Kent halkının rekreasyonel alan kullanımlarının incelenmesi: İstanbul örneği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 46 - 57, 21.07.2020

Murat Köse Ali Ayhan Kul

Öz

Günümüz dünyasında günlük yaşam kargaşası içerisinde rekreasyon alanlarına olan talep artmış, rekreasyonel faaliyetler özellikle son 10-15 yıldır İstanbul kent insanının yaşamında bir gereksinim haline dönüşmüştür. Bu çalışma kent halkının rekreasyonel alan kullanım biçimlerini ve rekreasyonel davranışlarını incelemek amacıyla ele alınmıştır. Ayrıca bu çalışmada çeşitli sosyo-ekonomik değişken grupları arasındaki düşünce farklılıklarının da tespit edilmesi amaçlanmıştır. İstanbul örnekleminde ele alınan bu çalışma kapsamında kent halkının konu ile ilgili düşüncelerini öğrenmek amacıyla, 404 denekle ve tamamen rastgele örnekleme yöntemine göre, görüşme ve anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen veriler betimsel istatistikler yardımıyla değerlendirilmiş ve sonuçlar tablolar halinde gösterilmiştir. Bunun yanında çeşitli sosyo-ekonomik değişken grupları arasında istatistik bakımdan anlamlı ve önemli bir fark olup olmadığı Kruskal–Wallis (K-W) H Testi ile, farklı olan grubun/grupların tespiti Duncan Testi ile araştırılmıştır. İstanbul halkının çoğunluğu (%63) rekreasyonel aktivitelere katılmayı tercih etmektedirler. Katılmak istemeyenler çoğunlukla uzaklık (%16), iş yoğunluğu, ekonomik vb. sebeplerle katılmak istemediklerini ifade etmişlerdir. Katılmak isteyenler ise çoğunlukla deniz kenarlarını (% 49), ağaçlık alanları tercih ettikleri belirlenmiştir. Bu çalışmada sosyo- ekonomik değişkenlerin rekreasyonel aktivitelere katılımda anlamlı ve önemli bir farklılık oluşturmadığı tespit edilmiştir. İstanbul kent halkının boş zamanlarında çoğunlukla oyunlarla ilgili etkinliklere ve doğa etkinliklerine katıldıkları anlaşılmaktadır. Rekreasyon alanlarında çoğunlukla yürüyüş (%64), manzara seyretme, dinlenme vb. faaliyetler yapılmaktadır. WC yetersizliği, kirlilik, bakımsızlık ve ziyaretçi sayısının fazlalığı rekreasyon alanlarında görülen en önemli problemler olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanların hafta sonları dinlenmek amacıyla çoğunlukla ormanlık alanları (%47) tercih ettikleri görülmüştür. Bu durumun kent alanlarında veya yakın çevresindeki ormanların insanlar için önemli bir rekreasyon kaynağı olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon alanı, alan kullanımı, rekreasyonel faaliyet, açık-yeşil alanlar, İstanbul

Destekleyen Kurum

Orman Genel Müdürlüğü, Marmara Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Numarası

