Doğa Kaynaklı Afet Okuryazarlık Düzeyleri Açısından Özel Eğitim Okul Öğretmenleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 842 - 856, 30.11.2024

Yılmaz Üstündağ , Fatih Hazar , Hale Uyar Hazar

https://doi.org/10.35341/afet.1463410

Öz

Bu çalışma, Bitlis’te görevli özel eğitim okullarındaki öğretmenlerin doğa kaynaklı afet okuryazarlık (DAO) düzeylerini belirlemek amacıyla yapıldı. Analitik kesitsel tipte olan bu araştırma, Ekim ve Aralık 2021 tarihleri arasında, Bitlis İl merkezi ve ilçelerindeki özel eğitim okullarında görevli 138 öğretmen ile yürütüldü. Veriler, Demografik Bilgiler, DAO Davranış Ölçeği, DAO Duyuşsal Eğilimler Ölçeği ve DAO Başarı Testi kullanılarak, kendini bildirim yöntemi ile toplandı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, varyans analizi, t-testi, Oneway Anova Dunnett HSD testleri kullanıldı (p<0.05). Özel eğitim okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerin DAO davranış ölçeği puanı ile kurum afet planını bilme (p=0.0001), afetlere yönelik faaliyetlere katılma (p=0.004) ve acil toplanma yerini bilme (p=0.0001) durumu arasında, başarı durumu ile afetlere yönelik faaliyetlere katılmak isteme (p=0.021) ve acil toplanma yerini bilme (p=0.015) durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulundu. Bu çalışmada Bitlis’te görevli özel eğitim okullarındaki öğretmenlerin doğa kaynaklı afet bilgi düzeyleri çok yüksek iken davranış ve duyuşsal eğilimlerinin bilgi düzeylerine göre düşük olduğu ve öğretmenlerin bilgisini eyleme dökemediği sonucuna varıldı. Öğretmenlerin afet ile ilgili bilgilerini eyleme dönüştürmelerine yardım edecek uygulamaya dayalı afet, kurtarma ve ilkyardım vb. eğitimler verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Doğal Afet, Doğal Afet Okuryazarlığı, Özel Eğitim

Etik Beyan

Bütün bilgileri etik davranışlar ve akademik kurallar çerçevesinde hazırladık. Bize ait olmayan bilgiler için alınan kaynaklara doğru şekilde atıf yaptığımızı ve makaleyi yazım kılavuzuna uygun şekilde hazırladığımızı beyan ediyoruz.

Destekleyen Kurum

YOK

Teşekkür

Çalışmamıza katkı sunan Özel eğitim okullarına teşekkür ederiz

Special Education School Teachers in Terms of Natural Disaster Literacy Levels

Öz

This study was conducted to determine the natural disaster literacy (DAO) levels of teachers in special education schools in Bitlis. This research, which is an analytical cross-sectional type, was conducted between October and December 2021 with 138 teachers working in special education schools in Bitlis city center and districts. Data were collected by self-report method using Demographic Information, DAO Behavior Scale, DAO Affective Tendencies Scale and DAO Achievement Test. Descriptive statistics, analysis of variance, t-test, Oneway Anova Dunnett HSD tests were used to analyze the data (p<0.05). 44.2% of teachers working in special education schools were women and 55.8% were men. According to research data; DAO behavior scale mean score is 2.95±0.43, Affective Tendencies Scale mean score is 3.37±0.334, Achievement Test mean score is 83.74±12.78. There were statistically significant differences between the teachers' natural disaster literacy behavior level and their knowledge of the institution's disaster plan (p=0.0001), participating in disaster-related activities (p=0.004) and knowing the emergency meeting place (p=0.0001), between their success and willingness to participate in disaster-oriented activities (p=0.004). 0.021) and to know the emergency meeting place (p=0.015). In this study, it was concluded that while the natural disaster knowledge levels of teachers in special education schools in Bitlis were very high, their behavioral and affective tendencies were low compared to their knowledge levels and teachers could not put their knowledge into action. Practical training on disaster, rescue and first aid, etc., should be given to teachers to help them turn their disaster-related knowledge into action.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Natural Disaster, Natural Disaster Literacy, Special Education

