175-186. https://doi.org/10.21324/dacd.421564
• Martono, M., Satino, S., Nursalam, N., Efendi, F., & Bushy, A. (2019). Indonesian nurses’perception of disaster management preparedness. Chinese Journal of Traumatology, 22(1), 41-46. https://doi.org/10.1016/j.cjtee.2018.09.002
• Najafi, M., Ardalan, A., Akbarisari, A., Noorbala, A. A., & Jabbari, H. (2015). Demographic determinants of disaster preparedness behaviors amongst Tehran Inhabitants, Iran. PLoS Currents, 11(7). https://doi.org/10.1371/currents.dis.976b0ab9c9d9941cbbae3775a6c5fbe6
• Najafi, M., Khankeh, H. R., Elmi, H., & Pourvakhshoori, N. (2018). Behavioral, normative and control beliefs about eartquake preparedness: A deductive content analysis study. PLoS Currents, 10. https://doi.org/10.1371/currents.dis.20fbad29d53fb164ac2699dc2736d804
• Painter, J.E., Borba, C.P., Hynes, M., Mays, D., & Glanz, K. (2008). The use of theory in health behavior research from 2000 to 2005: a systematic review. Annals of Behavioral Medicine, 35 (3), 358-362.
• Sari, A. L. (2019). School in earthquake threat: School based disaster preparedness model in Indonesia. Preprints. https://doi.org/10.20944/preprints201902.0253.v1
• Şahin, Ş, & Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve iş sağlığı güvenliği. Afet ve Risk Dergisi, 2(1), 43-63. https://doi.org/10.35341/afet.498594
• Şahin, Y., Lamba, M., & Öztop, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin afet bilinci ve afete hazırlık düzeylerinin belirlenmesi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(6), 149-159.
• Tkachuck, M. A., Schulenberg, S. E., & Lair, E. C. (2018). Natural disaster preparedness in college students: Implications for institutions of higher learning. Journal of American College Health, 66(4), 269-279. https://doi.org/10.1080/07448481.2018.1431897
• Uğur, A., Işık M. (2020). Türkiye’nin Afetlere Hazırlık Politikalarının Toplum Algısı Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi: Van-Bitlis Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1): 98-118, DOI: 10.21324/dacd.542528
• UNISDR (2016). Report of the open-ended intergovernmental expert working group on indicators and terminology relating to disaster risk reduction. Geneva, Switzerland: United Nations Office for Disaster Risk Recudtion. Retrived from https://www.preventionweb.net/files/50683_oiewgreportenglish.pdf (Son erişim tarihi: 04.04.2020)
• URL-1, 2017 yılı iklim değerlendirmesi, Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2017-iklim-raporu.pdf (Son erişim tarihi: 04.04.2020)
• URL-2, 2018 yılı iklim değerlendirmesi, Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/2018MeteorolojikAfetlerDegerlendirmesi.pdf (Son erişim tarihi: 04.04.2020)
• Ünal, Y., Işık, E., Şahin, S., & Yeşil, S. T. (2017). Sağlık afet çalışanlarının depremlere ilişkin bireysel hazırlık düzeylerinin değerlendirilmesi: Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) Derneği örneği. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 31(2), 71-80.
• Varol, N., & Kırıkkaya, E. B. (2017). Afetler karşısında toplum dirençliliği. Dirençlilik Dergisi, 1(1), 1-9. https://doi.org/10.32569/resilience.344784
• Yıldırım, A. (2004). Acil durumda basın ve halkla ilişkiler. İçişleri Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı Afet Yönetimi 55. Dönem Mülki İdare Amirleri Semineri, Ders Notu, Ankara.
• Yükseler, M. (2019). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu 1. Sınıf Öğrencilerinin Deprem Bilinci Bilgi Düzeyleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.