10.8301/2013-2015-2017

Kaynakça

• Abbasi, A., Alalouch, C., Bramley, G. 2016). Open Space Quality in Deprived Urban Areas: User Perspective and Use Pattern. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 216, 194-205.
• Addington, J. E., 1993. %100 düşünce gücü (çev. B. Çetinkaya). İstanbul: Akaşa Yayınları.
• Cincotta, R and Gorenflo, L. J., 2011. Human Population: Its Influences on Biological Diversity, Ecological Studies, Vol. 214, pp. ISBN 978-3-642-16706-5.
• Daşdemir, İ., 2016. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Yayın No: 1536, ISBN 978-605-320-442-8, 210 s., Ankara.
• Emir, E., 2012. Rekreatif etkinliklere katılımın önündeki engellerin belirlenmesi: Üniversite öğrencileri örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Frisby, W., Fenton, J., 1998. Leisure Access: Enhancing Recreation Opportunities for Those Living in Poverty. Vancouver, BC: British Columbia Health Research Foundation, Vancouver, BC.
• Gezer, A., Gül, A., 2009. Kent Ormancılığı-Kavramsal-Teknik ve Kültürel Boyutu. SDU Orman Fakültesi, 86, 244s. Isparta.
• Gold, S. M., 1980. Recreation Planning and Design. McGraw-Hill, New York, 322 p.
• Gül, A., Gezer, A., 2004. Kentsel Ölçekte Kent Ormanı Yer Seçimi Model Önerisi ve Isparta Örneğinde İrdelenmesi. I. Ulusal Kent Ormancılığı Kongresi, 9-11 Nisan , Ankara, 365-382.
• Gümüş, H., 2012. Fiziksel aktivite için park ve rekreasyon alanlarına gelen kullanıcıların mekân seçimini ve aktiviteye katılımını etkileyen faktörler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ankara.
• Gümüş, H., 2016. Rekreasyonel Alanların Kullanım Etkenlerinin İncelenmesi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Şubat 2016.
• Güvenen, O., 1992. Türkiye Nüfus Yapısı ve Nüfus Çevre Etkileşimi. Dünya Nüfus Günü Toplantısı Sonuç Kitapçığı. Türkiye Çevre Vakfı Yayını. s.93-133. Ankara.
• Indiana Department of Natural Resourcess, 2006. 2006-2010 Statewide Comprehensive Outdoor Recreation Plan, Chapter 3: outdoor recreation supply. Web site at. http://www.in.gov/dnr/files/chap3.pdf. (Erişim Tarihi: 25.05.2020)
• Johnson, C. Y., Bowker, J. M., Cordell, H. K., 2001. Outdoor recreation constraints: An examination of race, gender and rural dwelling. Southern Rural Sociology, 17, 111-133.
• Kaçar, E., Göker, G., 2017. Orman İçi Rekreasyon Alanlarının Ekolojik Açıdan İncelenmesi, Journal of Recreation and Tourism Research, 4 (4), 35-42, www.jrtr.org Journal home page: ISSN:2148-5321
• Kara, F., Demirci, A., Kocaman, S., 2008. Şehir Coğrafyası Açısından Bir Araştırma: İstanbul’un Açık Rekreasyon Alanlarının Değerlendirilmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 18, Temmuz - 2008, S:76 -95, İstanbul – ISSN:1303-2429 Copyright ©2008, http://www.marmaracografya.com, (Erişim tarihi: 20.05.2020)
• Karaküçük, S., 2008. Rekreasyon boş zamanları değerlendirme (6.Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Knapp, S., 2010. Plant Biodiversity in Urbanized Areas,1st Edition, ISBN 978-3-8348-0923-0.
• Keleş, R., 1990. Kentleşme politikası, İmge Yayınevi, 509s, Ankara.
• Keleş, R., 1998. Kentbilim Terimleri Sözlüğü, İmge Yayınevi, s.224, Ankara.
• Köse, M., 2017. Examination of The Implementations of Taking Out of Forest Boundaries in Istanbul in Terms of Forestry Policy, Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 2017, 67(2): 157-184, ISSN: 0535-8418, e-ISSN: 1309-6257.
• Kuş Şahin, C., Güneş, P., 2019. Diyarbakır Halkının Rekreasyonel Eğilim ve Taleplerinin Değerlendirilmesi: Kent Meydanı Parkı Örneği, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi (European Journal of Science and Technology), Sayı 17, S. 323-337, Aralık 2019.
• Mann, C., Pouta, E., Gentin, S., Jensen, F., 2010. Outdoor Recreation in Forest Policy and Legislation: A European Comparison, Urban Forestry & Urban Greening, (9 ) 303–312.
• Mowen, A. J., Payne, L. L., Scott, D., 2005. Change and stability in park visitation constraints revisited. Leisure Sciences, 27, 191-204.
• Nalbantoğlu, O., 1997. Rekreasyon ekonomisi bağlamında kentsel rekreasyon alanlarının taşınmaz değerlerine olan etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 149s., Ankara.
• Orhunbilge, A.N., 2000. Örnekleme Yöntemleri ve Hipotez Testleri (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş İkinci Baskı). Avcıol Basım ve Yayın, 420 s., İstanbul.
• Shores, K. A., Scott, D., Floyd, M. F., 2007. Constraints to outdoor recreation: A multiple hierarchy stratification perspective. Leisure Sciences. 29, 227-246.
• Sımonds, J.O., 1983. Landscape Architecture. McGraw-Hill, New York.
• TDK, 2015. Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe sözlük. http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Ftdk.gov.tr%2Findex.php%3, Erişim Tarihi: 20.03.2020
• TÜİK, 2012. Türkiye İstatistik Kurumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul (Ziyaret tarihi: 13.04.2020).
• TUİK, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Kayıtları (Turkish Statistical Institute Official Records). 2017 yılına ait veriler. (Erişim Tarihi: 20.12.2019). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt id=1059.
• TUİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu Resmi Kayıtları (Turkish Statistical Institute Official Records). 2019 yılına ait veriler. (Erişim Tarihi: 30.12.2019). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt id=1059.