Kaynakça

• Alcántara-Ayala, I. (2002). Geomorphology, natural hazards, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries. Geomorphology, 47(2-4), 107-124. https://doi.org/10.1016/S0169-555X(02)00083-1
• Brown, L.M., Haun, J.N., Peterson, L.A. (2014). A proposed disaster literacy model. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 8(3), 267-275. https://doi.org/10.1017/dmp.2014.43
• Chung, S.C., Yen, C.J. (2016). Disaster prevention literacy among school administrators and teachers: A study on the plan for disaster prevention and campus network deployment and experiment in Taiwan. Journal of Life Sciences, 10, 203-214. https://doi.org/10.17265/1934-7391/2016.04.006
• Coşkun, Ş. (2011). Afet eğitimi algılaması Afet eğitimi algılaması: İlköğretim öğrencilerine verilen afet eğitimlerinin algılamasını ölçmek üzere bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya üniversitesi.
• Demirdelen, S. (2018). Osmaniye ili merkez ilçesinde görev yapan ilkokul/ortaokul öğretmenlerinin doğal afet okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
• Erdoğan, Ö. (2018), Afet hemşireliği eğitimi. In: Öztekin SD (ed) Afet hemşireliği, 1. Baskı. Türkiye Klinikleri, İstanbul, pp 115-120.
• Forrester, I.T., Mayaka P., Brown-Fraser S., Dawkins N., Rowel R., Sitther V. (2017) Earthquake disaster resilience: A framework for sustainable gardening in Haiti’s vulnerable population. Journal of Hunger, Environmental Nutrition, 12(1), 136-149. https://doi.org/10.1080/19320248.2016.1157549
• Kadıoğlu, M., (2008), Modern bütünleşik afet yönetiminin temel ilkeleri. In: Kadıoğlu M, Özdamar E (ed) Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, 1. Baskı. JICA Türkiye Ofisi Yayınları, Ankara, pp 1-34.
• Keller Edward, A., Devecchio Duane, E. (2012). Natural Hazards. Pearson Prentice Hall, New Jersey.
• Kırıkkaya, E. B., Oğuz Ünver, A., Çakın, O. (2011). İlköğretim fen ve teknoloji programında yer alan afet eğitimi konularına ilişkin öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 24-42. https://dergipark.org.tr/en/pub/balikesirnef/issue/3372/46534
• Kitamura, Y. (2014). The possibility of holistic safety education in Japan: From the perspective of education for sustainable development (ESD). International Association of Traffic and Safety Sciences, 38(1), 40-47. https://doi.org/10.1016/j.iatssr.2014.05.004
• Mızrak, S. (2018). Eğitim, afet eğitimi ve afete dirençli toplum. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 56-67. https://dergipark.org.tr/tr/pub/muefd/issue/33939/321970
• Murphy, K.R., Davidshofer, C.O. (2004). Assessing validity using content and criterion methods. In: Psychological testing: Principles and applications, 6th edition. Pearson, London, pp. 179-199.
• Özdamar, K. (2015). SPSS ile biyoistatistik. Nisan Kitabevi, Eskişehir.
• Özyer, Y., Dinçer, S. (2020). Afetlerde hemşirelerin psikolojik ilk yardım rolleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 198-206. https://doi.org/10.21733/ibad.650795
• Richmond M., Robinson C., Sachs-Israel M., (2008), The global literacy challenge: A profile of youth and adult literacy at the mid-point of the united nations literacy decade 2003–2012. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000163170
• Seçer İ., (2015), SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Sözcü, U. (2019). Öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Doktora tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu Üniversitesi.
• Sözcü, U., Aydınözü, D. (2019). Öğretmen adaylarının doğal afet okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Geography and Geography Education, 40, 79-91. https://doi.org/10.32003/iggei.566164
• Şimşek, P., Gündüz A. (2021). Türkiye’de afet hemşireliği. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 47(3), 469-476. https://doi.org/10.32708/uutfd.981301
• Tanaka, K. (2005). The impact of disaster education on public preparation and mitigation for earthquakes: A cross-country comparison between Fukui, Japan and The San Francisco Bay Area, California, USA. Applied Geography, 25(3), 201-225. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2005.07.001
• Tankut, T. (1996). Deprem zararlarının azaltılmasında yurttaş eğitiminin önemi. In: Erzincan ve Dinar deneyimleri ışığında Türkiye’nin deprem sorunlarına çözüm arayışları. TÜBİTAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TÜBİTAK, Ankara.
• Turan, M. (2021). Afetlerde eğitim kurumları güvenliği kapsamında öğretmen yöneticilerin rol ve sorumlulukları ile ilgili çıkarımlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 1270-1282. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumus/issue/65088/959104
• URL 1, https://sozluk.gov.tr/ (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 2, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 3, https://cred.be/sites/default/files/2022_EMDAT_report.pdf (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 4, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Istatistikler/2020yilidogakaynakliolayistatistikleri.pdf (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 5, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 6, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 7, https://apps.who.int/iris/handle/10665/42065 (Son Erişim: 11.03.2024)
• URL 8, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150729-2.htm (Son Erişim: 11.03.2024)
• Utli H., (2023), Afet hemşireliğinin rolleri, görev ve sorumlulukları. In: Uyar Hazar H (ed), Sağlık & Bilim 2023: Hemşirelik-I, 1. Baskı. Efe Akademi Yayınları, İstanbul, pp 18-25.
• Uyar Hazar, H. (2023). İlkyardım: Hemşirelik ve ebelik. In: Uyar Hazar H (ed) Sağlık & Bilim 2023: Hemşirelik-II, 1. Baskı. Efe Akademi Yayınları, İstanbul, pp 6-11.
• Yavuz, A., Dikmen, S. (2016). Doğal afetlerin zararlarının finansmanında kullanılan afet öncesi finansal araçlar. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2), 303-322. https://dergipark.org.tr/tr/pub/marusbd/issue/16984/177510
• Yüksel S. (2018). Afetlerde hastane ve acil birim hazırlığı. In: Öztekin SD (ed) Afet Hemşireliği, 1. Baskı. Türkiye Klinikleri, İstanbul, pp16-22.