112 Acil Sağlık Hizmetleri Çalışanlarının Afetlere Hazırlık Algısı

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 562 - 574, 01.07.2023

Fatih Okan , Sümeyye Kavici Porsuk , Melike Yıldırım , Buket Dursun , İlknur Toğuşlu , Fatma Yanık

https://doi.org/10.35341/afet.1251028

Öz

Sağlık personelinin afete hazırlık algısı ve durumuna etki edebilecek faktörleri belirlemek, afete karşı kendilerini ne kadar hazır hissettiklerini ve gerçekte ne kadar hazır olduklarını tespit etmek oldukça önemlidir. Tanımlayıcı tipteki çalışma, 112 Acil Sağlık Hizmetleri çalışanlarının afetlere hazırlık algısı ve afetlere hazırlık algısını etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla 274 Acil Sağlık Hizmetleri çalışanı ile gerçekleştirildi. Kişisel Bilgi Formu ve Hastane Öncesi Sağlık Personellerinin Afetlere Hazırlık Algısı Ölçeği çevrimiçi sistem ile sağlık çalışanlarına iletilerek veriler toplandı. Verilerin analizinde iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi kullanıldı. 112 Acil Sağlık Hizmetleri çalışanlarının ölçek toplam puanı 117,95± 13,82 olarak bulundu. Erkek sağlık çalışanlarının öz yeterlilik ve müdahale becerisi alt boyut puanı kadın sağlık çalışanlarına göre, hizmet içi eğitime katılanların istek, önem, öz yeterlilik, müdahale becerisi, yarar alt boyut ve ölçek toplam puanı hizmet içi eğitimine katılmayanlara göre, afette görev alanların istek, öz yeterlilik, müdahale becerisi, yarar alt boyut ve ölçek toplam puanı afette görev almayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek saptandı. Lise mezunu olanların istek, önem, müdahale becerisi alt boyut ve ölçek toplam puanı diğer eğitim seviyesinde olanlara göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha düşük bulundu. Hizmet içi eğitim sayısı ile ölçek toplam puanı arasında pozitif yönlü korelasyon bulundu. 112 Acil Sağlık Hizmetleri çalışanlarının afete hazırlık algısı orta düzeydedir ve cinsiyet, eğitim seviyesi, çalışma yılı, afette görev alma, hizmet içi eğitime katılma ve hizmet içi eğitim sayısına göre değişmektedir. 112 Acil Sağlık Hizmetleri çalışanlarının afetlere hazırlık algısını güçlendirecek eğitimler ve kurs programları düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler

Acil Sağlık Hizmetleri, Afet, Afet Hazırlığı, Sağlık Çalışanları

Perception of Disaster Preparedness of 112 Emergency Health Service Workers

Öz

Determining the factors that can impact healthcare personnel's perception and state of disaster preparedness, how prepared they feel against the disaster and how ready they actually are very important.
The descriptive study was conducted with 274 Emergency Health Services workers to determine the perception of disaster preparedness of 112 Emergency Health Services workers and the factors affecting the perception of disaster preparedness. The Personal Information Form and Disaster Preparedness Perception Scale of Personnel Working in Pre-Hospital Emergency Health Services Scale were administered to the health workers via the online system and data were collected. Significance test of the difference between two means, one-way analysis of variance and Pearson correlation analysis were used in the analysis of the data. The scale total score of 112 Emergency Health Services workers was found to be 117.95± 13.82. Gender differences were observed, with male health service workers scoring significantly higher than female health service workers in the self-efficacy and intervention skill sub-dimensions. Self-efficacy and intervention skill sub-dimension scores of male healthcare professionals were significantly higher than female healthcare professionals. Willingness, importance, self-efficacy, response skill, benefit sub-dimension and scale total score of those who participated in the in-service training were significantly higher than those who did not participate in the in-service training, and the willingness, self-efficacy, response skill, benefit sub-dimension and scale total score of those who took part in the disaster were statistically higher than those who did not take part in the disaster. Participants who completed high school exhibited significantly lower scores in desire, importance, intervention skill sub-dimension, and overall scale total score compared to those with other education levels. A positive correlation was found between the number of in-service training sessions and the total score of the scale. The perception of disaster preparedness of 112 Emergency Health Services workers is at a moderate level and varies according to gender, education level, working year, taking part in disasters, participating in in-service training and number of in-service training sessions. Trainings and course programs should be organized to strengthen the disaster preparedness perception of 112 Emergency Health Services workers.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Preparedness, Emergency Health Services, Health Workers

