10-11 Ağustos 2021 Batı Karadeniz Taşkınlarının Ani Taşkın Erken Uyarı Rehberi Sistemi (FFGS) İle Analizi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 587 - 608, 30.11.2024

Ali Ümran Kömüşcü , Mehmet Aksoy , Ertan Turgu , Emel Ünal

https://doi.org/10.35341/afet.1324527

Öz

Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi meteorolojik ve jeomorfolojik özellikleri taşkın oluşumuna elverişli koşullar içermektedir. Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümünde 10-11 Ağustos 2021 tarihlerinde yaşanan taşkın olayı beklenmedik düzeyde can kaybına ve yerleşim yerlerinde oldukça ciddi zararlara sebep olmuştur. Özellikle Kastamonu’nun Bozkurt ilçesi, Sinop’un Ayancık ilçesi ve Bartın il merkezi taşkınlardan en fazla etkilenen yerleşim yerleri olmuştur. 24 saatte 400 mm’ye yakın yağışların gerçekleştiği bölgede, çeşitli süreler içerisinde 200 yıl ve üzeri tekerrürleri aşan maksimum yağışlar kaydedilmiştir. Bu çalışmada, 10-11 Ağustos 2021 tarihleri arasında Batı Karadeniz Bölümünün Kastamonu, Sinop ve Bartın illerinde meydana gelen taşkın olaylarının Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi (FFGS) ile değerlendirilmesi yapılmış ve sistemin bir erken uyarı sistemi olarak kullanılabileceği rolü üzerinde durulmuştur. FFGS Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi kapsamında ECMWF (European Centre for Medium Weather Forecasting) ve WRF (Weather Forecasting Research) modellerine ait yağış tahminleri kullanılarak üretilen ani taşkın tehlike ürünlerinin yaşanan taşkınların gerçekleştiği alanlardaki riski daha önceden ortaya koyduğu tespit edilmiştir. Özellikle ECMWF modeline göre de 10 Ağustos 09:00 UTC itibarı ile taşkın erken uyarıları oluşmuş ve 12:00 UTC’de uyarı seviyesi en üst seviyeye ulaşmıştır. FFGS 10-11 Ağustos 2021 Batı Karadeniz taşkınları ile ilgili olarak gerek lokasyon ve gerekse zaman olarak yüksek doğrulukta erken uyarı ürünleri üretmiştir. Çalışmanın ortaya koyduğu sonuçlar, FFGS’in bir erken uyarı aracı olarak alt havzalardaki taşkın tehlikesini belirlemede tahmincilere kılavuz görevi görebileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ani Taşkın, Batı Karadeniz, Erken Uyarı Sistemleri

An Analysis of the 10-11 August 2021 Western Black Sea Floods by Flash Flood Guidance System (FFGS)

Öz

The Black Sea region of Turkey is conducive to flood occurrences due to its meteorological, hydrological and geomorphological features. The flood events that occurred on 10-11 August 2021 in the western parts of the Black Sea Region caused an unprecedented level of casualties and considerable destruction in the settlements. Particularly, Bozkurt, Ayancık and Bartın were affected by the floods most severely. Nearly 400 mm of rainfall was observed in the region in a 24-hour period and the recurrence interval of such rainfall amount was over 200-year in most standard times. In this study, the effectiveness of the Flash Flood Guidance System (FFGS) was investigated to determine the timing and location of the flood-hit areas of the Black Sea region from 10 to 11 August 2021. The study also tried to underline the importance of using the FFGS, as a tool to guide hydrologists and decision-makers before flood events occur. The findings indicated that the FFGS early warning products developed based on the ECMWF and WRF rainfall forecasts located the areas hit by floods with high accuracy. The ECMWF model early warning products provided warnings in the early morning of 10 August 2021 for the majority of the Western Black Sea region. The findings reached in this study demonstrated the potential use of the FFGS as an early warning tool in the detection of flood danger in advance in guiding the forecasters.

