Öğrenci Yaşam Alanlarında Yangın Güvenliği Davranışı Ölçeğinin (RSFSBS) Türkçe Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 101 - 118, 31.03.2023

Melikşah Turan , Vildan Oral

https://doi.org/10.35341/afet.1158542

Öz

Genellikle insan faktörünün yoğun etkisi sonucu ortaya çıkan konut yangınları, bireysel ve toplumsal davranış değişiklikleri gerçekleştirilerek güvenli yaşam ortamlarının oluşturulmasına olanak tanımasından ötürü önlenebilir afetler kategorisinde yer almaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı Griffin (2011) tarafından geliştirilen “Öğrenci Yaşam Alanlarında Yangın Güvenliği Davranışı Ölçeğinin” (RSFSBS) Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliğini test etmektir. Çalışma kapsamında Bucak Sağlık Yüksekokulunda araştırmaya katılmaya gönüllü 244 öğrenciye 29 soruluk RSFSBS ölçeği uygulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğinin tespitinde açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA), güvenirliğinin belirlenmesinde ise Cronbach alfa katsayısı değerlendirilmiştir. Ölçeğin faktör yapısını incelemek için yapılan temel bileşenler faktör analizi sonucunda, maddelere ait faktör yük değerlerinin 0.41-0.92 arasında olduğu ve toplam varyansın %63,63’ünü açıklayan üç alt boyut olduğu görülmüştür. DFA sonuçlarına göre ise ölçeğin (Ki-kare/serbestlik değeri: 1.95; RMSEA: 0.06; CFI: 0.94; NFI: 0.88; NNFI: 0.93; GFI: 0.85 ve AGFI: 0.81) 3 bileşen ve 25 ifadeden oluştuğu tespit edilmiştir. Ölçeğin iç tutarlık güvenirliğinin (cronbach alfa = .95) yüksek olduğu, alt boyutlar incelendiğinde F1, F2 ve F3 için alt boyut iç tutarlılık katsayılarının sırasıyla 0.94, 0.81, 0.90 olduğu ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarının 0.49 ile 0.78 arasında değiştiği görülmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular RSFSBS ölçeğinin üç faktörlü yapısının Türk kültürü için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Davranış, Geçerlilik, Güvenilirlik, Yangın

Teşekkür

Çalışmanın yürütülebilmesi için orijinal formun kullanımına izin veren Bruce Griffin’e teşekkür ederiz.

Turkish Validity and Reliability Study of "Residential Student Fire Safety Behavior Scale (RSFSBS)"

Öz

House fires, which generally occur as a result of the intense effect of the human factor, are in the category of preventable disasters because they allow individual and social behavior changes and the creation of safe living environments. In this context, the aim of the study is to test the validity and reliability of the Turkish version of the scale of fire safety behavior in student living spaces (RSFSBS) developed by Griffin (2011). Within the scope of the study, the RSFSBS scale of 29 questions was applied to 244 students who volunteered to participate in the research at Bucak Health School. Exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) were used to determine the construct validity of the scale, and Cronbach's alpha coefficient was used to determine its reliability. As a result of the principal components factor analysis performed to examine the factor structure of the scale, it was seen that the factor load values of the items were between 0.41 and 0.92 and there were three sub-dimensions that explained 63.63% of the total variance. According to the DFA results, it was determined that the scale (Chi-square/freedom value: 1.95; RMSEA: 0.06; CFI: 0.94; NFI: 0.88; NNFI: 0.93; GFI: 0.85 and AGFI: 0.81) consisted of 3 components and 25 statements. The internal consistency reliability of the scale (Cronbach's alpha = .95) was high, when the sub-dimensions were examined, the sub-dimension internal consistency coefficients for F1, F2 and F3 were 0.94, 0.81, 0.90, respectively, and the corrected item-total correlations ranged from 0.49 to 0.78. The findings obtained as a result of the research show that the three-factor structure of the RSFSBS scale is a valid and reliable measurement tool for Turkish culture.

