Kahramanmaraş Depremlerine Yüklenen Anlamlar

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 426 - 440, 31.07.2024

Yusuf Emre , Yüsra Yalçın

https://doi.org/10.35341/afet.1420732

Öz

Doğa kaynaklı afetler insan hayatını tehdit eden önemli sorunlardandır. Yaşamını sürdürebilmek adına insanların bu zorluklarla uyumlu yaşamayı öğrenmeleri önemlidir. Hayatı olumsuz etkileyen doğa kaynaklı afetlerden biri de depremlerdir. İnsanların bilgisi dışında meydana gelen bu depremlerin, onu bizzat deneyimleyen kişiler üzerinde az ya da çok etkileri olmaktadır. İnsanların deprem karşısında yaşadıkları, ona yükledikleri anlamlar ve bu zorlukla nasıl baş ettikleri merak konusudur. Bu çalışmada Kahramanmaraş depremini yaşayan kişilerin depreme yükledikleri anlamlar araştırılmıştır. Bireylerin depreme yükledikleri anlamların dini ya da din dışı referanslı olup olmadığı merak edilmiştir. Özellikle farklı yaş gruplarından katılımcıların bu konuda nasıl anlam ürettiğine odaklanılmıştır. Nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji yönteminden faydalanılmış, araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış mülakat ile toplanmıştır. Araştırma verileri betimsel analiz aracılığıyla önceden belirlenmiş kategori ve temalar üzerinden kodlanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre yaşlı katılımcılar depreme birçok kategoride genç katılımcılara göre daha fazla dini anlam yükledikleri tespit edilmiştir. Gerek depremin sebebi gerekse de başa çıkma kategorisinde dini referanslar kullanarak ahiret hayatına atıf yaptıkları görülmüştür. Genç katılımcılar ise depreme daha natüralist anlamlar yüklemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Anlam, Başa Çıkma, Din Psikolojisi, Kahramanmaraş Depremi

The Meanings Attributed to Kahramanmaraş Earthquakes

Öz

Natural disasters are one of the important problems that threaten human life. In order to survive, it is important that people learn to live in harmony with these challenges. One of the natural disasters that negatively affect life is earthquakes. These earthquakes, which occur without the knowledge of people, have more or less effects on the people who experience them personally. People’s experiences in the face of earthquakes, the meanings they attribute to it and how they cope with this difficulty are a matter of curiosity. In this study, the meanings attributed to the earthquake by people who experienced the Kahramanmaraş earthquake were investigated. It was wondered whether the meanings that individuals attributed to the earthquake had religious or non-religious references. In particular, the study focussed on how participants from different age groups produced meaning in this regard. Phenomenology method, one of the qualitative research designs, was utilized and the data of the study were collected through semi-structured interviews. The research data were coded through predetermined categories and themes through descriptive analysis. According to the findings of the study, it was determined that older participants attributed more religious meaning to the earthquake than younger participants in many categories. It was observed that they referred to the afterlife by using religious references in both the cause of the earthquake and the coping category. Younger participants attributed more naturalistic meanings to the earthquake.

