Investigation of Possible Relation Between Forest Fires and Sunspots in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 513 - 529, 31.07.2025

Neziha Anğınoğlu , Murat Utkucu , Caner Erden

https://doi.org/10.35341/afet.1526324

Cited By: 1

Öz

Forests provide some essential resources, support the livelihoods of millions of people worldwide, and mitigate the impacts of climate changes and disasters. However, due to poor land management and the hotter and drier weather associated with climate changes, forest fires have become extreme and widespread, turning forests into a source of disaster. In this study, the possible correlation of the number and affected areas of forest fires documented in Türkiye between 1944 and 2021 with the observed daily numbers of sunspots was investigated. Initially, a year-by-year comparison was made, and no correlation was found. However, a strong correlation (+ 0,955) was obtained when comparison was done on the sunspot cycle length basis between April 1954 and November 2019. It was concluded that instead of the annual total numbers of the daily numbers, the total numbers of daily sunspots within a sunspot cycle is associated with forest fires. The decreasing correlations in the cycles between February 1944- March 1954 and starting from December 2019 were considered indicators of human-induced factors. It was suggested that the cyclical behavior of sunspots affects the impact area of forest fires and that the correlation between them can be used to distinguish between natural and human-induced factors.

Anahtar Kelimeler

Forest Fire , Forest Fires in Türkiye , Man-Made Fires , Sunspot Numbers , Wildfire

Türkiye’de Orman Yangınları ile Güneş Lekeleri Arasındaki Olası İlişkinin Araştırılması

Öz

Ormanlar, bazı temel kaynakları sağlar, dünya çapında milyonlarca insanın geçimini destekler, iklim değişiklikleri ve afetlerin etkilerini azaltırlar. Bununla birlikte, kötü arazi yönetimi ve iklim değişiklikleriyle ilişkilendirilen daha sıcak ve kuru hava nedeniyle ormanlardaki yangınlar aşırı ve yaygın hale gelerek ormanları bir afet kaynağı haline dönüştürmektedir. Bu çalışmada, 1944 ile 2021 yılları arasında Türkiye'de belgelenen orman yangınlarının sayıları ve etki alanları, gözlemlenen Güneş Lekelerinin günlük sayıları ile olası korelasyonu araştırılmıştır. İlk önce yıl bazında karşılaştırma yapılmış ve korelasyon bulunmamıştır. Nisan 1954- Kasım 2019 zaman aralığında Güneş Lekesi çevrim-süresi uzunluğu temelinde yapılan karşılaştırmada güçlü bir korelasyon (+ 0,955) elde edilmiştir. Yıllık sayıları yerine, bir Güneş Lekesi çevrimi içindeki Güneş Lekelerinin günlük sayılarının toplamlarının orman yangınları ile ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Şubat 1944 ile Mart 1954 yılları arasındaki ve Aralık 2019'da başlayan çevrimlerdeki azalan korelasyonlar insan-kaynaklı unsurların işaretleri olarak ele alınmıştır. Güneş Lekelerinin döngüsel davranışının orman yangınlarının etki alanını etkilediği ve aralarındaki korelasyonun doğal ve insan-kaynaklı unsurlar arasında ayrım yapmak için kullanılabileceği ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Güneş Lekeleri Sayıları , İnsan Yapımı Yangınlar , Kontrol Edilemez Yangınlar , Orman Yangınları , Türkiye’deki Orman Yangınları