Anahtar Kelimeler

Behavior, Validity, Reliability, Fire

Kaynakça

• Adisa, S., Simpeh, F., & Fapohunda, J. (2019, July). Evaluation of safety and security measures: preliminary findings of a university student housing facility in South Africa. In Construction Industry Development Board Postgraduate Research Conference (pp. 71-81). Springer, Cham.
• Agyekum, K., Ayarkwa, J., & Amoah, P. (2016). Challenges to fire safety management in multi-storey students’ hostels. Modern Management Science & Engineering, 4(1), 53-61. ISSN 2052-2576 (Online).
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational behavior and human decision processes, 50(2), 179-211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T.
• Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality and behavior. Berkshire: Open University Press. Akyüz, H. E. (2018). Yapı geçerliliği için doğrulayıcı faktör analizi: Uygulamalı bir çalışma. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(2), 186-198. https://doi.org/10.17798/bitlisfen.414490.
• Argueta, J., Mittelman, D., Salvatori, R., Brown, N., Renda, B., & Smeal, A. (2009). An Assessment of Fire Safety in Australia‘s International Student Housing. Qualifying Project report, Worcester Polytechnic Institute, Worcester, MA.
• Bourhim, E. M., & Cherkaoui, A. (2020). Efficacy of virtual reality for studying people's pre-evacuation behavior under fire. International Journal of Human-Computer Studies, 142, 102484. https://doi.org/10.1016/j.ijhcs.2020.102484
• Bruck, D., & Thomas, I. (2010). Interactions between human behaviour and technology: Implications for fire safety science. Fire technology, 46(4), 769-787. https://doi.org/10.1007/s10694-010-0161-1
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 23. Baskı, Pegem Akademi, Ankara.
• Cangür, Ş. (2012). Yapısal Eşitlik Modellemesinde Kullanılan Model Uyum İndekslerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Cordeiro, E., Coelho, A. L., Rossetti, R. J., & Almeida, J. E. (2011). Human behavior under fire situations–portuguese population. In 2011 Fire and Evacuation Modeling Technical Conference. 15-16.
• Çerezci, E. T. (2010). Yapısal Eşitlik Modelleri ve Kullanılan Uyum İyiliği İndekslerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çolakoğlu, Ö. M., & Büyükekşi, C. (2014). Evaluation of factors effecting exploratory factor analysis process. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 2(1), 58-64.
• De Lama, C., González-Gaya, C., & Sánchez-Lite, A. (2020). An experimental test proposal to study human behaviour in fires using virtual environments. Sensors, 20(12), 3607. https://doi.org/10.3390/s20123607.
• De Vellis, R.F. (2014). Ölçek Geliştirme: Kuram ve Uygulamalar (Ed.Tarık Totan), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Düger, Y.S. (2017). İçsel Markalaşma: Marka Tutumları, Vatandaşlığı ve Performansı İlişkisi Üzerine Yapısal Eşitlik Modellemesi Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Eke, C., Aigbavboa, C., & Thwala, W. Determination of satisfaction with university student residence-a report from South.
• Ergül, B., & Yılmaz, V. (2020). COVID-19 salgını süresince aile içi ilişkilerin doğrulayıcı faktör analizi ile incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 38-51. https://doi.org/10.21733/ibad.733909.
• Eskiler, E., Sarı, İ., & Soyer, F. (2011). Takıma psikolojik bağlılık ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1428-1440.
• Feng, X., Cui, R., & Zhao, J. (2015). The Effectiveness of Virtual Reality for Studying Human Behavior in Fire. In International Conference on Virtual, Augmented and Mixed Reality (pp. 13-21). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-21067-4_2.
• Folk, L. H., Kuligowski, E. D., Gwynne, S., & Gales, J. A. (2019). A provisional conceptual model of human behavior in response to wildland-urban interface fires. Fire technology, 55(5), 1619-1647. https://doi.org/10.1007/s10694-019-00821-z.
• Griffin, B. D. (2011). Effective Fire Safety Education for Residential Students. Ph.D. A Dissertation Submitted to the Faculty of The Graduate School at The University of North Carolina at Greensboro. USA.
• Güğerçin, U., & Aksay, B. (2017). Dean’in yabancılaşma ölçeğinin Türkçe uyarlaması: geçerlilik ve güvenilirlik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(1), 137-154. https://doi.org/10.17130/ijmeb.20173126266.
• Hassanain, M. A. (2008). Fire safety in the design and operation of student housing facilities. Structural Survey, 26(1), 55-62. DOI 10.1108/02630800810857444.
• Heale, R., & Twycross, A. (2015). Validity and reliability in quantitative studies. Evidence-based nursing, 18(3), 66-67. http://dx.doi.org/10.1136/eb-2015-102129.
• Hong, S. W., & Lee, Y. G. (2018). The effects of human behavior simulation on architecture major students′ fire egress planning. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 17(1), 125-132. https://doi.org/10.3130/jaabe.17.125.
• Jaslow, D., Ufberg, J., Yoon, R., McQueen, C., Zecher, D., & Jakubowski, G. (2005). Fire safety knowledge and practices among residents of an assisted living facility. Prehospital and disaster medicine, 20(2), 134-138. https://doi.org/10.1017/S1049023X00002314.
• Kaiser, H. F., & Rice, J. (1974). Little jiffy, mark IV. Educational and psychological measurement, 34(1), 111-117. https://doi.org/10.1177/001316447403400115.
• Karagöz, Y., & Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21). 81-98.
