Secondary Disaster and Its Management After Earthquakes: A Management Plan Proposal

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 52 - 69

Sevda Özel

https://doi.org/10.35341/afet.1258389

Öz

In this article, the environmental (air-odor-noise-image-water-soil pollution) problems and effects that emerged after the 06.02.2023 earthquakes are expressed as secondary disasters, and a pollution response management plan, and a pollution following plan has been proposed in draft form. For this purpose, especially earthquake and pollution issues were first examined from AFAD studies produced for different types of disasters. An earthquake activity map was prepared with the M>4 earthquake data of Kandilli Observatory. A table of wind velocity-temperature values has been prepared according to the earthquake zone cities of 7-8-9 February, taken daily from MGM. All the examination results, the prepared map and table were examined and interpreted. Accordingly, after the earthquakes, it is suggested that there should be a pollution response management plan and that pollution should be considered as a type of disaster, evaluated and added to the existing community-based disaster response management plans and a draft plan is suggested. This plan should be applied by starting pollution investigations as soon as possible after the earthquake. Because, the earthquakes and their numerous aftershocks occurred in winter conditions. It was first observed that air-water-odor pollution emerged and concentrated in cities where air temperatures increased. Therefore, it is proposed that the seasonal-geographic-topographic conditions of the countries should be taken into consideration in secondary disaster preparation and management. The effects of asbestos and mining in the region were also expressed. Therefore, if secondary disaster is added to the list of disaster types and institutionalized, it is thought that the proposed plan will make a significant benefit to disaster response management.

Anahtar Kelimeler

Earthquake Region, Secondary Disaster (Pollution-Secondary Pollution), Pollution Response Management

Depremlerden Sonra İkincil Afet ve Yönetimi: Bir Yönetim Planı Önerisi

Öz

Bu makalede, 06.02.2023 depremlerinden sonra ortaya çıkan, çevresel (hava-koku-gürültü-görüntü-su-toprak kirlilikleri) sorunlar ve etkileri, ikincil afet olarak ifade edilmiş ve bir kirliliğe müdahale yönetim plan taslağı ve bir kirlilik izleme planı önerilmiştir. Bu amaçla, özellikle deprem ve kirlilik konuları, önce farklı afet türleri için üretilmiş AFAD çalışmalarından incelenmiştir. Kandilli Rasathanesi’nin M>4 deprem verileriyle, bir deprem etkinlik haritası hazırlanmıştır. MGM’nden günlük alınan, 7-8-9 Şubat günlerinin deprem bölgesi illerine göre, rüzgar hızı-sıcaklık değerleri tablosu hazırlanmıştır. Tüm inceleme sonuçları, hazırlanan harita ve tablo irdelenmiş ve yorumlanmıştır. Buna göre, depremlerden sonra kirliliğe müdahale yönetim planı olması gerektiği ve kirliliğin bir afet türü olarak düşünülmesi, değerlendirilmesi ve mevcut toplum tabanlı afete müdahale yönetim planlarına eklenmesi ve bir plan taslağı önerilmiştir. Bu plan, depremden sonra en kısa zamanda kirlilik incelemeleri başlatılarak, uygulanmalıdır. Çünkü bölgede depremler ve bunların devam eden çok sayıdaki artçıları, kış koşullarında meydana gelmiştir. İlk olarak, hava-su-koku kirliklerinin ortaya çıktığı ve hava sıcaklıklarının arttığı illerde, bunların yoğunlaştığı gözlenmiştir. Bu yüzden, ülkelerin mevsimsel-coğrafik-topoğrafik koşullarının ikincil afete hazırlıkta, dikkate alınması önerilmiştir. Bölgedeki asbest ve madencilik kaynaklı etkiler de ifade edildi. Dolayısıyla ikincil afet, afet türleri listesine eklenirse ve kurumsallaşırsa, önerilen planla afetlere müdahale yönetimine önemli bir fayda sağlanacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem Bölgesi, İkincil Afet (Kirlilik-İkincil Kirlilik), Kirliliğe Müdahale Yönetimi

