İklim değişikliği ekseninde antroposen peyzajlar, Maslow hiyerarşisi ve hedonizm

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 23 - 29, 18.05.2023

Merve Ersoy Mirici , Kübra Han

Öz

Peyzajlar, Dünya’nın oluşumundan bu yana sürekli olarak evrim ve değişim göstermektedir. Peyzaj, Türkiye’de ölçeği itibari ile sıklıkla kentsel sistemlerde açık yeşil alanlar ile ilişkilendirilmektedir. Ancak evrimsel ekoloji ve sistem ekolojisi basamaklarına göre heterojen ekosistemlerin bir araya gelerek oluşturduğu peyzajlar çok geniş bölgeleri kapsayan ölçeğe sahiptir. Bu ölçek Avrupa Peyzaj Sözleşmesi (APS)’nde de geçen kır, kent, turizm, sanayi, bozulan alanlar olmak üzere belirgin ve köklü peyzaj dönüşümlerine neden olan antropojen etki ve peyzajlar arasındaki devingen yapıyı oluşturmaktadır. Antropojen etkinin kökenini oluşturan tarımsal devrimi kompanse eden biyosfer, 21. yüzyılda sanayi devriminin oluşturduğu yükü telafi edemeyen bir iklim krizi ile karşı karşıyadır. Ülkelerin bir araya gelerek ortaya koydukları emisyon taahhütleri ‘iklim eylemlerinin politik nafileliği’ altında ezilmektedir. Bunun kökeninde ise demir kanunu olarak geçen ve ülkelerin emisyon azaltımları nedeni ile ekonomik büyümelerinden feragat edememe ikileminin bulunduğunu söylemek mümkündür.
Ekonomik yapı, karbon medeniyetlerinin oluşturduğu tüketim alışkanlıkları ile şekillenmektedir. Özellikle karbon temelli ekonomik analizlerde öngörülemeyen ve toplumsal esneklik ile ifade edilen pek çok araştırma konusu insan davranışları ve tüketim alışkanlıklarının değişkenliğine bağlıdır. Buna paralel bir şekilde ekonomik kalkınmasını tamamlayan ülkelerin iklim krizine aldıkları önlemler ve söylemler ile gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerin iklim eylemleri arasında göz ardı edilemeyecek değişkenlikler söz konusudur. Bu nedenle bu çalışmanın amacı, karbon medeniyetlerini oluşturan toplumsal yapının iklim krizi, Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi ve hedonizm bağlamında irdelenmesidir. Dolayısı ile hem insan ölçeğinde iyi yaşamı (well-being) barındıran peyzajların yönetilmesinde hem de küresel iklim değişikliği bağlamında insan davranışlarının kökenine inmek, iklim krizini bireysel ve kitlesel olarak yönetebilmenin önünü açan bir eğilim sergilemektedir.

Anahtar Kelimeler

İklim değişimi, peyzaj, karbon, ihtiyaçlar hiyerarşisi, hedonizm.