Anahtar Kelimeler

Flash Flood, Early Warning Systems, Western Black Sea

Kaynakça

• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) https://www.afad.gov.tr/bartin-kastamonu-ve-sinopta-meydana-gelen-yagislar-hakkinda-26-0030 (Alıntılama tarihi: 01.09.2021).
• Alfieri, L., Burek, P., Dutra, E., Krzeminski, B., Muraro, D., Thielen, J. and Pappenberger, F. (2013). GloFAS – global ensemble streamflow forecasting and flood forecasting, Hydrol. Earth Syst. Sci., 17(3), 1161–1175, doi:10.5194/hess-17-1161-2013.
• Anılan, T., Durmuş, H., Akçalı, E., Yüksek, Ö. (2021). Taşkın Farkındalık ve Erken Uyarı Sistemleri Değerlendirmesi: Trabzon Beşikdüzü Örneği. Doğal Afetler Ve Çevre Dergisi, 7(1), 110-123. https://doi.org/10.21324/dacd.722798
• Arslan, A., & Çetinel, S. (2013). Bozkurt İlçe Analizi. Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Yayınları, s.54
• Avcı, V., & Sunkar, M. (2015). Giresun'da sel ve taşkın oluşumuna neden olan Aksu çayı ve Batlama deresi havzalarının morfometrik analizleri. Coğrafya Dergisi, (30), 91-119.
• Bilgen, G., Balcı, E., & Kalça, M. (2022). Kastamonu Bozkurt İlçesinde 11.08.2021 Tarihinde Meydana Gelen Sel Felaketinin Yerinde İncelenmesi. DAE Tasarım Mimarlık ve Mühendislik Dergisi, 21(1), 20-35.
• Burek P, Van Der Knijff J, De Roo A.(2013). LISFLOOD - Distributed Water Balance and Flood Simulation Model - Revised User Manual. EUR EUR 26162. Luxembourg (Luxembourg): Publications Office of the European Union; 2013. JRC78917
• Ceylan, A., & Kömüşçü, A. Ü. (2007). Meteorolojik karakterli doğal afetlerin uzun yıllar ve mevsimsel dağılımları. İklim Değişikliği ve Çevre, 1(1), 1-10.
• Çelik, İ.H., & Öztürk, H. (2020). Sel Afetleri Hakkında Genel Bir Derleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 13 Sayı: 72 Ağustos 2020. Deniz, A., Şahin, A. D., Tezer, A., & Dabanlı, İ. (2021). Bozkurt Sel Afeti Sebepler ve Tespitler Raporu. İstanbul Teknik Üniversitesi, Ağustos 2021, s.38.
• Emerton R., E. Zsoter, L. Arnal, H. Cloke, D. Muraro, C. Prudhomme, E. Stephens, P. Salamon, and F. Pappenberger (2018). Developing a global operational seasonal hydro-meteorological forecasting system: GloFAS-Seasonal v1.0, Geosci. Model Dev., 11, 3327-3346, https://doi.org/10.5194/gmd-11-3327-2018.
• Filiz, M., & Avcı, H. (2013). Trabzon İlinde meydana gelen heyelanlar ve heyelanların bölgeye etkileri. SDÜ International Technologic Science, 5(3), 31-38.
• Georgakakos, K. P. (2006). Analytical results for operational flash flood guidance. Journal of Hydrology, 317(1-2), 81-103.
• Jain, S. K., Mani, P., Jain, S. K., Prakash, P., Singh, V. P., Tullos, D., … Dimri, A. P. (2018). A Brief review of flood forecasting techniques and their applications. International Journal of River Basin Management, 16(3), 329–344. https://doi.org/10.1080/15715124.2017.1411920
• Jonkman, S. N. (2005). Global perspectives on loss of human life caused by floods. Natural Hazards, 34 (2), 151-175.
• Kadıoğlu, M. (2008a). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Mikdat Kadıoğlu, Emin Özdamar (Ed.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları, s: 1-34.
• Kadıoğlu, M. (2008b). Sel, Heyelan ve Çığ için Risk Yönetimi. Mikdat Kadıoğlu, Emin Özdamar (Ed.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, Ankara: JICA Türkiye Ofisi Yayınları, s: 251-276.