Kaynakça

• Altun, F. (2018). Afetlerin ekonomik ve sosyal etkileri: Türkiye örneği üzerinden bir değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi 2 (1), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/pub/scd/issue/37934/414035
• Bellanova, P., Frenken, M., Reicherter, K., Jaffe, B., Szczuciński, W., Schwarzbauer, J. (2020). Anthropogenic pollutants and biomarkers for the identification of 2011 Tohoku-oki tsunami deposits (Japan). Marine Geology, 106-117. https://doi.org/10.1016/j.margeo.2020.106117 Bogdevitch, I., Sanzharova, N., Prister, B., Tarasiuk, S. (2002). Countermeasures on natural and agricultural areas after Chernobyl accident. Role of GIS in lifting the cloud off Chernobyl, Springer Netherlands, 147-158. DOI: 10.1007/978-94-010-0518-0_12 Chandrappa R., Kulshrestha U.C. (2015). Air pollution and disasters. Sustainable Air Pollution Management, 325-343. DOI: 10.1007/978-3-319-21596-9_8
• Çalışkan A., Kaya, G. (2021). Deprem sonrasındaki toplumsal dayanışma pratiklerinin sosyolojik görünümü: İzmir depremi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi, Vizyoner Dergisi 12 (32), 1052-1077. https://doi.org/10.21076/vizyoner.878817
• Çetiner, E.G., Ünver, B., Hindistan, MA. (2006). Maden atıkları ile ilgili mevzuat: Avrupa Birliği ve Türkiye. Madencilik, 45(1), 23- 34.
• Doğdu, G., Alkan, S. N. (2023). Deprem Sonrası Oluşan İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Değerlendirilmesi: 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi 1(1), 38-50.
• Ekşi, A. (2016). Afetlerden sonra ortaya çıkabilecek çevresel risklerin yönetimi. Hastane Öncesi Dergisi, 1(2), 15-25.
• Ergünay, O. (2008). Mikrobölgeleme çalışmaları ve afet senaryoları. JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) Türkiye Ofisi Yayınları No:2, s73-77, Ankara.
• Frohlich, R.K., Barosh, P.J., Boving, T. (2008). Investigating changes of electrical characteristics of the saturated zone affected by hazardous organic waste. Journal of Applied Geophysics 64, (1) 25-36. DOI: 10.1016/j.jappgeo.2007.12.001
• Hsua, S.C., Huanga, Y.T., Huanga, I.C., Tud, J.Y., Englinga, G., Lina, C.Y., Linb, F.J., Huanga, C.H. (2010). Evaluatingreal-timeair-qualitydataasearthquakeindicator. Science of the Total Environment 408, 2299–2304. http://dx.doi.org/10.1016/j.scitotenv.2010.02.023
• Ishii, E., Watanabea, Y., Agusa, T., Hosono, T. (2021). Haruhiko Nakata Acesulfame as a suitable sewer tracer on groundwater pollution: A case study before and after the 2016 Mw 7.0 Kumamoto earthquakes. Science of The Total Environment, 754, 142409. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.142409 İlerisoy, ZY., Gökşen, F., Soyluk, A., Takva Y. (2022). Deprem Kaynaklı İkincil Afetler ve Türkiye Örneklemi. Online Journal of Art and Design, 10(2), 138-148.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri, afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri-1, Editörler M. Kadıoğlu ve E. Özdamar. JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) Türkiye Ofisi Yayınları No:2, ss.1-34, ss.251-276, Ankara.
• Kashparova, V., Yoschenkoa, V., Levchuka, S., Bugaib, D., VanMeirc, N., Simonuccic, C., Martin-Garind, A. (2012. Radionuclide migration in the experimental polygon of the Red Forest waste site in the Chernobyl zone-Part 1: Characterization of the waste trench, fuel particle transformation processes in soils, biogenic fluxes and effects on biota. Applied Geochemistry, 27(7), 1348-1358.