Kaynakça

• Ajayi, O. G., Ibik, A. L., Odumosu, J. O., Babalola, K. H., & Adesina, E. A. (2016). Investigation of the impact of sunspots on earth’s climate. http://repository.futminna.edu.ng:8080/jspui/handle/123456789/7656
• Anğınoğlu, N. (2024). Türkiye’de orman yangınlarının Güneş Lekeleri ile olası ilişkisinin araştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Asuero, A. G., Sayago, A., & González, A. G. (2006). The Correlation Coefficient: An Overview. Critical Reviews in Analytical Chemistry, 36(1), 41-59. https://doi.org/10.1080/10408340500526766
• Ayaz, H., & Gümüş, C. (2016). Türkiye’de orman mülkiyeti, yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2(2), 212-236.
• Bahadır, M. (2010). Türkiye’de (1998-2007) Görülen Orman Yangınlarının Yüzey ve Rakamsal Sorgulama Analizi. Nature Sciences, 5(3), 146-162.
• Baltacı, U. (2021). Türkiye’de orman yangını riskinin coğrafi bilgi sistemleri tabanlı olarak çok kriterli analizi ve haritalandırılması [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Baltacı, U., & Yıldırım, F. (2017). Orman yangınları açısından riskli yılların Güneş Leke döngüsüne bağlı olarak önceden tahmin edilebilmesi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 133-142. https://doi.org/10.17568/ogmoad.338404 Bathurst, J. C., Bovolo, C. I., & Cisneros, F. (2010). Modelling the effect of forest cover on shallow landslides at the river basin scale. Ecological Engineering, 36(3), 317-327.
• Berger, F., & Rey, F. (2004). Mountain protection forests against natural hazards and risks: New French developments by integrating forests in risk zoning. Natural hazards, 33(3), 395-404.
• Birben, Ü. (2008). Türkiye’de 1937 yılından sonra ormancılık mevzuatında yaşanan gelişmeler ve toplumsal yaşamla etkileşimler. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 58(1), 1-16.
• Cengiz, T.M. (2022). Türkiye’deki orman yangın sayıları ile güneş leke sayılarının periyodik analizi. European Journal of Engineering and Applied Sciences, 5(1), 49-56. DOI: 10.55581/ejeas.1137100
• Forbes, K., Broadhead, J., Brardinoni, A. D., Gray, D., & Stokes, B. V. (2013). Forests and landslides: The role of trees and forests in the prevention of landslides and rehabilitation of landslide-affected areas in Asia Second edition. RAP publication, 02.
• Hurriyet. (2021, Temmuz 30). Manavgat Marmaris Bodrum Adana Osmaniye Mersin Kayseri’de orman yangını... Kimin işi? https://www.hurriyet.com.tr/gundem/manavgat-marmaris-bodrum-adana-osmaniye-mersin-kayseri-kimin-isi-41862579
• Innes, J. L. (2004). Forests in environmental protection. https://books.google.com/books?hl=tr&lr=&id=htqpCwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA247&dq=Innes,+J.+L.+(2004).+In+forests+and+forest+plants.+Forests+in+environmental+protection+(1st+ed.,+pp.++247-260).+Eolss+Publishers.&ots=AeXkQ8AxRn&sig=OChys1JN7Re59-8e20_FlqHZjHQ
• Karaca, Ö. (1991). Aktinometrik verileri kullanarak Güneş Lekeleri-iklim üzerine bir inceleme [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Küçükosmanoğlu, M. A. (2012). İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü’nde orman yangınlarına karşı alınan koruma ve savaş uygulamalarının irdelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Oklay, N. (2006). Güneş çevriminin genel özellikleri [Master’s Thesis]. İstanbul Üniversitesi.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2020). Resmi İstatistikler. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler
• Ormancılar Derneği. (2023). https://www.ormancilardernegi.org/Documents/2db702928db04962bbb8471f8b9d0efa.pdf
• Reddy, P. R., & Reddy, V. (2016). Impact due to sunspot activity on climate change: Some salient results. https://idr.l4.nitk.ac.in/jspui/handle/123456789/14015
• Sakals, M. E., Innes, J. L., Wilford, D. J., Sidle, R. C., & Grant, G. E. (2006). The role of forests in reducing hydrogeomorphic hazards. Forest Snow and Landscape Research, 80(1), 11-22.
• Schönenberger, W. (2001). Trends in mountain forest management in Switzerland. Schweizerische Zeitschrift fur Forstwesen, 152(4), 152-156.
• SIDC. (2024). Sunspot Number | SIDC. https://www.sidc.be/SILSO/datafiles
• (Wikipedia, 2024). Solar Cycles. https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_solar_cycles
• Stix, M. (2004). The sun: An introduction. Springer Science & Business Media.
• Smith K. and Petley, D. 2009, Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster, fifth edition, Routledge, 383 pp, ISBN 10: 0-415-42865-3.
• Şahin, C. (2002). Doğal afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Takvim. (2021). Manavgat, Adana, Mersin ve Osmaniye’deki Orman yangınları PKK’nın sabotajı mı? Dikkat çeken detaylar. takvim.com.tr. https://www.takvim.com.tr/guncel/2021/07/29/manavgat-adana-mersin-ve-osmaniyedeki-orman-yanginlari-pkknin-sabotaji-mi-dikkat-ceken-detaylar
• Takvim. (2023). MİT’ten terör örgütüne bir darbe daha! PKK’nın genel kurye sorumlusu Yılmaz Bayram etkisiz hale getirildi. takvim.com.tr. https://www.takvim.com.tr/guncel/2023/08/04/mitten-teror-orgutune-bir-darbe-daha-pkknin-genel-kurye-sorumlusu-yilmaz-bayram-etkisiz-hale-getirildi
• TBMM. (2024). TBMM Genel Kurul Tutanakları. https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/tutanak_g.birlesim_baslangic?P4=10125&P5=B&page1=60&page2=60
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. (2020). Sürdürülebilir orman yönetimi kriter ve göstergeleri faaliyet raporu 2019. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı.
• Tolunay, D. (2017). Dünyada ve Türkiye’de ormansızlaşma. İçinde Ormancılık politikaları ve orman köylülerinin durumu (1. Baskı, ss. 153-192). Cumhuriyet Halk Partisi Yayınları.
• TRT World. (2021). Why is the PKK suspected to have caused wildfires in Turkey? https://web.archive.org/web/20210730170712/https://www.trtworld.com/magazine/why-is-the-pkk-suspected-to-have-caused-wildfires-in-turkey-48802