• Kadıoğlu, Y., Bağcı, H., & Yılmaz, C. (2017). Doğu Karadeniz Kıyı Kuşağındaki Doğal Afetlere Bir Örnek: 21 Eylül 2016 Tarihli Beşikdüzü Seli Ve Heyelanları. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (36), 232-242.
• Kömüşcü, A.Ü., & Çelik, S. (2012). Analysis of the Marmara flood in Turkey, 7–10 September 2009: an assessment from hydrometeorological perspective. Natural Hazards 66, 781–808.
• Kömüşcü, A.Ü., Aksoy, M., Çelik, S., Ciba, Ö. F., Uğurlu, A., Turgu, E., Ünal, E. (2021) 22 Ağustos 2020 Tarihinde Giresun ve İlçelerinde Meydana Gelen Şiddetli Yağış ve Sel Olayının Meteorolojik ve Hidrometeorolojik Analizi, Su Kaynakları, (6) 1-14.
• Kömüşcü, A. Ü. , Aksoy, M., Turgu, E. & Ünal, E. (2022). Ani Taşkınlara Karşı Dirençliliği Artırmada Erken Uyarı Sistemlerini Rolü: FFG Sistemi ile 13-15 Temmuz 2021 Doğu Karadeniz Seline Yönelik Bir Uygulama, Resilience, 6 (1) , 93-109.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2013). Karadeniz ve Ortadoğu Bölgesel Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi Kullanıcı Kılavuzu, MGM Matbaası, Ankara.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2023). 2022 Türkiye Meteorolojik Afetler Değerlendirmesi. MGM Yayınları, Ankara.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2021). Ağustos 2021 Batı Karadeniz’de Meydana Gelen Şiddetli Yağış Ve Sel Olaylarının Meteorolojik ve Coğrafi Koşullarının Analizi. Yayınlanmamış Teknik Rapor.
• OSİB. (2015). Ulusal Taşkın Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2017-2023). Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara, s.33.
• Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (2017). Taşkın Yönetimi, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara, 248 sayfa. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (2019). Batı Karadeniz Havzası Taşkın Yönetim Planı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ankara.
• Temiz, N., Aksoy H., & Ercanoğlu, M. (2004). Batı Karadeniz Bölgesi'nde Potansiyel Taşkın Alanlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Türkiye Jeoloji Bülteni, 47 (2), 41-48. Thielen, J., J. Bartholmes, M.-H. Ramos, A. de Roo. (2009). The European Flood Alert System – Part 1: Concept and development, Hydrol. Earth System Sci, 13, 125-140.
• Turgu, E., Kömüşcü, A.Ü., Yavuz, Z.Y. (2019) “A Case Study: Analysis of Flash Flood Using FFGS Products on 27 May 2018 in İzmit District of Kocaeli”. 9th International Atmospheric Sciences Symposium, ATMOS 2019 Proceedings, 157-170, İstanbul, Turkey.
• Turgut, Ü. (2004). Doğu Karadeniz Bölgesinde Sel Felaketine Neden Olan Sinoptik Modellerin Tahmin Tekniği Açısından İncelenmesine Dönük Karşılaştırmalı Bir Araştırma, TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Sayfa 33-44.
• UNISDR- United Nations International Strategy for Disaster Reduction. (2015). Sendai Framework For
• URL-1: https://wmo.int/projects/ffgs
• URL-2: https://view.eumetsat.int/productviewer?v=default
• URL-3:https://supolitikalaridernegi.org/2023/03/17/taskin-tahmini-ve-erken-uyari-merkezi-tatum-calisiyorerken-uyari-sistemi-kuruluyorDisaster Risk Reduction 2015–2030. UNISDR, Geneva.
• Ünal, E., Aksoy, M., Kömüşcü, A.Ü., Turgu, E. (2022). Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi (FFGS). Meteoroloji ve Sektörel Yansımaları. Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık, Ankara, ISBN: 978-625-7333-71-9.
• Yüksek, Ö., Babacan, H. T., & Yüksek, O. (2022). Doğu Karadeniz Havzası’nda Taşkın Sebepleri, Zararları ve Taşkın Yönetimi Çalışmaları. Türk Hidrolik Dergisi, 6(2), 36-46.