• Karancı, N. (2008). Afet zararlarını azaltmada psikolojinin önemi. JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) Türkiye Ofisi Yayınları No:2, ss.51-57, Ankara.
• Karatepe, Ş. (2022). Kentsel görüntü kirliliğinin hukuki boyutu. Kent Araştırmaları Dergisi (Journal of Urban Studies), 37(13), 3,1053-1059. DOI: 10.31198/idealkent.1203437
• Karlık, G., Kaya, M.A. (2001), Investigation of groundwater contamination using electric and electromagnetic methods at an open waste-disposal site: a case study from Isparta, Turkey. Environmental Geology 40(6), 725-731.
• Kart, B., Yağcı, C., Gözgörer, B., Avcı, E., İşcan, F. (2023). Afet yönetimi için mobil uygulama tasarımı ve CBS ile acil durum toplanma alanlarının uygunluğunun irdelenmesi: Konya ili örneği. Cilt 9, Sayı 1, 1 – 15. https://doi.org/10.21324/dacd.950721
• Kashparova, V., Yoschenkoa, V., Levchuka, S., Bugaib, D., VanMeirc, N., Simonuccic, C., Martin-Garind, A. (2012). Radionuclide migration in the experimental polygon of the Red Forest waste site in the Chernobyl zone-Part 1: Characterization of the waste trench, fuel particle transformation processes in soils, biogenic fluxes and effects on biota. Applied Geochemistry 27(7), 1348-1358. DOI: 10.1016/j.apgeochem.2011.11.004
• Özel S., Yılmaz, A., Candansayar, M.E. (2017). The examination of the spread of the leachates coming out of a solid waste disposal area on the ground with geophysical and geochemical methods (Sivas, Turkey). Journal of Applied Geophysics, 138, 4046. https://doi.org/10.1016/j.jappgeo.2017.01.013
• Özel, S. (2020). Afetlerden sonra kirlilik ve ikincil kirliliği afet olarak değerlendirmek için bir tartışma. İleri Mühendislik Çalışmaları ve Teknolojileri Dergisi 1(1), 39-48.
• Özer A., Buğdaycı R., Bulut, İ. (2023). Deprem Alanlarında Çevre Sağlığı Kılavuzu. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.
• Özürlan, G., Cekirge, N. (2007). Hydrogeochemical and geophysical investigation of the Istanbul Tuzla-Icmeler spring area for environmental and land use planning purpose. Environmental Monit. Assess. 132, 125-140. DOI: 10.1007/s10661-006-9508-y
• Poudel, R., Hirai, Y., Asari, M., and Sakai, S. (2019). Field study of disaster waste management and disposal status of debris after Gorkha Earthquake in Kathmandu, Nepal. Journal of Material Cycles and Waste Management, 21(2019), 753-765.
• Reynolds, J.M. (1997). An introduction to applied and environmental geophysics. WILEY, England.
• Rubin, Y., Hubbard, S.S. (2005). Hydrogeophysic, Springer series. Water Sci. Technol. Library 50, 519.
• Silva, V., Weerapperuma, D. 2006. Impact of Tsunami Disaster on the Water Environment of Water Environment Federation (WEF). Indian.
• Szczuciński, W., Niedzielski, P., Rachlewicz, G., Sobczyński, T., Zioła, A., Kowalski, A., Lorenc, S., Siepak, J. (2005). Contamination of tsunami sediments in a coastal zone inundated by the 26 December 2004 tsunami in Thailand. Environmental Geology 49(2), 321-331. DOI: 10.1007/s00254-005-0094-z
• Sümer, G. Ç. (2014). Hava kirliği kontrolü: Türkiye’de hava kirliliğini önlemeye yönelik yasal düzenlemelerin ve örgütlenmelerin incelenmesi. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7, 13, 37-56.