• Kim, M. K., & Kim, M. J. (2016). Affordable modular housing for college students emphasizing habitability. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 15(1), 49-56. https://doi.org/10.3130/jaabe.15.49.
• Kobes, M., Helsloot, I., De Vries, B., & Post, J. G. (2010). Building safety and human behaviour in fire: A literature review. Fire Safety Journal, 45(1), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.firesaf.2009.08.005.
• Kuligowski, E. D. (2009). The process of human behavior in fires (pp. 627-632). Gaithersburg: US Department of Commerce, National Institute of Standards and Technology.
• Lambie, I., Best, C., Tran, H., Ioane, J., & Shepherd, M. (2018). Evaluating effective methods of engaging school-leavers in adopting safety behaviors. Fire safety journal, 96, 134-142. https://doi.org/10.1016/j.firesaf.2017.11.011.
• Levin, B. M., & Groner, N. E. (1992). Human behavior aspects of staging areas for fire safety in gsa buildings. National Institute of Standards and Technology, Building and Fire Research Laboratory.
• Liu, M., & Lo, S. M. (2011). The quantitative investigation on people's pre-evacuation behavior under fire. Automation in construction, 20(5), 620-628. doi:10.1016/j.autcon.2010.12.004.
• Meacham, B. J. (1999). Integrating human behavior and response issues into fire safety management of facilities. Facilities. 17(9/10). 303-312. https://doi.org/10.1108/02632779910278719.
• Morélot, S., Garrigou, A., Dedieu, J., & N'Kaoua, B. (2021). Virtual reality for fire safety training: Influence of immersion and sense of presence on conceptual and procedural acquisition. Computers & Education, 166, 104145. 1-13. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2021.104145.
• Mu, H. L., Wang, J. H., Mao, Z. L., Sun, J. H., Lo, S. M., & Wang, Q. S. (2013). Pre-evacuation human reactions in fires: An attribution analysis considering psychological process. Procedia Engineering, 52, 290-296. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2013.02.142.
• Mukti, S. A., & Pangesti, V. N. (2022, April). Credible Online Reviews of Skincare Products on Brand Equity and Its Impact on Purchase Intention. In RSF Conference Series: Business, Management and Social Sciences. 2(1). 1-11. https://doi.org/10.31098/bmss.v2i1.510.
• Osunsanmi, T. O., Aigbavboa, C. O., Oke, A. E., & Eguabor, E. M. (2019). Appraisals of student perspectives on fire safety precautions in hall of residence. 14th Internatıonal Postgraduate Research Conference 2019: Contemporary and Future Directions in the Built Environment (108-117).
• Özdamar, K. (2017). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi IBM SPSS, IBM SPSS AMOS ve MINTAB uygulamalı. Nisan Kitabevi, Eskişehir.
• Pauls, J. (1999). A personal perspective on research, consulting and codes/standards development in fire‐related human behaviour, 1969–1999, with an emphasis on space and time factors. Fire and materials, 23(6), 265-272.
• Paulsen, R. L. (1984). Human behavior and fires: An introduction. Fire technology, 20(2), 15-27. https://doi.org/10.1007/BF02384147.
• Runefors, M., Johansson, N., & Van Hees, P. (2016). How could the fire fatalities have been prevented? An analysis of 144 cases during 2011–2014 in Sweden: an analysis. Journal of Fire Sciences, 34(6), 515-527. https://doi.org/10.1177/0734904116667962.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi-Analiz ve Raporlaştırma. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Simpeh, F., & Akinlolu, M. (2021, February). A scientometric review of student housing research trends. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 654, No. 1). 1-9. IOP Publishing. Doi:10.1088/1755-1315/654/1/012015.
• Straub, D., Boudreau, M. C., & Gefen, D. (2004). Validation guidelines for IS positivist research. Communications of the Association for Information systems, 13(1), 24. 380-427. https://doi.org/10.17705/1CAIS.01324.
• Sümer, N. (2000). Yapisal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar. Türk Psikoloji Yazilari. 3(6). 49-74.
• Tavşancıl, E. (2018). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık, 6.Basım. Ankara.
• Turan, M. (2021). Afetlerde Eğitim Kurumları Güvenliği Kapsamında Öğretmen Yöneticilerin Rol ve Sorumlulukları ile İlgili Çıkarımlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 1270-1282.
• Vatan, S., & Oruçlular Kahya, Y. (2018). Duygu düzenleme becerileri ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anatolian Journal of Psychiatry, 19(2), 192-201. doi: 10.5455/apd.260322.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yaşlıoğlu, M., Çalışkan, B. Ö. Ö., & Şap, Ö. (2013). The role of innovation and perceived service quality in creating customer value: a study on employees of a call center establishment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 99, 629-635. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.533.
• Zhang, M., & Yu, W. J. (2021, August). Analysis and research on fire safety of university dormitory based on Bayesian network. In 2021 IEEE 12th International Conference on Software Engineering and Service Science (ICSESS) (pp. 295-299). IEEE. DOI: 10.1109/ICSESS52187.2021.9522247.
• Zwick, W.R., ve Velicer, W. F. (1982). Factor İnfluencing Five Rules for Determining The Number of Components to Retain. Multivariate Behavioral Research, 17, 253-269. https://doi.org/10.1207/s15327906mbr1702_5.