EBU MANSUR EL-BAĞDADÎ (V. 429/1038)’NİN “KİTÂBU USÛLİ’D-DÎN” ADLI ESERİNDE İMAMET VE SİYÂSET KONULARI

Yıl 2017, Sayı: 1, 19 - 42, 25.12.2017

Mehmet Salih Geçit

Öz

Bu
makalemizde İslam kelâmcılarından olan Ebu’l-Mansûr el-Bağdâdî’nin “Kitâbu
Usûli’d-Dîn” adlı eserinde imâmet ve hilâfet konusunda ele aldığı meseleleri ve
bu bağlamda siyasî görüşlerini inceleyeceğiz. Böylece İslâm Kültürünün belli
bir döneminde oluşan İslâm Siyâset Teorisinin din-siyâset ilişkisi konusunda
vardığı noktaları tesbit edeceğiz. Ayrıca Bağdâdî’nin yaşadığı dönem, idârî ve
siyâsî açıdan bir kriz dönemi olduğu için bir İslâm âliminin böyle bir dönemde
İslâm toplumuna önerdiği ideal bir yönetim şeklinin nasıl olabileceği konusunda
da fikir edinme çabasına girmiş olacağız. Bu bakış açısı, günümüzde de idârî
açıdan büyük bir dağınıklık ve parçalanma dönemi yaşayan Çağdaş İslâm
Düşüncesinin de kriz döneminde yeni çözüm yöntemleri geliştirme bilincinin
gelişmesi açısından faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

BAĞDADİ, HİLAFET, SİYASET, İMAMET, İSLAM SİYASET TORİSİ

Kaynakça

• Abdulcebbâr, Kâdı Ebu’l-Hüseyn, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîdi ve’l-Adl (20/I/74), Tahk. Abdulhalîm Mahmûd-Süleymân Dünyâ, Dâru’l-Mısriyye, Mısır, tsz.
• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Tahk. Şuayb el-Arnâvût, Müessesetu Kurtuba, Kâhire, tsz.
• Aktan, Hamza, İslâm Miras Hukuku, İşaret Yay., İst., 1991.
• Aycan, İrfan, Saltanata Giden Yolda Muaviye b. Ebî Süfyan, Fecr Yay., Ankara,1990.
• Bağdadî, Abdulkahîr, Kitâbu Usûli’d-Dîn, İst., 1928.
• Bağdâdî, Abdulkahîr, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev.: E. Ruhi Fığlalı, Türkiye Diyânet Vakfı Yay., Ankara, 1991.
• Beyhakî, el-İmâm, Delâilu’n-Nübüvve, Tahk. Abdu’l-Muti Kal’ecî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
• Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn, Tahk. Ahmed Câd, Dâru’l-Hadîs, Kâhire, 2009.
• Ebu Dâvûd, Süleyman b. El-Eş’as es-Sicistani, es-Sünen, M. Muhammed Abdu’l-Hamit, Mısır, Tsz.
• Ebu Zehra, Muhammed, İslâm Hukuku Metodolojisi, Terc. Abdulkadir Şener, Fecr Yay., Ankara, 1986.
• Ferâhîdî, Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn, Tahk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahîm es-Samirâî, Dâru’l-Hilal, tsz.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, “Abdulkâhir el-Bağdâdî”, TDVİA., TDV Yay., İst., 1988.
• Hallâf, Abdulvehhâb, İlmu Usûli’l-Fıkh, Dâru’l-Muttehidde, 1962.
• Hatipoğlu, Hilâfetin Kureyşliliği (İslâm’da İlk Siyâsî Kavmiyetçilik), Kitâbiyat Yay., Ankara, 2005.
• İbiş, Yusûf, Nusûsu’l-Fikri’s-Siyâsî el-İslâmî el-İmâme İnde’s-Sünne, Dâru’t-Talia, Beyrut, 1966.
• İbn Mâce, Sünen, Tahk. M. Fuâd Abdulbâkî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, tsz.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim el-İfrikî, Lisânu’l-Arab, Daru Sadır, Beyrut, tsz.
• Kara, Seyfullah, Büyük Selçuklular ve Mezhep Kavgaları, İz Yay., İst., 2009.
• Macit, Nadim, Ehl-i Sünnet Ekolünün Doğuşu, İhtar Yay., Erzurum, 1995.
• Mahmûd Şâkir, Muaviye b. Ebî Süfyân ve Usretuhu, el-Mektebu’l-İslâmî, 1998.
• Sallâbî, Ali Muhammed, Muâviye b. Ebî Süfyân Şahsiyyetuhu ve Asruhu ed-Devletu’s-Süfyâniyyetu, Dâru’l-Ma’rîfe, Beyrut, 2006.
• Müslim, b. Haccâc, Hâfız Ebû‟l-Huseyn, Sahihu Müslim, Tahk. Nazar Muhammed Fârayâbî, Dâru Tayyibe, Riyad, 2006.
• Nesefî, Ebu’l-Muîn Meymûn b. Muhammed, Tabsıratu’l-Edille, Tahk. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün, DİB Yay., Ankara, 2003.
• Sallâbî, Osman b. Affan, s. 30-52; Rıza, Muhammed, Osmân b. Affân Sâlisu’l-Hulefâi’r-Râşidîn, Alemu’l-Kutub, Beyrut, 2005.
• Şaban, Zekiyuddîn, İslâm Hukuk İlminin Esasları, Terc. İbrahim Kafi Dönmez, TDV Yay., Ankara, 1996.
• Şafiî, Muhammed b. İdrîs, el-Ümm, Dâru’l-Ma’rîfe, Beyrut, 1393.
• Şakir, Mahmud, Hz. Âdem'den Bugüne İslâm Tarihi, Terc. Ferit Aydın, Kahraman Yay., İst.
• Şeyh Mufîd, Ebu Abdillah Muhammed b. Muhammed b. En-Nu’mân el-Harisî, el-İfsâh fî İmâmeti Emîri’l-Mü’minîn Aleyhi’s-Selâm, Müessesetu’l-Bi’set, Kum, 1412.
• Zebîdî, Ebu’l-Fezl Muhammed Murtaza el-Hüseyni, Tâcu’l-Arûs Min Cevâhiri’l-Kâmûs, Tahk. Abdussettar Ahmed Ferrac, Dâru’l-Hidâye, Kuveyt, 1965.
• Zeydân, Abdulkerîm, el-Vecîz fî Usûli’l-Fıkh, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1999.