• Şahin, Ş. (2019). Türkiye’de Afet Yönetimi ve 2023 Hedefleri. Turkish Journal of Earthquake Research 1 (2), 180-196. https://doi.org/10.46464/tdad.600455 (Son Erişim: 24.02.2023)
• Takada, M., Kamada, S, Yajima, K., Iwaoka, K, Enomoto, H., Tabe, H., Yonehara, H., Sugiura, N. (2014). Measurement of radiation environment inside residential houses in radioactive contaminated areas due to the Fukushima nuclear accident. Progress in Nuclear Science and Technology, 4, 43-46.
• Terazono, A., Sakai, S., Takatsuki, H. (2000). The Great Hanshin-Awaji Earthquake of Japan 1995 and asbestos emission. Air Pollution VIII, C.A. Brebbia, H. Power & J.W.S Longhurst (Editors), WIT Press, www.witpress.com, ISBN 1-85312-822-8.
• Tolun, L., Martens, D., Okay, O.S., Schramm, K.W. (2006). Polycyclic aromatic hydrocarbon contamination in coastal sediments of the Izmit Bay (Marmara Sea): Case studies before and after the Izmit Earthquake. Environment International, 32, 758-765. https://doi.org/10.1016/j.envint.2006.03.014
• Tezer, A., Türkoğlu, H. (2008). Zarar azaltma ve şehir planlama. JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) Türkiye Ofisi Yayınları No:2, s58-72, Ankara.
• URL 1, https://www.afad.gov.tr/afet-turleri (Son Erişim: 21.02.2023)
• URL 2, https://tdth.afad.gov.tr/TDTH/main.xhtml (Son Erişim: 02.06.2023)
• URL 3, https://eqe.boun.edu.tr/tr/6-subat-2023-kahramanmaras-gaziantep-turkiye-m77-depremi-raporlari (Son Erişim: 20.02.2023)
• URL 4, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/06-subat-2023-ml7-5-ekinozu-kahramanmaras-depremi/ (Son Erişim: 20.02.2023)
• URL 5, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/06-subat-2023-ml7-4-sofalaca-sehitkamil-gaziantep-depremi/ (Son Erişim: 20.02.2023)
• URL 6, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/en/ (Son Erişim: 02.06.2023)
• URL 7, www.jmo.org.tr (Son Erişim: 20.02.2023)
• URL 8, http://udim.koeri.boun.edu.tr/zeqmap/hgmmap.asp (Son Erişim: 02.06.2023)
• URL 9, www.mgm.gov.tr (Son Erişim: 7-8-9 Şubat 2023 ve 19.02.2023)
• URL 10, https://www.jeofizik.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=8636&tipi=17&sube=0 (Son Erişim: 20.02.2023)
• URL 11, http://www.tmmob.org.tr/icerik/tmmob-degerlendirme-raporu-yayimlandi (Son Erişim: 21.02.2023)
• URL 12, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/09/20100904-10.htm ve https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130719-4.htm (Son Erişim: 07.09.2022).
• URL 13: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=12188&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 ve https://cygm.csb.gov.tr/yonetmelikler-i-440 (Son Erişim: 07.09.2022)
• URL 14: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/11/20221130-1.htm (Son Erişim: 07.09.2022)
• Yablokov, A.V., Nesterenko, V.B., Nesterenko, A.V. (2009). Chapter III: Consequences of the Chernobyl catastrophe for the environment. Chernobyl Consequences of the Catastrophe for People and the Environment (First published), 1181(1), 1-327, E1-E39, https://nyaspubs.onlinelibrary.wiley.com, https://doi.org/10.1111/j.1749-6632.2009.04830.x.
• Yaman, K. (2020). Kentlerde görüntü kirliliği sorunu. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (SOSGÜZ), 2(3), 139-150. https://orcid.org/0000-0001-9844-4264