Kaynakça

• Ağahan, M. (2018). Çanakkale 112 acil sağlık hizmetleri istasyonlarında görev yapan sağlık personellerinin afet farkındalığı ve afetlere hazırlık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Ahayalimudin, N., & Osman, N. N. S. (2016). Disaster management: Emergency nursing and medical personnel’s knowledge, attitude and practices of the East Coast region hospitals of Malaysia. Australasian Emergency Nursing Journal : AENJ, 19(4), 203–209. https://doi.org/10.1016/j.aenj.2016.08.001
• Al-Hunaishi, W., Hoe, V. C. W., & Chinna, K. (2019). Factors associated with healthcare workers willingness to participate in disasters: a cross-sectional study in Sana’a, Yemen. BMJ Open, 9(10), e030547. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2019-030547
• Al Khalaileh, M. A., Bond, E., & Alasad, J. A. (2012). Jordanian nurses’ perceptions of their preparedness for disaster management. International Emergency Nursing, 20(1), 14–23. https://doi.org/10.1016/j.ienj.2011.01.001
• Alexander, D. (2006). Globalization of disaster: trends, problems and dilemmas. Journal of International Affairs, 1–22.
• Aslantaş, O., & Tabuk, M. (2021). 112 il ambulans servisi personelinin afete hazır olma durumu ve hazırlık algısı: Balıkesir ili örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 44–55. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.793961
• Avcı, S., Ortabağ, T., Arslan, S., & Kaplan, B. (2022). Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin afet konusundaki bilgi ve bilinç düzeyleri. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 94–108. https://doi.org/10.35341/afet.1034678
• Baack, S., & Alfred, D. (2013). Nurses’ preparedness and perceived competence in managing disasters. Journal of Nursing Scholarship : An Official Publication of Sigma Theta Tau International Honor Society of Nursing, 45(3), 281–287. https://doi.org/10.1111/jnu.12029
• Basal, A. A., & Ahmed, R. E. (2018). Perception of nurses’ regarding role, preparedness and management skills during hospital disasters. International Journal of Novel Research in Healthcare and Nursing, 5(1), 151–161. http://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.31584.58886
• Baytiyeh, H., & Öcal, A. (2016). High school students’ perceptions of earthquake disaster: A comparative study of Lebanon and Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 18, 56–63. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2016.06.004
• Becker, J., Paton, D., Johnston, D., Ronan, K., & Mcclure, J. (2017). The role of prior experience in informing and motivating earthquake preparedness. International Journal of Disaster Risk Reduction, 22. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.03.006
• Çakmak, H., Er Aydın, R., Can Öz, Y., & Aker, A. T. (2010). Kocaeli ili 112 acil yardım birimlerinde çalışan personelin marmara depreminden etkilenme ve olası afetlere hazırlık durumlarının saptanması. Akademik Acil Tıp Dergisi, 2, 83–88. https://doi.org/10.4170/jaem.2009.13007
• Çelebi, İ., & Uçku, Ş. R. (2017). Kayseri ili 112 acil sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık personelinin deprem bilgi düzeyi ve etkileyen faktörler. Journal of Pre-Hospital, 2(2), 91–103.
• Demirci, K., & Avcu, T. (2021). Afet süreçlerinde kadın bireylerin yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri: İzmir ili örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 11(1), 86–105.
• Diakakis, M., Damigos, D. G., & Kallioras, A. (2020). Identification of Patterns and Influential Factors on Civil Protection Personnel Opinions and Views on Different Aspects of Flood Risk Management: The Case of Greece. In Sustainability (Vol. 12, Issue 14). https://doi.org/10.3390/su12145585
• Dinçer, S., & Seda Kumru. (2021). Afet ve acil durumlar için sağlık personelinin hazırlıklı olma durumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 32–43. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.790884
• Fernandez, A. R., Studnek, J. R., Margolis, G. S., Mac Crawford, J., Bentley, M. A., & Marcozzi, D. (2011). Disaster preparedness of nationally certified emergency medical services professionals. Academic Emergency Medicine : Official Journal of the Society for Academic Emergency Medicine, 18(4), 403–412. https://doi.org/10.1111/j.1553-2712.2011.01030.x
• Fung, O. W. M., Loke, A. Y., & Lai, C. K. Y. (2008). Disaster preparedness among Hong Kong nurses. Journal of Advanced Nursing, 62(6), 698–703. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2008.04655.x
• Garbutt, S. J., Peltier, J. W., & Fitzpatrick, J. J. (2008). Evaluation of an instrument to measure nurses’ familiarity with emergency preparedness. Military Medicine, 173(11), 1073–1077. https://doi.org/10.7205/milmed.173.11.1073
• Göktekin, Z. (2018). 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarının afet bilinç algı düzeylerinin belirlenmesi; Balıkesir ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Gürsoy, B. (2019). Hastanelerin afete hazırlık açısından değerlendirilmesi (Gümüşhane devlet hastanesi örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