Anahtar Kelimeler

Coping, Earthquake, Kahramanmaraş, Meaning, Psychology of Religion

Kaynakça

• Abanoz, S. (2020). Türkiye’de yapılan ‘dinî başa çıkma’ konulu araştırmalar hakkında bir değerlendirme. Eskiyeni, 40. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.673386
• Akıncı, A. (2005). Hayata anlam vermede dinî değerlerin ve din öğretiminin rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(9).
• Aral, M., & Tunç, G. (2021). Türkiye’de deprem performansına dayalı bina kimlik bilgilerinin oluşturulmasına yönelik çalışma ve öneriler. Afet ve Risk Dergisi, 4(1). https://doi.org/10.35341/afet.825123
• Arkonaç, S. A. (2008). Sosyal psikolojide insanları anlamak. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ayten, A., Öztürk, E. E., Sevinç, K., & Göcen, G. (2012). Dini başa çıkma, şükür ve hayat memnuniyeti ilişkisi: Hastalar, hasta yakınları ve hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(2).
• Bala, M. B. (2011). Deprem yaşayan bireylerde dini başa çıkma: 2011 Van depremi örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baral, I. A., & Bhagawati, K. C. (2019). Post traumatic stress disorder and coping strategies among adult survivors of earthquake, Nepal. BMC Psychiatry, 19.
• Batır, İ., & İnce, C. (2023). Din görevlilerinin bir afet biçimi olan deprem hakkındaki algıları. Bitlis İslamiyat Dergisi, 5(2). https://doi.org/10.53442/bider.vi.1382052
• Creswell, J. W. (2023). Nitel araştırma yöntemleri (S. B. Demir & M. Bütün, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Doğanay, S. (2023). Depremzedelerin hayatı anlamlandırma ve yas süreçlerinde dinin rolü: Nitel bir araştırma. ULUM, 6. https://doi.org/10.54659/ulum.1347634
• Esen Ateş, N. (2019). Sosyal destek ve dini başa çıkma: Şehit aileleri ve gaziler örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(1).
• Frankl, V. E. (2009). İnsanın anlam arayışı (S. Budak, Çev.). Okuyan Us Yay.
• Galindo, D. L. (2016). Trauma, resilience, hope, and religious coping in Haiti [Unpublished Doctoral Thesis]. George Fox University.
• Gören, A. B. (2023). Afet sonrası ikincil travmatik stres ve dini başa çıkma: Kahramanmaraş depremi örneği. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 23(1). https://doi.org/10.33420/marife.1280604
• Gürses, İ. (2008). Yükleme teorisi ve din ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2).
• Gürsu, O. (2022). Yurt dışında yapılan din ve yaşlanma çalışmaları üzerine bir inceleme. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26(1). https://doi.org/10.18505/cuid.1052238
• Heider, F. (1958). The psychology of interpersonal relations (ss. ix, 326). John Wiley & Sons Inc. https://doi.org/10.1037/10628-000
• Işık, Z. (2013). Ebeveyni ölen yetişkinlerde dinî başa çıkma [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İmamoğlu, A. V. (2004). Deprem sonrasında karşılaşılan psikolojik tepkiler ve dini içerikleri. EKEV Akademi Dergisi, 8(20), 79-88.
• İşçi, C. (2008). Deprem nedir ve nasıl korunuruz? Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(9). https://doi.org/10.19168/jyu.52931
• Karadeniz, H., & Met, Y. G. (2023). A religious and sociological overview of the attitudes of earthquake victims to make sense of the earthquake phenomenon. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 7(3).
• Karaman, F. (2020). Tevekkül, kader bağlamında deprem ve sorumluluk bilinci. Diyanet İlmi Dergi, 56(3).
• Koçak, A. (2014). Davranışların nedenlerini algılama: Yükleme kuramları. Selçuk İletişim, 1(1). https://doi.org/10.18094/si.05771
• Kula, N. (2000). Deprem ve kıyamet benzetmesi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1).
• Kula, N. (2002). Deprem ve dini başa çıkma. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1).
• Küçükcan, T., & Köse, A. (2000). Doğal afetler ve din: Marmara depremi üzerine psiko-sosyolojik bir inceleme. İsam / İslam Araştırmaları Merkezi.
• Pargament, K. I. (1997). The psychology of religion and coping: Theory, research, practice. Guilford Press.
• Pargament, K. I. (2003). “Tanrım bana yardım et” din psikolojisi açsından başa çıkmanın teorik çatısına doğru (A. Albayrak, Çev.). Tabula Rasa: Felsefe ve Teoloji, 3(9), 207-238.
• Sears, D. O., Taylor, S. E., & Peplau, L. A. (2020). Sosyal psikoloji (A. Dönmez, Çev.). İmge Kitabevi Yayınları.
• Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. TOTBİD Dergisi, 21(3), 337-343.
• Spilka, B., Shaver, P. R., & Kirkpatrick, L. A. (2001). Din psikolojisi açısından genel bir atıf teorisi (A. Kuşat, Çev.). Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(11).
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• TDK. (2009). Anlam. İçinde Büyük Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tosun, M. (2023). Deprem deneyimi yaşamış bireylerde dini başa çıkma. 52-75.
• Ulu, M. (2018). Hayatı anlamlandırma ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki üzerine. Bilimname, 2018(36). https://doi.org/10.28949/bilimname.459247