Kaynakça

• APS, 2003. Council of European Landscape Convention. https://rm.coe.int/16807b6bc7. (Erişim: Mart, 2023).
• Archer K., 1993. Regions as Social Organisms: The Lamarckian Characteristics of Vidal de la Blache's Regional Geography. Annals of the Association of American Geographers, 83(3), 498–514. http://www.jstor.org/stable/2563567.
• Arrhenius, S.,1896. On the influence of carbonic acid in the air upon the temperature of the ground. The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science, 41(251), 237–276. https://doi.org/10.1080/14786449608620846.
• Britannica, E.,1976. Micropædia, IX. (Erişim: Mart, 2023). .= erişim linki mevcut değil.
• Climate Science Special Report, 2017. Fourth National Climate Assessment (NCA4), Volume I, Chapter 1: Our Globally Changing Climate, https://science2017.globalchange.gov/chapter/1/. (Erişim: Mart, 2023).
• Crutzen, P. J., 2006. The "Anthropocene." In T. K. Eckart Ehlers (Ed.), Earth System Science in the Anthropocene. Springer. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/b137853.
• Ersoy, E., 2012. Değer Farklılaşmalarının Sosyolojik Boyutu, Birinci Basım, Kum Saati Basım Yayın: İstanbul.
• Gavin, F.,2014. Can we make better graphy of global temperature history? Climate Science. https://www.realclimate.org/index.php/archives/2014/03/can-we-make-better-graphs-of-global-temperature-history/comment-page-3/#comment-475024/. (Erişim: Mart, 2023).
• Harper, D. 2023., Etymology of Carbon. Online Etymology Dictionary,. https://www.etymonline.com/word/carbon (Erişim: Mart, 2023).
• Kurnaz, L., 2021. Son Buzul Erimeden İklim Değişikliği Hakkında Öğrenmek İstediğiniz Herşey. Doğan Yayınları Yayıncılık. İstanbul.
• Kessler, J., 2014. Atlantic bubble bath. Nature Geoscience, 7(9), 625–626. https://doi.org/10.1038/ngeo2238. La Blache, P. V. D., 1922. Principes de géographie humaine. Paris: Boulevard Saint-Michel.
• Lewis, S., Maslin, M., 2015. Defining the Anthropocene. Nature 519, 171–180. https://doi.org/10.1038/nature14258. Maslow, A. H., 1954. Motivation and Personality. Harper & Row Publisher. United States.
• Maslow, A., 1968. Some educational implications of the humanistic psychologies. Harvard educational review, 38(4), 685-696.
• Maslow, A. H., 1971. Towards a psychology of being. Van Nostrand Reinhold, New York.
• Matless, D., 2018. The anthroposcenic: landscape in the anthroposcene. British Art Studies, (10). https://doi.org/10.17658/issn.2058-5462/issue-10/dmatless.
• Mills, J. H., 2013. Cannabis Nation: Control And Consumption In Britain, 1928-2008. Oxford University Press.
• Odabaşı, Y., 2013. Tüketim Kültürü, 3. Baskı, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Odum, E., Barret, G. W., 1971. Fundementals of Ecology. Cengage Learning Publishing. Philadelphia: Saunders. Seker, S. E., 2014. Maslow’un İhtiyaçlar Piramiti (Maslow Hierarchy of Needs. YBS Ansiklopedi, 1(1), 43-45.
• Sever, M. 2021. İhtiyaçlar ve Tüketim Kültürü. Kültür Araştırmaları Dergisi, (8), 265-274.
• Steffen, W., Grinevald, J., Crutzen, P., McNeill, J., 2011. The Anthropocene: conceptual and historical perspectives. Phil. Trans. R. Soc. A. 10.1098/rsta.2010.0327.
• Steffen, W., Grinevald, J., Crutzen, P., McNeill, J., 2011. The Anthropocene: conceptual and historical perspectives. Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences, 369(1938), 842-86. https://doi.org/10.1098/rsta.2010.0327.
• Stroll, A., Long, A. A., Bourke, V. J., Campbell, R., 2017. Etik Kuramları. M. Türkeli (çev.), Ankara: Lotus Yayınevi.
• The World Bank, 2013. Turn Down the Heat Climate Extremes, Regional Impact and the Case for Resilience. https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/4degrees_regional_summary_English.pdf (Mart, 2023).
• Trischler, H., 2016. The Anthropocene. NTM Zeitschrift Für Geschichte Der Wissenschaften, Technik Und Medizin, 24(3), 309–335. https://doi.org/10.1007/s00048-016-0146-3.
• United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC/INFORMAL/84, GE.05-62220(E), 200705. 1992. https://unfccc.int/resource/docs/convkp/conveng.pdf (Erişim: Mart, 2023). Vitousek, P. M., Mooney, H. A., Lubchenco, J., Melillo, J. M., 2008. Human Domination of Earth's Ecosystems. BT - Urban Ecology: An International Perspective on the Interaction Between Humans and Nature (J. M. Marzluff, E. Shulenberger, W. Endlicher, M. Alberti, G. Bradley, C. Ryan, U. Simon, & C. ZumBrunnen (eds.); pp. 3–13). Springer US. https://doi.org/10.1007/978-0-387-73412-5_1.
• Yelkikalan, N., Dalboy, Z., Doğan, S., Oflaz, A., 2020. COVID-19'un Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramına etkisi: Durumsallık yaklaşımı bağlamında bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 15(2), 139-165. Yıldırım, Y., 2015. Tüketici Davranışları Bağlamında Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisinin Yeniden İncelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 40 (40-428). http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3133.