• Ibrahim, F. A. A. (2014). Nurses knowledge, attitudes, practices and familiarity regarding disaster and emergency preparedness–Saudi Arabia. American Journal of Nursing Science, 3(2), 18–25. https://doi.org/10.11648/j.ajns.20140302.12
• Karakuş, U. (2013). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının, metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97–116. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.31309
• Koçak, H., Çaliskan, C., Kaya, E., Yavuz, Ö., & Altintas, K. H. (2015). Determination of individual preparation behaviors of emergency health services personnel towards disasters. Journal of Acute Disease, 4(3), 180–185. https://doi.org/10.1016/j.joad.2015.04.004
• Kocaman, Y. (2019). 112’de çalışan personelin afete hazırlık düzeyinin incelenmesi: Gümüşhane ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
• Kundak, S. (2017). Deprem risk algısı. Toprak Seramik Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası Yayın Organı, 115, 40–45.
• Latupeirisa, V. P. S., & Pujianto. (2020). Level of earthquake disaster preparedness and its integrity in natural science learning: A literature review. Journal of Physics: Conference Series, 1440(1), 12093. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1440/1/012093
• McNeill, C. C., Killian, T. S., Moon, Z., Way, K. A., & Betsy Garrison, M. E. (2018). The relationship between perceptions of emergency preparedness, disaster experience, health-care provider education, and emergency preparedness levels. International Quarterly of Community Health Education, 38(4), 233–243. https://doi.org/10.1177/0272684X18781792
• Mwendo, M. (2014). Factors influencing quality of disaster mitigation and preparedness among nurses at the casualty department at KNH. University of Nairobi.
• Nofal, A., Alfayyad, I., Khan, A., Al Aseri, Z., & Abu-Shaheen, A. (2018). Knowledge, attitudes, and practices of emergency department staff towards disaster and emergency preparedness at tertiary health care hospital in central Saudi Arabia. Saudi Medical Journal, 39(11), 1123–1129. https://doi.org/10.15537/smj.2018.11.23026
• Ogedegbe, C., Nyirenda, T., DelMoro, G., Yamin, E., & Feldman, J. (2012). Health care workers and disaster preparedness: barriers to and facilitators of willingness to respond. International Journal of Emergency Medicine, 5(1), 29. https://doi.org/10.1186/1865-1380-5-29
• Özmen, B., Nurlu, M., Kuterdem, K., & Temiz, A. (2005). Afet yönetimi ve afet işleri genel müdürlüğü. Deprem Sempozyumu, 23–25.
• Patel, R., Wattamwar, K., Kanduri, J., Nahass, M., Yoon, J., Oh, J., Shukla, P., & Lacy, C. R. (2017). Health care student knowledge and willingness to work in ınfectious disease outbreaks. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 11(6), 694–700. https://doi.org/10.1017/dmp.2017.18
• Tan, Y. F., & Maydan Acımış, N. (2022). Denizli 112’de çalışan sağlık personelinin afete hazırlık durumlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 15(1), 107–115. https://doi.org/10.31362/patd.952835
• Tassew, S. F., Chanie, E. S., Birle, T. A., Amare, A. T., Kerebih, G., Nega, T. D., Ayenew, Y. E., Gedamu, D., Yirga, G. K., Yegizaw, E. S., & Feleke, D. G. (2022). Knowledge, attitude, and practice of health professionals working in emergency units towards disaster and emergency preparedness in South Gondar Zone hospitals, Ethiopia, 2020. The Pan African Medical Journal, 41, 314. https://doi.org/10.11604/pamj.2022.41.314.32359
• Tercan, B., & Şahinöz, S. (2021). Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde çalışan personelin afetlere hazırlık algılarını belirlemeye yönelikölçek geliştirme: metodolojik bir çalışma. Journal of Pre-Hospital, 6(3), 367–379. https://doi.org/10.54409/hod.995792
• Uğur, A., & Işık, M. (2020). türkiye’nin afetlere hazırlık politikalarının toplum algısı üzerinden karşılaştırmalı analizi: Van-Bitlis illeri örneği. Journal of Natural Hazards and Environment, 6(1), 98–118. https://doi.org/10.21324/dacd.542528
• Ünal, Y., Şahin, S., Tekeli Yeşil, S., & Işık, E. (2017). Sağlık afet çalışanlarının depremlere ilişkin bireysel hazırlık düzeylerinin değerlendirilmesi: Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE) Derneği örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 31(2), 71–80.
• Veenema, T. G., Griffin, A., Gable, A. R., MacIntyre, L., Simons, R. N., Couig, M. P., Walsh, J. J. J., Lavin, R. P., Dobalian, A., & Larson, E. (2016). Nurses as leaders in disaster preparedness and response--a call to action. Journal of Nursing Scholarship : An Official Publication of Sigma Theta Tau International Honor Society of Nursing, 48(2), 187–200. https://doi.org/10.1111/jnu.12198
• URL 1, https://www.emdat.be/publications (Son Erişim: 26.12.2022)
• URL 2, https://www.afad.gov.tr/afet-istatistikleri (Son Erişim: 15.10.2022)
• URL 3, https://climateadapt.eea.europa.eu/metadata/portals/em-dat-the-international-disaster-database-year-of-launch (Son Erişim: 26.12.2022)